این خبر از آن جهت مهم است که سریال باز و بست سایت ثبت سفارش خودرو توسط وزارت صنعت و عزا و عروسی پیاپی واردکنندگان خودرو در سال گذشته یکی از پرحاشیه‌ترین جریان‌های خبری سال ٩٦ بود. از‌دیگر‌سو، ثبت سفارش و واردات این تعداد خودرو در روزهایی که سایت ثبت سفارش بسته بوده است، در حالی اتفاق افتاده که مهدی دادفر، دبیر انجمن واردکنندگان خودرو در گفت‌وگو با «شرق» روایت جالبی از پیشنهاد برخی مراجعه‌کنندگان به این انجمن برای ثبت سفارش در ازای دریافت پول ارائه می‌دهد.
‌سفارش‌های کاملا سفارشی
آن‌چنان که دفتر جرائم سازمان‌یافته گمرک می‌گوید شش‌هزارو ٤٨١ خودروی وارداتی از تاریخ ٢٨ تیر ١٣٩٦ تا ٩ دی ١٣٩٦ ثبت سفارش شده‌اند و این در حالی است که از ١٢ دی ١٣٩٥ با دستور ویژه دولت واردات خودرو توسط افراد غیر از نمایندگی‌ مجاز (گری‌مارکت‌ها) ممنوع شده و از ٢٨ تیر ١٣٩٦ هم سایت ثبت سفارش خودرو برای همه واردکنندگان مسدود شده است. طبق این گزارش این خودروها برای ورود به گمرکات بوشهر، غرب تهران، بندر لنگه، باهنر، رجایی، قم، گناوه، بندر انزلی، خرمشهر، البرز، قشم و شیراز ثبت سفارش شده‌اند که اکثر آنها نیز از خط گمرک به سلامتی گذشته و وارد خیابان‌ها شده‌اند. در شرایطی که مسدودشدن سایت سفارش در تیر ماه برخی واردکنندگان را راهی بیمارستان و برخی دیگر را راهی زندان کرد، ورود بیش از شش‌ هزار خودرو به کمک همان سایتی که به روی واردکنندگان رسمی بسته بود، شگفت‌انگیز است. واردکنندگانی که با پیشنهاد ثبت سفارش خودرو نیز در همان زمان در ازای پرداخت مبالغی روبه‌رو بوده‌اند و به نظر می‌رسد برخی از آنها چنین مبلغی را نیز پرداخت کرده‌اند.
‌پیشنهاد برای سفارش ویژه
مهدی دادفر، دبیر انجمن واردکنندگان خودرو درهمین‌باره به «شرق» می‌گوید: در همان روزهایی که سایت ثبت سفارش بسته بود، خانمی به انجمن ما مراجعه کرد و گفت می‌تواند در ازای دریافت مبلغی ثبت سفارش را در سایت وزارتخانه انجام دهد و برای هر خودرو مبالغی بین پنج تا ٢٠‌ میلیون تومان بسته به ارزش خودرو پیشنهاد می‌کرد. ما تصورمان در ابتدا این بود که چنین کاری ممکن نیست و وقتی سامانه ثبت سفارش در کل کشور مسدود است، طبیعتا امکان واردات خودرو به این روش هم وجود نخواهد داشت به همین دلیل سریعا تشکیل جلسه دادیم و به همه اعضایمان هشدار دادیم که احتمالا چنین پیشنهادی را دریافت خواهند کرد و این پیشنهاد احتمالا کلاهبرداری است و اگر به احتمال بسیار ضعیف کلاهبرداری هم نباشد، تخلفی است که بالاخره افشا می‌شود. هرچند اگر هشدار ما هم نبود بسیاری از اعضای انجمن ما به چنین درخواستی پاسخ منفی می‌دادند چون کسی که ٤٠ سال واردکننده رسمی خودرو است و هم در بازار داخل و هم نزد شرکت تولید‌کننده خودرو آبرو دارد، هیچ‌وقت زیر بار چنین آبروریزی‌ای نمی‌رود. با این حال در ماه‌های پایانی سال ٩٦ متوجه شدیم که چند ‌هزار خودرو با همین روش وارد کشور شده و در شرایطی که سایت ثبت سفارش مسدود بوده خودروهایی در همین سامانه ثبت و وارد کشور شده‌اند. تا آنجا هم که متوجه شده‌ایم مشتریان این کاسبی یک شرکت خاص نبوده و افراد مختلفی اقدام به واردات خودرو کرده‌اند.
‌کار چه کسی بوده؟
دادفر درباره امکان ثبت سفارش در شرایطی که سایت مسدود بوده، می‌گوید: احتمالات مختلفی دراین‌باره وجود دارد. هم احتمال فساد در افرادی که دسترسی به سیستم داشته‌اند وجود دارد و هم امکان نفوذ یا دسترسی غیرمجاز به این سامانه، اما هرچه هست این موضوع مشخص است که این سامانه همچنان در این مدت فعال بوده است. برای مثال ما متوجه شدیم که از حساب کاربری یکی از اعضای انجمن ما ثبت سفارش انجام شده و به محض اطلاع این موضوع را پیگیری قضائی کردیم تا مشخص شود این ثبت از کدام مبدأ و توسط چه آدرسی انجام شده که البته هنوز مشخص نشده است.
‌واردکنندگان چه وضعی دارند؟
دبیر انجمن واردکنندگان خودرو همچنین درباره وضعیت واردکنندگان خودرو به «شرق» می‌گوید: حقیقت این است که واردکنندگان ما وضعیت مطلوبی ندارند. از دی‌ماه ٩٥ که ‌گری‌مارکت‌ها از بازار حذف شدند، این بحران آغاز شد و بسیاری از آنها که سال‌ها از طریق واردات خودرو زندگی می‌کردند، یکباره تمام شغل و اعتبارشان را از دست دادند. از تیر ٩٦ هم نمایندگی‌های رسمی امکان واردات را از دست دادند که ضربه مهلکی به واردکنندگان خودرو بود. تصور کنید شما با شرکتی خارجی وارد توافق می‌شوید و واردات خودرو را آغاز می‌کنید و بعد ناگهان سایت ثبت سفارش بسته می‌شود و امکان واردات ندارید. از یک سو باید جواب مشتریانی را بدهید که منتظر خودروی خود هستند و از طرف دیگر بازارتان به هم ریخته است. قیمت‌ها ناگهان بالا رفته و خریداران سردرگم شده‌اند. اعتبار شما نزد شرکت تولیدکننده مخدوش شده و بازار کشورتان از نظر آنها ناامن تلقی خواهد شد. مشخص است در چنین وضعیتی چه بلایی سر فعال اقتصادی می‌آید. در کمیسیون اصل ٩٠ مجلس آماری مانند واردات ١٩‌هزار خودرو در چنین شرایطی مطرح شده است. طبیعی است که برخی از این خودروها با هر روشی توسط واردکنندگان وارد کشور شده بودند، چون وقتی شما همه راه‌های تنفس را بر کسی ببندید، او بالاخره یا باید بمیرد یا باید راهی برای تنفس پیدا کند. ما همان زمان که این اقدام انجام شد، هشدار دادیم که بستن راه واردات خودرو نتیجه‌ای جز ایجاد مفسده ندارد و بدتر آنکه بسیاری در همین شرایط و تحت ‌تأثیر همین وضعیت از کار بی‌کار شدند. طبق لیست بیمه‌های اعضای ما نزدیک به چهارهزارو ٢٠٠ نفر در طول این مدت بی‌کار شده‌اند و نمایندگی‌ها فشار بسیار شدیدی را برای ادامه فعالیتشان تحمل کرده‌اند.
دبیر انجمن واردکنندگان خودرو درباره وضعیت بازار خودرو می‌گوید: درحال‌حاضر با توجه به نوسانات ارزی و همچنین مشکلاتی که در بحث سفارش و واردات وجود دارد، بازار ثبات ندارد و فروشندگان و خریداران نمی‌دانند چه کاری در این شرایط درست است. این ثبات‌نداشتن باعث شده با وجود روند افزایشی قیمت‌ها در بازار اطمینانی درباره وضعیت آتی آن وجود نداشته باشد. قیمت‌هایی که از نظر ما هم اگر شرایط اقتصادی مناسب بود، امکان افزایشش تا این حد وجود نداشت. نکته آخر اینکه گران‌شدن خودروهای وارداتی در شرایطی اتفاق می‌افتد که رئیس اتحادیه نمایشگاه‌داران و فروشندگان و همچنین رئیس سازمان بازرسی کل کشور به انتقاد از این افزایش قیمت‌ها پرداخته‌اند و آن را حاصل فعالیت دلالان دانسته‌اند. البته شاید نباید از جولان دلالان در بازار تعجب کرد، وقتی تنها سامانه رسمی ثبت سفارش واردات کشور به‌عنوان دروازه‌بان واردات خودرو در شش ماه شش هزار بار گُل خورده است.