عوامل مهمی بر روندکم‌رمق روزهای اخیر بازار تاثیرگذار بوده که در صدر آنها نوسانات نرخ ارز قرار دارد. از سوی دیگر فعالان تالار شیشه‌ای عوامل دیگری را نیز در وضعیت کنونی بازار سهام دخیل می‌دانند؛ ریسک‌های غیر‌اقتصادی، تنش‌های منطقه‌ای، تصمیم‌گیری‌های خلق‌الساعه از سوی سیاست‌گذار از جمله این عوامل هستند. در این گزارش به بررسی نظرات ۳ تحلیلگر در مورد روند روزهای اخیر بازار سهام می‌پردازیم.

دو روی سکه دلار ۴۲۰۰ تومانی

ولید هلالات، کارشناس بازار سهام عنوان کرد: تحولات این روزهای اقتصاد ایران سبب شده است تا بر ابهامات موجود بر بازار سهام نیز افزوده شود. در شرایط کنونی چند عامل سیاسی بر روند بازار اثر‌گذار هستند. تحولات منطقه‌ای، درگیری اقتصادهای بزرگ جهانی همچون آمریکا و چین به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم ذهن معامله‌گران و سرمایه‌گذاران بازار سهام را به سمت ریسک‌گریزی پیش می‌برند. این موضوع باعث شده تا حجم معاملات و همچنین تعداد دفعات معاملات روند کاهشی پیدا کند. وی اضافه کرد: ریسک تصمیم‌گیری‌های داخلی خود از مولفه‌هایی است که در شرایط کنونی بازار سهام را تحت‌الشعاع خود قرار داده است (تصمیمات ناگهانی به‌عنوان مثال درخصوص نرخ ارز یا تعیین دستوری نرخ سود بانکی).

این تصمیمات غیرکارشناسانه فضای بی‌تحلیلی به بورس تهران تحمیل می‌کند. این فضای بی‌تحلیلی باعث دوری تحلیلگران از بازار و به دنبال آن ضعف معاملات می‌شود. در حال‌حاضر، بورس تهران بسیار گیج و مبهم است. بنابراین تزریق منابع جدید، دور از انتظار به‌نظر می‌رسد. البته باید توجه داشت این مساله با فرضیات و وضعیت امروزی تحلیل می‌شود و با توجه به وقوع سریع اتفاقات و تحولات اثرگذار، ممکن است فردا بازار به شکل دیگری مورد تحلیل قرار گیرد. احتیاط و صبوری در این شرایط بسیار ضروری است.

هلالات در ادامه به سیاست اخیر دولت مبنی بر تک‌نرخی شدن ارز و اعلام نرخ واحد ۴۲۰۰ تومان برای دلار اشاره کرد و گفت: تغییر نرخ ارز قطعا اثری بزرگ بر بازار سهام ما به‌جا می‌گذارد. صنعت پالایشگاه، حمل‌و‌نقل به‌خصوص بخش دریایی، برخی از یوتیلیتی‌ها مخصوصا صنایع بالادستی پالایشی و تامین‌کنندگان گاز با افزایش نرخ دلار مبادلاتی تاثیر مثبت می‌پذیرند. در طرف مقابل مصرف‌کنندگان، یوتیلیتی همچون پتروشیمی‌ها مخصوصا پتروشیمی‌های پایین‌دستی قرار گرفته‌اند. دلار در برهه‌ای رشد بسیار خوبی را تجربه کرد. در این دوره تحلیل‌ها بر این اساس بود که سود فلان شرکت با دلار ۵۶۰۰ تومانی به چه میزان است. حال با کاهش نرخ دلار آزاد به ۴۲۰۰ تومان، تغییری ۳۰ درصدی در پیش‌فرض تحلیل‌ها اتفاق افتاده است.

این موضوع باعث می‌شود وضعیت تحلیلی بسیار متفاوت شود چرا‌که محصولات در بورس کالا بر‌اساس دلار بالای ۵۰۰۰ تومان قیمت می‌خورد و در حال‌حاضر قیمت ارز به ۴۲۰۰ تومان تغییر کرده است. با وجود این باز‌هم نمی‌توان قاطعانه اثر این مولفه بر پتروشیمی‌ها را منفی قلمداد کرد. این کارشناس بازار سهام تصریح کرد: در بورس تهران حدود ۷۰ درصد بازار به لحاظ ارزش معاملات از هلدینگ‌ها و سرمایه‌گذاری‌ها گرفته تا تولیدکنندگان صنعتی، معدنی، پتروشیمی و غیره، کاملا به دلار وابسته است. اگر دلار در سامانه نیما به‌صورت توافقی و بالاتر از ۴۲۰۰ معامله شود، به‌طور قطع شاهد رونق بازار سهام خواهیم بود. در صورت اخذ نرخ ثابت ۴۲۰۰ تومان برای دلار در این سامانه اما بازار سهام به‌خصوص به لحاظ روانی آسیب می‌پذیرد.

رصد عوامل اثرگذار بر صنایع بورسی

کارشناس بازار سهام با تاکید بر شرایط پیچیده این روزهای بازار سهام عنوان کرد: هر شخصی در هر صنف کاری حتی خارج از بازار سرمایه این پیچیدگی را به‌طور کامل درک کرده است. در حال‌حاضر ابهام موجود در بازار ارز یکی از پیچیدگی‌های موجود در بازار سهام است.
وی در ادامه با اشاره به تصمیم ناگهانی دولت برای تک‌نرخی‌کردن دلار عنوان کرد: در حال‌حاضر بسیاری از فعالان بازار سهام نمی‌دانند نرخ ۴۲۰۰ تومان را برای دلار مدنظر قرار دهند یا به سابقه سیاست‌های ارزی در سال ۹۰ تا ۹۲ رجوع کنند. در آن سال‌ها نیز نرخ دلار ۱۲۲۶ تومان تعیین شد اما پس از آن نرخ ارز به نرخ‌های بسیار بالا تغییر کرد و سپس بار دیگر شاهد دونرخی شدن این ارز بودیم.

به این ترتیب در شرایط کنونی نرخ ارز و همچنین دستورالعمل‌های مرتبط با نرخ ارز از مهم‌ترین‌ مسائل مورد توجه سهامداران هستند. این کارشناس بازار سهام گفت: آنچه کاملا مشخص است این که دلار مبادله‌ای حدود ۳۸۰۰ تومانی به ۴۲۰۰ افزایش یافته است و این موضوع زمینه‌ساز افزایش پایه تورم خواهد بود. بورس ما از تورم اثر مثبت می‌پذیرد، به این ترتیب انتظار می‌رود صنایع ما در یک بازه زمانی ۶ ماهه تا یک‌ساله سودآور شوند. طحانی به دلیل عوامل اثرگذار بر روند صنایع بورسی اشاره کرد و گفت: پس از نرخ ارز باید به کم‌آبی و خشکسالی کشور اشاره کرد. مطمئنا این موضوع به‌خصوص شرکت‌هایی که در حوزه اصفهان فعالیت می‌کنند و سهم قابل‌توجهی از ارزش بازار سهام را در اختیار دارند، متاثر می‌کند. به گفته این کارشناس بازار سهام، ریسک‌های غیراقتصادی همچون برجام و ترامپ از دیگر عوامل اثرگذار بر بازار سهام هستند. وی در تشریح این عامل عنوان کرد: در حال حاضر بسیاری از فروشندگان متاثر از این ریسک سیستماتیک عمل می‌کنند.

اما به اعتقاد من این ریسک اثر کمرنگ‌تری بر فعالیت کلیت صنایع بورسی دارد چرا‌که اقتصاد ایران همواره با این ریسک‌های غیراقتصادی درگیر بوده است. وی می‌گوید شرایط کنونی کار برای کارگزاران بورسی هر‌روزه سخت‌تر می‌شود. هر‌ساله یکی از صنایع بورسی از دست می‌رود. صنایعی همچون سیمان، کاشی و سرامیک، ساختمان، پیمانکاری، تجهیزات، برق و نیروگاه و حتی صنعت بانک و دارو در سال‌های اخیر به‌شدت ضعیف شده و به زیان رسیده‌اند. به این ترتیب زمانی که سهم صنایع در بازار سهام کم می‌شود، کارگزاران شاهد کاهش درآمد خواهند بود. طحانی در پایان خاطرنشان کرد: بهترین پیشنهاد در شرایط کنونی نگهداری سهام و حتی خرید است. سهامداران لازم است، صبوری بیشتری به خرج دهند.

تصمیم مناسب تک نرخی شدن ارز

عظیم ثابت از کارشناسان بازار سرمایه با اظهار این مطلب افزود: باید اجرای ارز تک‌نرخی از مدت‌ها پیش صورت می‌گرفت و مدیریتی صحیح در بازارهای موازی اعمال می‌شد. وی در ادامه افزود: هر چند هنوز ابعاد این موضوع مشخص نیست و تصمیم مزبور که در شرایط خاصی اتخاذ شده، در‌صورت ایجاد بحران تداوم خواهد داشت یا خیر؟ اما در مجموع ارز تک‌‌نرخی خبری مثبت برای کل بازارهای سرمایه‌گذاری خواهد بود و بورس نیز خود را با این موضوع تطبیق خواهد داد. وی در ادامه توضیح داد: اجرای این موضوع باید از مدت‌ها پیش صورت می‌گرفت. از آنجا که در اقتصاد کشور مدیریت بازارهای موازی اعمال نمی‌شود، تاثیرات این بازارها با شدت بیشتری دنبال می‌شود. به‌طوری‌که پس از اتخاذ تصمیم بانک مرکزی مبنی بر کاهش نرخ سود سپرده‌های بانکی به ۱۵‌درصد در شهریور سال گذشته، باید مدیریتی صحیح بر تاثیر این موضوع بر بازارهای موازی اعمال می‌شد. باید خاستگاه منابع خروجی از بانک‌ها پس از این تصمیم مشخص می‌شد.

منابع رصد می‌شد و چون این پول‌ها تخصصی نبوده، به بازارهای تخصصی وارد نمی‌شد و قطعا مسیر آنها بازار ارز و سکه بود. وی ادامه داد: متاسفانه به دلیل عدم برخورداری از این مدیریت صحیح و نبود چیدمان سناریوهای مختلف در مواجهه با واکنش‌های هوشمندانه بازارها، شاهد ایجاد جوی هیجانی، آشفته و همراه با ترس در بازارهای سرمایه‌گذاری بودیم. ثابت در ادامه با اظهار این مطلب که اقتصاد ساختاری مشخص دارد و باید برنامه‌ریزی‌های درستی برای انطباق بازارهای سرمایه‌گذاری با آن داشت، گفت: باید سناریوهای مختلفی را درنظر بگیریم تا مدیریت این موضوع اجرا شود. اصل این موضوع نیز در دست دولت و بانک مرکزی است تا به این ترتیب هیچ بازار سرمایه‌ای با رانت مواجه نشود.

این کارشناس بازار سرمایه در ادامه با ابراز امیدواری از تصمیم ارز تک‌نرخی، گفت: چنانچه تصمیم مزبور بر اساس حقایق بازار باشد، تصمیمی درست و مطلوب بوده و داشتن یک نرخ واحد برای تمامی بازارها مفید است. اما باید از‌سوی دیگر بررسی کرد این تصمیم تا چه میزان عملیاتی خواهد شد.ثابت ادامه داد: در شرایط کنونی هنوز ابعاد این موضوعات مشخص نیست و نمی‌توان پیش‌بینی درستی از اینکه دولت چه میزان ارز برای پاسخگویی به نیاز فعالان دارد، داشت. وی در ادامه گفت: همچنین از سوی دیگر تصمیم مزبور در شرایط ثبات سیاسی کنونی گرفته شده است. چنانچه بحث برجام زیر سوال رود و تلاطم سیاسی حاکم شود، آیا ارز با همین نرخ کنترل می‌شود؟ ثابت در ادامه با اظهار این مطلب که پاسخگویی به این سوالات در شرایط کنونی دشوار است، گفت: در مجموع ارز تک‌نرخی تلاطم و هیجانات را در شرایط کنونی کنترل خواهد کرد و خبری مثبت برای تمامی بازارهای سرمایه‌ای است. وی ادامه داد: طبیعتا ارز تک‌نرخی به نفع تمامی بازارهاست و پایانی بر دغدغه‌های فعالان است. این امر باید با دقت بالایی اجرا شود. صادرات و واردات مشخص شود، اما الان نمی‌توان به‌طور دقیق از تاثیر این موضوع بر بازارهای سرمایه‌گذاری به‌خصوص سهام سخن گفت.

البته بورس خود را با این موضوع تطبیق خواهد داد و در روزهای آتی همخوانی پیدا می‌کند. ثابت در ادامه تداوم این سیاست را از دیگر موارد مهم برشمرد و گفت: باید این وضعیت تداوم داشته باشد. دولت در مجموع برای مدیریت بازارهای موازی برنامه‌ای مشخص داشته باشد تا رانت خاصی در هیچ بازار خاصی تشکیل نشود. به گفته ثابت، دولت باید اجازه نوسان نرخ ارز بر اساس عرضه و تقاضا را بدهد. چنانچه این امر شفاف‌ شود، نوسان نرخ ارز روندی طبیعی خواهد داشت.