اینکه رئیس جمهوری آمریکا به یکباره از مسائل سیاسی به موضوع نفت، قیمت های جهانی آن و میزان عرضه اوپک روی آورد موضوع جالب توجه چند روز اخیر بوده است.
نگاهی به تولید نفت در آمریکا می تواند گویا شرایط ایالات متحده باشد. تولید روزانه نفت خام ایالات متحده نزدیک به 10.5 میلیون بشکه است که در کنار تولید گاز و میعات و دیگر فرآورده ها تا 15 میلیون بشکه در روز می رسد. البته آمریکا مجبور است چند میلیون بشکه نفت مورد نیاز صنایع خود را از کشورهای همسایه و دیگر شرکا خریداری کند.
یکی از مهمترین منابع نفتی آمریکا نفت های رسوبی و غیرمتعارف هستند. بنابر آمار اداره اطلاعات انرژی آمریکا میزان تولید این نوع نفت در آمریکا که با عنوان «شیل» شناخته می شوند، در سال 2017 حدود 5 میلیون بشکه در روز بوده است که نیمی از تولید نفت خام آمریکا را تشکیل می دهد.
تحلیلگران پیش بینی می کنند در سال های 2018 و 2019 اگر روند تولید نفت در کنار افزایش تعداد چاه های استخراج نفت به همین صورت ادامه داشته باشد، تولید نفت شیل ایالات متحده به حدود 7 میلیون بشکه در روز و حتی بیشتر خواهد رسید. در شراط کنونی هم میزان تولید نفت غیرمتعارف در بالاترین سطح قرار دارد.
دیدگاه های دونالد ترامپ برای هیچ تحلیلگری قابل پیش بینی نیست. وی خود را تاجری ماهر معرفی می کند که به اصول تجارت آزاد پایبند است و از آن حمایت می کند اما همزمان با دیگر شرکا جنگ تجاری به راه می اندازد. حال وی به موضوع نفت وارد شده است و از قیمت نفت 70 دلاری و اوپک گلایه می کند. البته نباید فراموش کرد که تقاضای جهانی برای نفت در سه ماهه نخست سال 2018 به بالاترین میزان از سال 2010 تاکنون رسیده است. با توجه به شرایط موجود پیش بینی می شود قیمت هر بشکه نفت در بازار جهانی تا پایان سال 2018 به 80 دلار و حتی فراتر از آن نیز افزایش یابد.
چه چیزی باعث رونق این صنعت بسیار پیشرفته و گران شده است؟ و رئیس جمهویر آمریکا بر چه مبنایی این سخنان را می گوید؟ می توان گفت: ترامپ در موضوع نفت نگاه جامعی ندارد. اصلی ترین دلیلی که آمریکا توانسته است بر تولید نفت خود بیافزاید و رکوردی را در این زمینه ثبت کند افزایش قیمت نفت و رسیدن آن به بالاتر از سطح 60 دلار بوده است.
بخش مهمی از نفت تولید شده در آمریکا از لایه های رسوبی شیل یا به عبارت دیگر نفت غیرمتعارفی تامین می شود که در بهترین حالت برای استخراج یک بشکه از آن باید بیش از 60 دلار هزینه کرد. اگر قیمت های جهانی نفت تا این میزان بالا نمی رفت، تاکنون صنعت نفت شیل نابود شده بود و آمریکا هم نمی توانست به صورت کنونی عرض اندام کند.
نکته آشکار برای همه فعالان بازار انرژی این است که اوپک و روسیه با ظرفیت کامل تولید نمی کنند اما تولید نفت آمریکا به علت افزایش شدید استخراج و تولید نفت های غیرمتعارف به اوج خود رسیده است. اگر شرایط با همین روند ادامه پیدا کند، ایالات متحده جای عربستان و روسیه را به عنوان بزرگترین تولیدکنندگان خواهد گرفت.
گذشته از افزایش قیمت نفت خام و به صرفه شدن اکتشاف و استخراج نفت غیرمتعارف، رویکردهای دونالد ترامپ در افزایش رونق صنعت نفت آمریکا به ویژه استخراج از لایه های رسوبی بسیار تاثیرگذار بود. رئیس جمهوری ایالات متحده مقررات زیست محیطی را به نفع بنگاه های اقتصای آمریکا به ویژه در حوزه نفت تغییر داد تا آن ها با سهولت بیشتری فعالیت خود را گسترش دهند. یکی از دلایل موفقیت ترامپ در کاهش بیکاری در آمریکا نیز بی توجهی به محیط زیست و قوانین تولید بوده است.
در همین راستا دونالد ترامپ پروژه ساخت خطوط لوله نفتی کی استون و داکوتا را با سرعت بیشتری دنبال می کند و با این کار انگیزه خوبی را برای صنعت نفت آمریکا به ویژه در بخش های شمالی این کشور ایجاد کرد. باوجود همه مخاطرات زیست محیطی که حدود 5 سال مانع از ساخت این پروژه ها بودند اما گفته می شود با این دو پروژه شغل ده ها هزار آمریکایی در صنعت نفت تضمین می شود.
اعتقاد بر این است که اگر برای نفت های غیرمتعارف توجه و سرمایه کافی اختصاص یابد در سال های آتی این نوع نفت بر بازار انرژی جهان سیطره پیدا می کند. این امر یکی از نگرانی های اصلی تولیدکنندگان به ویژه در اوپک هم بوده است. اصل مهم در توافقی که در سال 2016 میان کشورهای عضو و غیرعضو در اوپک صورت گرفت، کاهش عرضه تا میزانی بود که اجازه رشد چالش آفرین را به نقت های غیر متعارف ندهد. به همین دلیل تحلیلگران رسیدن قیمت نفت به مرز بشکه ای 80 دلار را به نفع تولیدکنندگان نمی دانند. این همان نکته ای است که بیژن نامدار زنگنه وزیر نفت کشورمان هم مدت ها قبل به آن اشاره کرد و سطح بهینه قیمت هر بشکه نفت را حدود 70 دلار دانست.
جالب اینجاست که ترامپ از یک طرف می خواهد صنایع آمریکا را پویا و راضی نگاه دارد و در طرف مقابل به دنبال پایین آوردن قیمت نفت و بنزین برای جلب نظر نظر رانندگان و مصرف کنندگان آمریکایی است. باید متذکر شد که با توجه به خواست ریاض برای بالا بردن قیمت ها، دولت آمریکا دیگر ابزاری را برای تاثیرگذاری بر قیمت جهانی نفت ندارد. اما نکته مهم تحولات این است که در صورت کاهش قیمت ها نخستین قربانی آن تولیدکنندگان نفت غیرمتعارف شیل خواهند بود.