اگر این روزها سری به بازار خودرو زده باشید، حتما متوجه بی‌رونقی و رکود سنگین حاکم بر نمایشگاه‌ها شده‌اید، رکودی که هرچند مدت‌هاست رخ داده، اما در هفته‌های ابتدایی امسال، پررنگ‌تر از قبل به‌نظر می‌رسد.در باب چرایی این رکود، دلایل مختلفی مطرح می‌شود، از جمله اینکه مشتریان معمولا در ابتدای سال به سراغ خرید خودرو نمی‌روند. دلیل دیگری که این روزها در مورد استقبال ضعیف مشتریان از بازار خودرو مطرح می‌شود، نوسان در بازار ارز است، چه آنکه گفته می‌شود نبود تصویری شفاف از آینده این بازار، خرید و فروش خودرو را نیز (در بازار آزاد) تحت تاثیر قرار داده است. با این حال اما کارشناسان معتقدند اصلی‌ترین دلیل سردی بازار خودرو، کمبود نقدینگی و پایین بودن قدرت خرید بیشتر مشتریان ایرانی در کنار بالا بودن قیمت خودروها است.

به‌عبارت بهتر، بخش اعظم مشتریان توان خرید خودروی دلخواه خود را نداشته و از همین رو توان قدم گذاشتن به بازار خودرو را ندارند. این در شرایطی است که از آن سو کسب‌و‌کار نمایندگی‌های فروش خودروسازان با وجود رکود بازار، از رونق بالایی برخوردار بوده و ظرفیت طرح‌های پیش‌فروش آنها به سرعت تمام می‌شود. ویژگی بارز این طرح‌ها این است که مشتریان قیمت خودرو را در بیش از یک مرحله پرداخت می‌کنند؛ بنابراین آنهایی که از توان مالی لازم برای خرید نقدی خودرو برخوردار نیستند، به سراغ چنین طرح‌هایی می‌روند تا بتوانند خودروی دلخواهشان را خریداری کنند.

نکته دیگر اینجاست که برخی خودروسازان اعلام کرده‌اند محصولات خود را با قیمت قطعی پیش‌فروش می‌کنند و این موضوع نیز نقش زیادی در استقبال مشتریان از طرح‌های پیش‌فروش دارد. اهمیت این موضوع از آنجا سرچشمه می‌گیرد که به احتمال فراوان، قیمت خودروهای داخلی تا دو ماه دیگر افزایش خواهد یافت و خودروسازان مجوز فروش محصولات خود با قیمت‌های جدید را دریافت خواهند کرد. طبق اعلام شورای رقابت، این شورا قیمت جدید خودروهای داخلی را با توجه به شاخص‌های موجود (از جمله نرخ تورم بخشی) محاسبه خواهد کرد.

بنابر پیش‌بینی‌ها و با توجه به مجموعه اتفاقات رخ داده که سبب بالا رفتن هزینه تولید خودروهای داخلی شده‌اند، افزایش قیمت رسمی محصولات خودروسازان کشور، اتفاقی قطعی به‌نظر می‌رسد. از همین رو، اقدام برخی خودروسازان مبنی بر فروش محصولات با قیمت قطعی، با استقبال مشتریان مواجه شده، چه آنکه آنها از افزایش قیمت آتی معاف بوده و خودروهای موردنظر خود را با قیمت‌های فعلی تحویل خواهند گرفت.البته برخی دیگر از خودروسازان، در شرایط پیش‌فروش خود قید کرده‌اند که محصولات را با قیمت روز تحویل خواهند داد که این موضوع بیشتر، خودروهای کم‌تیراژ و پرتقاضا را در بر می‌گیرد. به هر حال از آنجا که مشتریان این فرصت را دارند تا پول خودروی موردنظرشان را در دو یا چند مرحله پرداخت کنند، طرح پیش‌فروش با قیمت روز نیز متقاضیان خاص خود را دارد و خیلی‌ها آن را به خرید از بازار ترجیح می‌دهند.

تداوم سنگینی رکود در بازار وارداتی‌ها
اما در بازار خودروهای وارداتی نیز هیچ خبری از رونق خرید و فروش خودرو نیست و سایه رکود، سنگین‌تر از قبل بر سر آن سنگینی می‌کند. شرایط به شکلی است که حتی برخی نمایندگان واردکننده نیز از عرضه خودرو به بازار امتناع می‌کنند و این رفتار از شفاف نبودن تصویر آینده بازار خودرو سرچشمه می‌گیرد. از آن سو مشتریان نیز چند ماهی می‌شود که بازار خودروهای وارداتی را تحریم کرده‌اند. این اتفاق به‌طور مستقیم با ماجرای حکم دیوان عدالت اداری مبنی بر کاهش تعرفه واردات خودرو در ارتباط است. زمستان سال گذشته بود که دولت با ابلاغ ضوابط جدید واردات خودرو، رقم تعرفه را افزایش داد و شوکی بزرگ به بازار و مشتریان وارد کرد. این در حالی بود که چندی بعد، یکی از شعب دیوان عدالت اداری رای به لغو این حکم داد و اعلام کرد تعرفه‌ها باید به حالت قبل برگردند. با این حال، وزارت صنعت، معدن و تجارت زیر بار نرفت و دست به تعرفه‌ها نزد. در حال حاضر نیز گفته می‌شود حکم قطعی دیوان عدالت اداری تا حدود چهار ماه دیگر اجرا خواهد شد و از همین رو مشتریان فعلا دست نگه داشته و به امید کاهش تعرفه و پایین آمدن قیمت خودروهای وارداتی نشسته‌اند.

این در حالی است که بعید به‌نظر می‌رسد دیوان عدالت اداری با توجه به شرایط ارزی کشور، رای اولیه خود مبنی بر کاهش تعرفه واردات را تایید کند. از طرفی وزارت صنعت، معدن و تجارت نیز نشان داده که از موضع تعرفه‌ای خود کوتاه نخواهد آمد. در این شرایط، باید منتظر ماند و دید مشتریان چه زمانی تحریم بازار خودروهای وارداتی را خواهند شکست.