تغییرات نرخ ارز بویژه در ماه‌های آذر تا بهمن ماه پارسال سبب شد تا قیمت برنج وارداتی در بازار روند صعودی خود را آغاز کند زیرا برنج وارداتی پارسال از فهرست دریافت کنندگان ارز مبادله‌ای نیز حذف شد و با نرخ بازار آزاد ثبت سفارش می ‌شد.

طبق آمارها میزان سرانه مصرف برنج برای هر ایرانی بین 40 تا 42 کیلوگرم محاسبه می‌شود که به نظر می رسد مصرف سالیانه آن در کشور نزدیک 3.2 میلیون تن باشد؛ از این رو سالیانه 1.7 تا 2 میلیون تن برنج مورد نیاز کشور از محل تولیدات داخلی و 1.2 تا 1.5 میلیون تن از محل واردات تامین می شود که نشان می دهد برای تامین کسری بازار برنج، چاره ای جز واردات نداریم.

در حالی که سال گذشته علاوه بر ممنوعیت واردات در فصل برداشت برنج داخلی در فصل زمستان هم برای مدتی ثبت سفارش این محصول ممنوع شد، پارسال بیش از 1.2 میلیون تن برنج خارجی به کشور وارد شد تا نیاز داخلی تامین شود. علاوه بر این، شرکت بازرگانی دولتی ایران نیز برای تنظیم بازار این محصول و همچنین حفظ ذخایر استراتژیک سالانه بخشی از برنج مورد نیاز کشور را تامین و وارد می‌کند. برنج از مهمترین غلات و اقلام غذایی جهان است که نیمی از جمعیت جهان، به برنج به عنوان یک غذای اصلی وابسته هستند؛ در ایران نیز برنج محصولی استراتژیک به شمار می رود که پس از نان، قوت اصلی مردم است و انتظار می‌رود این محصول با قیمت‌های مناسب عرضه و در سبد خانوار ایرانی قرار گیرد.

در ماه‌های پایانی سال 96 قیمت هر کیلوگرم برنج وارداتی بین 65 تا 75 هزار ریال در خرده فروشی‌ها عرضه می‌شد در حالی که برخی واردکنندگان اعلام کرده بودند برنج‌های مربوط به اواخر سال 2017 تا 2019 میلادی و همچنین 2018 تا 2020 میلادی که حداقل دارای 2 سال تاریخ مصرف هستند، با ارز آزاد محاسبه شده و به طور حدودی کیلویی 70 هزار ریال است اما برنج‌های قبل این تاریخ نباید به این قیمت‌ها به فروش برسند. هر کیلوگرم برنج داخلی درجه یک بین 100 هزار تا 170 هزار ریال نرخ‌گذاری می‌شود به همین دلیل قشر متوسط و ضعیف جامعه توان خرید آن را ندارند و ترجیح می‌دهند نیاز خود به این محصول را در بازه قیمتی هر کیلو تا 70 هزار ریال تامین کنند. تا پیش از قطع ارز مبادله‌ای از واردات برنج و تحولات نرخ ارز، برنج وارداتی در بازار کیلویی 50 تا 55 هزار ریال به فروش می‌رفت اما اکنون که نرخ ارز تعدیل شده، برنج وارداتی با قیمت برنج پرمحصول ایرانی همسان شده است و حتی گاهی نیز با قیمت های بالاتری عرضه می‌شود.

**سه عامل موثر بر افزایش قیمت برنج وارداتی
«مسیح کشاورز» دبیر انجمن واردکنندگان برنج کشور درباره وضعیت برنج وارداتی و بازار این محصول گفت: گران شدن قیمت برنج وارداتی به معنی گران فروشی نیست بلکه طولانی شدن دوره ممنوعیت واردات برنج، حذف ارز مبادله ای و ثبت سفارش برنج با قیمت ارز آزاد بانکی و عرضه و تقاضا در افزایش قیمت برنج وارداتی اثر می گذارد که در نتیجه آن طی ماه های اخیر قیمت برنج وارداتی روند صعودی به خود گرفته است. وی اظهار داشت: طولانی شدن مدت زمان ممنوعیت واردات از ابتدای مرداد تا بهمن ماه خود منجر به افزایش قیمت این محصول به دلیل محدودیت زمان واردات می شود. این فعال صنعت برنج درباره اثرات نرخ ارز بر بازار این محصول نیز توضیح داد: با توجه به شرایط جدید و تعیین نرخ 42 هزار ریالی برای هر دلار، بهتر است دولت برای کنترل بازار، تعرفه واردات این محصول را کاهش دهد تا مصرف کنندگان متضرر نشوند زیرا ادامه روند کنونی می تواند منجر به کاهش واردات رسمی برنج شود. کشاورز در ادامه به اثرگذاری قیمت جهانی برنج بر بازار داخلی اشاره کرد و گفت: در هندوستان و دیگر کشورها در فصل برداشت، قیمت برنج ارزان است اما با گذشت زمان گران می شود؛ در ابتدای آذرماه پارسال قیمت برنج 900 دلار بود که به تدریج به 1100 دلار رسید یعنی در طول زمان ممنوعیت واردات برنج در ایران نرخ این محصول 200 دلار افزایش یافت.

وی با یادآوری اینکه در ماه های گذشته برنج با نرخ هر دلار 49 هزار ریال ثبت سفارش شده است، گفت: با این نرخ، قیمت هر کیلوگرم برنج وارداتی به 70 تا 75 هزار ریال برای واردکننده تمام می شود که با احتساب سود 12 درصدی در خرده فروشی ها به قیمت 80 تا 85 هزار ریال به دست مصرف‌کننده می‌رسد.به گفته کشاورز، بخشی از برنج وارداتی کشور در پنج ماهه سال 96 با نرخ ارز مبادله‌ای وارد کشور شد که همچنان در سیستم بنکداری و خرده فروشی باقی مانده است؛ برنجی که پس از حذف ارز مبادله ای و با نرخ ارز آزاد بانکی (حداکثر 4900تومانی) ثبت سفارش شده، هنوز وارد کشور نشده است. دبیر انجمن واردکنندگان برنج کشور تاکید کرد: اکنون برنج های وارداتی قبلی که با ارز ارزان وارد شده اند، با قیمت های جدید عرضه می شوند که به ضرر واردکننده و مصرف‌کننده است.

وی یادآورشد: بخشی از نیاز برنج داخلی کشور از محل واردات تامین می‌شود بنابراین با وجود نوسانات نرخ ارز ما چاره ای جز واردات این محصول نداریم زیرا برنج تولید داخل کفاف مصرف این محصول را نمی‌دهد. کشاورز با بیان اینکه سال گذشته یک میلیون و 293 هزارتن برنج از مبادی رسمی وارد کشور شد، افزود: در پنج ماهه نخست سال گذشته حدود 900 هزار تن واردات برنج ثبت شده است. دبیر انجمن واردکنندگان برنج اظهار داشت: در فرودین ماه امسال بیش از هشت هزار تن برنج خارجی به کشور وارد شده است که با نزدیک شدن به فصل ممنوعیت واردات، این میزان افزایش می‌یابد.

کشاورز، برنج را یک محصول استراتژیک و مهم در سبد خانوار برشمرد و گفت: تقاضای مصرف برنج با عرضه آن رابطه مستقیم دارد اما بر این باوریم که این محصول مهم باید مورد حمایت دولت قرار گیرد تا با قیمت‌های مناسب به دست مصرف‌کنندگان برسد. این مقام مسئول اضافه کرد: سازمان حمایت از تولیدکنندگان و مصرف کنندگان بر نرخ عرضه برنج در بازار نظارت دارد اما بهتر است مردم بدانند که برنج وارداتی دارای تاریخ تولید و انقضا است.

** افزایش نرخ برنج وارداتی، حمایت تولید داخلی را منجر می شود
«جمیل علیزاده شایق» دبیر انجمن تولیدکنندگان برنج کشور اظهار داشت: در سال حمایت از کالای ایرانی سیاست دولت در تک نرخی کردن ارز را باید به فال نیک بگیریم زیرا افزایش نرخ دلار منجر به فاصله گرفتن مردم از مصرف برنج خارجی می‌شود.

وی با بیان اینکه برنج خارجی بیش از نیاز داخلی تامین و وارد می‌شود، اضافه کرد: این فرصت خوبی برای حمایت از برنج داخلی است و به نظر می رسد وزارت جهادکشاورزی باید میزان تولید واقعی و نیاز وارداتی را بررسی کارشناسی و اعلام کند.