موضوع مهاجرت از پیام‌رسان‌های خارجی و خصوصا خروج از انحصار تلگرام و استفاده از پیام‌رسان‌های داخلی، این روزها به یکی از مهم‌ترین مباحث حوزه ارتباطات تبدیل شده و واکنش مسوولان این حوزه و حتی نمایندگان مجلس شورای اسلامی و شخص رئیس جمهوری را در پی داشته است.

مرکز مدیریت راهبردی افتای نهاد ریاست جمهوری در بخشنامه خود تاکید کرده که کلیه اطلاعات متنی، صوتی و تصویری مبادله‌شده در بستر نرم‌افزارهای پیام‌رسان خارجی در بانک اطلاعاتی شرکت‌های ارائه‌کننده، ذخیره می‌شود و مورد استفاده هدفمند قرار می‌گیرد. از همین رو با تاکید بر «ممنوعیت استفاده از نرم‌افزارهای پیام‌رسان خارجی» برای کلیه دستگاه‌های اجرایی، تصریح کرده بود کلیه مدیران و کارکنان دستگاه‌های دولتی ضمن عدم استفاده از این بسترها جهت انتشار و به اشتراک‌گذاری اطلاعات سازمانی، از فعالیت‌های مربوط به روابط عمومی سازمانی از این طریق خودداری کنند.

در عین حال پس از آن نیز چند بار به لزوم اجرایی شدن این بخشنامه تاکید شده و همچنین ممنوعیت استفاده نهادها و موسسات دولتی و عمومی غیردولتی از پیام‌رسان‌های اجتماعی برخط خارجی برای مکاتبات و خدمات اداری، در یکی از جلسات شورای عالی فضای مجازی در سال گذشته به تصویب رسید.

پس از تاکید چندین باره‌ به استفاده خود مسوولان از پیام‌رسان‌های داخلی، زمانی که در دی ماه پیام‌رسان تلگرام برای چند روز از دسترس کاربران خارج شده بود، با اولین حرکت جدی مهاجرت از این پیام‌رسان، در پیامی که در صفحه رسمی کانال تلگرامی پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌اللـه خامنه‌ای KHAMENEI.IR در پیام‌رسان‌های سروش و آی.گپ آغاز به کار کرده است.

همچنین سیدابولحسن فیروزآبادی - رییس مرکز ملی فضای مجازی- که اخیرا اظهار کرده بود ضمن استفاده از تلگرام و اینستاگرام، از پیام‌رسان‌های داخلی نیز استفاده می‌کند، گفته بود: اقدامات وسیعی بنا به دستور رییس‌جمهوری در دی ماه ۹۶ انجام شد که فرمودند کشور باید از پیام‌رسان غالب (تلگرام) خارج شود. به طور جدی در سال ۹۷ در حوزه پیام‌رسان‌ها باید اولین پیام‌رسان، داخلی باشد. پیام‌رسان‌های خارجی هم می‌توانند فعالیت کنند به شرطی که تابع قوانین جمهوری اسلامی باشند. وزارت آموزش و پرورش در حوزه کوچ پیام‌رسان‌های خارجی به داخلی بخشنامه صادر کرده است.

تمام این اظهارات، موجب شد در روزهای اخیر سازمان‌ها و نهادهای دولتی عزم جدی در خروج از پیام‌رسان تلگرام یا آغاز حضور در پیام‌رسان‌های داخلی نشان دهند. به عنوان نمونه وزارت‌خانه‌های متعددی از جمله وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در عین حال که در تلگرام اطلاع‌رسانی می‌کنند، عنوان کرده‌ که از این پس در پیام‌رسان‌های داخلی نیز آغاز به کار کرده‌اند و آدرس کانال‌های خود را نیز برای آگاهی افرادی که در این پیام‌رسان‌ها عضو هستند، اعلام کرده‌اند.

در نهایت پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌اللـه العظمی خامنه‌ای نیز اعلام کرد فعالیت خود را در تلگرام متوقف کرده و از این پس اطلاع‌رسانی درباره اخبار و مطالب مربوطه در پیام‌رسان‌های سروش، گپ و آی‌گپ انجام خواهد شد.

در توضیحات کانال تلگرامی‌khamanei.ir  همچنین آمده بود: در راستای پاسداشت منافع ملّی و برای رفع انحصار از پیام‌رسان تلگرام، پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای (KHAMENEI.IR) فعالیت خود را در این پیام‌رسان، متوقف می‌کند. این اقدام که پیش از شروع برنامه‌ی رسمی نهادهای کشور در توقف استفاده از تلگرام انجام می‌شود، برای حمایت از پیام‌رسان‌های داخلی و رفع انحصار فضای مجازی از پیام‌رسان‌های غیرایرانی است.

پس از آن نیز در کانال تلگرامی اسحاق جهانگیری -معاون اول رییس جمهوری- اعلام شد: در چارچوب قوانین و مقررات کشور، از این پس در کانال تلگرامی معاون اول رئیس جمهوری مطلبی منتشر نخواهد شد و از این پس انتشار اخبار برنامه‌های ایشان از طریق پیام‌رسان‌های داخلی صورت می‌گیرد که آدرس این صفحات به زودی اعلام خواهد شد.

محمود واعظی -رئیس دفتر رئیس جمهوری- نیز با بیان اینکه توصیه ما در حال حاضر این است که از پیام‌رسان‌های داخلی که وابسته به بخش خصوصی هستند، استفاده شود، گفت: قرار شد، کسانی که در پیام‌رسان‌های خارجی هستند را به پیام‌رسان‌های داخلی منتقل کنیم. در سال 93 دستورالعملی را به همه وزارتخانه‌ها ابلاغ کردیم که هیچ فعالیت دولتی را حق ندارند در پیام‌رسان‌های خارجی انجام دهند. این بار علاوه بر اینکه این موضوع را مجددا ابلاغ کردیم،‌ حتی به خودمان هم توصیه کردیم تا از پیام‌رسان‌های داخلی استفاده کنیم.

وی درباره تصمیم معاون اول رئیس جمهوری نیز بیان کرد: هنوز تصمیمی برای فیلتر شدن شبکه‌های مجازی گرفته نشده است. نباید طوری صحبت کرد که گویی این تصمیم اجرایی شده است. تلگرام یک شبکه از شبکه‌های موجود در فضای مجازی است. آقای جهانگیری تصمیم گرفته است که از تلگرام خارج شوند و این تصمیم خودشان است. براساس حقوق شهروندی الان خودمان تصمیم گرفته‌ایم که از فضای تلگرام خارج شویم.

صرف نظر از فیلتر شدن و یا نشدن تلگرام که به نظر می‌رسد هنوز تصمیم قطعی برای آن گرفته نشده یا اگر تصمیمی هم گرفته شده، هنوز توسط مراجع رسمی اعلام نشده است، آغاز فعالیت سازمانها و نهادها و برخی مسوولان کشوری در پیام‌رسان های داخلی نشان می‌دهد این بار همان‌طور که بارها به لزوم آن تاکید شده، عزم جدی برای خروج از انحصار یک پیام‌رسان خارجی وجود دارد.