حسن روحانی رئیس‌جمهوری سه‌شنبه شب به‌عنوان اولین مقام بلندپایه ایران به خروج یک طرفه آمریکا از برجام واکنش نشان داد و اعلام کرد که از این پس توافق برجام بین ایران و پنج کشور است و اگر اهداف ایران را سایر طرف‌ها (اروپا) تامین کنند، برجام پا برجا خواهد ماند و اگر برجام بخواهد کاغذی باشد بدون اینکه منافع ملت ایران را تضمین کند، آنگاه راه بسیار روشنی پیش‌روی خود داریم.

مذاکرات ایران و گروه ۱+۵ از سال ۱۳۸۵ (۲۰۰۶) آغاز شد. این مذاکرات سرانجام در ۲۳ تیرماه سال۹۴ در وین پایتخت اتریش با توافق ایران با گروه ۱+۵ به بارنشست. اما سه‌شنبه شب دونالد ترامپ رئیس‌جمهوری آمریکا به‌صورت یک جانبه از برجام خارج شد. در همین راستا هیات دولت روز گذشته به ریاست رئیس‌جمهور، شرایط کشور پس از خروج آمریکا از برجام را مورد بررسی قرار داد. به گزارش باشگاه خبرنگاران جوان، در این نشست، اعضای دولت ضمن بررسی شرایط کشور پس از خروج آمریکا از برجام و تبادل نظر درباره آن، تصمیمات لازم را اتخاذ و به دستگاه‌های ذی‌ربط ابلاغ کردند.روز گذشته علی لاریجانی رئیس مجلس نیز با انتقاد از عملکرد و بدعهدی آمریکا در مقابل برجام به فرصت چند هفته‌ای به اروپا برای حفظ برجام اشاره کرد و گفت: کمیسیون امنیت ملی لازم است در این دو یا سه هفته مستمرا مذاکرات وزارت خارجه با اروپا را پیگیری و نظارت و نتیجه را به مجلس ارائه کند تا تصمیم‌گیری نهایی انجام شود.

پیام تبریک فرمانده سپاه

در ادامه این واکنش‌ها فرماندهان عالی‌رتبه نظامی کشور از خروج آمریکا از برجام استقبال کردند. در همین ارتباط سرلشکر محمدعلی جعفری، فرمانده کل سپاه در واکنش به خروج آمریکا از برجام گفت: کاملا روشن بود که آمریکایی‌ها قابل‌اعتماد نیستند و یک بار دیگر اثبات شد که آمریکا برای مذاکره و تعامل قابل اعتماد نیست. او همچنین گفت: اقدام ترامپ در خروج از برجام را به فال نیک می‌گیریم، این اتفاق جدیدی نیست و تاثیر تعیین‌کننده‌ای در هیچ حوزه‌ای که خلاف منافع ملی ما باشد نخواهد داشت. به گزارش جماران، فرمانده کل سپاه در ادامه سخنانش در اولین همایش ملی مهارت‌آموزی کارکنان وظیفه نیروهای مسلح اظهار کرد: خروج شرورانه آمریکا را از برجام که قبل از آن هم اعتباری نداشت، تبریک می‌گویم. همچنین فرمانده سپاه گفت: نیمه امیدی که به برجام بسته شده و فرصت یکی دو‌هفته‌ای هم که رئیس‌جمهور اعلام کرد روشن است که اروپایی‌ها بین ایران و آمریکا نمی‌توانند مستقلانه تصمیم بگیرند و وابسته به آمریکا هستند و سرنوشت برجام روشن است.او افزود: خروج آمریکا از برجام نشان داد موضوع غنی‌سازی هسته‌ای بهانه بود و موضوع آنها، اقتدار نظامی‌ و موشکی و تاثیرگذاری ایران در منطقه و مقاومت منطقه است.

برجام را برای اتمام حجت پذیرفتیم

در واکنشی دیگر سردار سرلشکر پاسدار محمد باقری، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح نیز تاکید کرد: برجام مطلوب کشور ما نبود و فقط برای اتمام حجت به جهان آن را پذیرفتیم اما آن کشور استکباری (آمریکا) حتی به امضای خود هم پایبند نبود. به گزارش «ایسنا» وی افزود: تجربه سه‌شنبه شب نشان داد که هرچند به‌طور تاکتیکی برای مدتی به‌دنبال عده‌ای دیگر راه افتادیم اما راهکار این است که دست به کمر و زانوی خود بزنیم و روی پای خود بایستیم و حرکت کنیم. باقری ادامه داد: در سه ماه گذشته فرد جوان بی‌خرد عربستانی با رئیس‌جمهور آمریکا حمله به ایران را گردن همدیگر می‌اندازند، اما جرات نمی‌کنند. او تصریح کرد: دشمنان وقتی دیدند امکان حمله نظامی ندارند، سراغ جنگ اقتصادی رفتند.در همین حال سرلشکر سید عبدالرحیم موسوی، فرمانده کل ارتش نیز در نخستین همایش ملی مهارت‌آموزی کارکنان وظیفه نیروهای مسلح با اشاره به اعلام خروج آمریکا از برجام اظهار کرد: خدا را شکر که آمریکا از برجام خارج شد، این طبیعت نظام سلطه است و براساس قرآن آنها تا آخر به‌دنبال دوری ما از اصولمان هستند.او ادامه داد: من از ابتدا معتقد بودم بزرگ‌ترین خسارت برجام مشروعیت بخشیدن و نشستن پشت‌میز مذاکره با آمریکا است، البته از این موضوع سایر کشورهای جهان هم متضرر شدند، اما با این حال بزرگ‌ترین سودی که برجام داشت اثبات عدم پایبندی آنها به برجام است؛ هر آدم بی‌عقلی بعضا کارهای خوبی هم از او سر می‌زند که از این بابت از کاری که این فرد انجام داد، متشکریم.

سناریوهای ایران

در همین حال کاظم جلالی، رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس از تهیه ۵ سناریو درباره رفتارهای آمریکا بعد از خروج از برجام خبر داد و گفت که قرار است این گزارش به شورای‌عالی امنیت ملی ارائه شود. به گفته‌ جلالی در این سناریوها اقدامات و واکنش‌هایی که باید به رفتار آمریکایی‌ها صورت گیرد نیز تدوین شده است. همچنین حسام‌الدین آشنا مشاور رئیس‌جمهوری و رئیس مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست‌جمهوری در گفت‌وگو با «ایسنا» اعلام کرد که جمهوری اسلامی ایران بیش از ۱۲ سناریوی احتمالی را در مورد تصمیم ترامپ درباره برجام از ماه‌ها قبل مورد بررسی قرار داده بود و تصمیم ترامپ به هیچ‌وجه خارج از سناریوهای پیش‌بینی شده توسط ایران نبود.

طرح‌های مجلس

از سوی دیگر سیدناصر موسوی لارگانی عضو فراکسیون نمایندگان ولایی مجلس از تهیه طرح دو فوریتی در واکنش به خروج آمریکا از برجام در مجلس خبر داد که براساس آن دولت موظف است تضمین‌های لازم را در مورد ادامه اجرای برجام از اروپا دریافت کند. به گزارش «ایرنا» براساس این طرح، اگر اروپایی‌ها تضمین ندادند یا اگر تضمین دادند و آن را نقض کردند، دولت می‌تواند چرخه کامل سوخت را شروع کند. همچنین رمضانعلی سبحانی‌فر، نماینده مردم سبزوار و سیدحسین نقوی‌حسینی دو تن از نمایندگان از تهیه طرح دو فوریتی در مجلس شورای اسلامی برای اقدامات متقابل ایران در برابر رفتارهای خصمانه آمریکا خبر دادند. قرار است این طرح یکشنبه هفته آینده (۲۳ اردیبهشت‌ماه) در دستور کار قرار گیرد.پیش از این نیز در سال ۹۴،مجلس قانون اقدام متناسب و متقابل دولت جمهوری اسلامی ایران در اجرای برجام را به دولت ابلاغ کرده بود. از همین رو نمایندگان مجلس با انتشار بیانیه‌ای از دولت خواستند تا ماده ۳ قانون اقدام متقابل و متناسب در اجرای برجام را در واکنش به رفتار ترامپ اجرایی کند.

بی‌اعتمادی به اروپا

 همچنین روز گذشته علی لاریجانی، رئیس مجلس، در نطق آغاز جلسه علنی‌اش در واکنش به اقدام آمریکا در خروج از برجام گفت: به‌نظر می‌رسد ترامپ از کفایت عقلانی برای حل‌و‌فصل مسائل برخوردار نیست و زبان زور برای چنین فردی کارسازتر است تا نتیجه خصلت‌های مغرورانه خود را دریافت کند. او با اشاره به سخنان رئیس‌جمهوری در مورد فرصت به اروپا برای حیات توافق هسته‌ای گفت: این اقدام نشان می‌دهد ایران به‌دنبال رفتار ماجراجویانه و عکس‌العملی نیست.

لاریجانی همچنین با بیان اینکه چندان به اروپا هم نمی‌توان اعتماد داشت، گفت: اما برای چند هفته ارزش آزمون دیگر را دارد که برای همگان اتمام حجت شود که ایران همه راه‌های حل‌و‌فصل سیاسی و مسالمت‌آمیز را طی کرده است.علی مطهری، نایب رئیس مجلس نیز سیاست‌های جدید جمهوری اسلامی ایران در قبال سایر طرف‌های برجام را نوعی اتمام حجت دانست و افزود: باید ظرف زمانی دو هفته تا یک ماه تعیین شود تا طی این مدت سایر طرف‌های برجام به ایران ضمانت دهند در برابر فشارها،‌ تحریم‌ها و جریمه‌های آمریکا چه خواهند کرد،‌ در صورت مقاومت آنها در برابر تصمیمات جدید آمریکا مطمئن می‌شویم که به برجام پایبند خواهند ماند. وی ادامه داد: اگر احساس کنیم که آنها نیز دو، سه سال ایران را بازی خواهند داد، ‌باید مسیر دیگری از جمله خروج از برجام را دنبال کنیم. مطهری همچنین با تاکید بر اینکه مسوولان ما نیز تصمیم مدبرانه‌ای برای ارائه فرصت به اروپا گرفتند، گفت: اکنون زمان وحدت و همدلی است. برجام نباید وسیله تسویه‌حساب‌های سیاسی شود. فراکسیون امید مجلس نیز در بیانیه‌ای خروج ترامپ از برجام را نشانه رفتار نامتعادل وی و لکه ننگی برای آمریکا دانست.

واکنش مراجع

مراجع عظام تقلید نیز روز گذشته به خروج آمریکا از برجام نشان دادند. آیت‌الله ناصر مکارم‌شیرازی از مراجع عظام تقلید گفت: آمریکا با نقض برجام ثابت کرد که عقل درستی در کار مسوولان آن نیست و این کشور دیگر هیچ اعتباری ندارد که با آنها دوباره مذاکره کنیم. وی گفت: نقض برجام توسط آمریکا ثابت کرد که حرف و تعهد مسوولان آمریکایی هیچ اعتباری ندارد. آیت‌الله حسین نوری همدانی نیز در جلسه درس خارج فقه خود با اشاره به ماندن اروپا در برجام گفت: ما باید هوشیار باشیم و این‌طور نباشد که ماندن آنها در برجام نقشه‌ای در برابر ما باشد، بنابراین به ماندن این کشورها در برجام نباید خوش‌بین بود. آیت‌الله جوادی آملی هم با بیان اینکه ترامپ با این کار خودش را افتضاح کرد، گفت: اینکه ایران پای امضایش ایستاد نشانه شرف اوست، ولی ما از این به بعد هیچ حرمت و شخصیتی برای آمریکا و امضاهایشان قائل نیستیم.