وزیر خزانه‌داری آمریکا روز چهارشنبه هفته گذشته اعلام کرد، اجازه شرکت بویینگ برای فروش هواپیمای مسافری به ایران لغو می‌شود و کمپانی ایرباس قرار است تا هفته دیگر موضع خود را در مورد قرارداد با ایران اعلام کند. معاون سابق سازمان هواپیمایی ایران می‌گوید با وجود تصمیم بویینگ و مبهم‌بودن تصمیم ایرباس، ایران باید در فرصت باقی‌مانده 180 روزه بازگشت تحریم‌ها  به دنبال روش‌های جایگزین برای این قراردادها باشد و از امکان‌های دیگر خود مانند خرید هواپیما از شرکت‌هایی مانند امبایر و بوم باردیه استفاده کند. این در حالی است که شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران پس از‌ برنامه جامع اقدام مشترک، با سه کمپانی ایرباس، بویینگ و ATR قرارداد خرید 200 فروند هواپیما شامل صد فروند ایرباس، 80 فروند بویینگ و 20 فروند ATR به امضا رساند. در اواخر سال 2016 شرکت بویینگ و ایرباس قراردادی به ارزش 40‌ میلیارد دلار برای فروش هواپیماهای مسافربری با ایران را امضا کرده بودند و اکنون با اعلام خروج آمریکا از برجام این قراردادها در هاله‌ای از ابهام قرار گرفته است. شرکت بویینگ به‌طور رسمی اعلام کرده است که قرارداد فروش هواپیما به ایران لغو شده و شرکت ایرباس اعلام موضع خود را به یک هفته دیگر موکول کرده است. ایرباس گفته؛ قبل از تصمیم‌گیری در مورد نحوه واکنش به شرایط جدید، تبعات خروج آمریکا از برجام را به دقت آنالیز خواهد کرد و تصمیم‌گیری شرکت در این زمینه مقداری زمان خواهد برد.

 هیچ تعهد مالی‌ای به بویینگ نداشتیم

به گفته مشاور وزیر راه‌وشهرسازی در امور بین‌الملل، ایران پیش‌بینی کرده بود که ‌اگر کمپانی‌های سازنده هواپیما نتوانند به ما هواپیما بدهند، طوری عمل کنیم که خسارتی نبینیم و وجهی پیش آنها نداشته باشیم؛ همه این پیش‌بینی‌ها انجام و در قرارداد گنجانده شده است تا به‌این‌ترتیب ما ضرروزیانی نبینیم. اصغر فخریه‌کاشان در گفت‌وگو با فارس، درباره تصمیم رئیس‌جمهور آمریکا مبنی‌بر خروج‌ از برجام و تأثیر آن در قراردادهای خرید هواپیماهای پسابرجامی، اظهار کرد: باید صبر کنیم تا مشخص شود عکس‌العمل اروپایی‌ها با این تصمیم ترامپ در برجام چه خواهد بود.  وی با تأکید بر اینکه فعلا زود است که درباره تصمیم اروپایی‌ها قضاوت کنیم، ادامه داد: باید منتظر بود و دید شرکت‌های هواپیمایی چه موضعی خواهند گرفت و متناسب با این موضع اروپایی‌ها، ما هم تصمیمات خود را اتخاذ خواهیم کرد.

‌مشاور وزیر راه‌وشهرسازی در امور بین‌الملل در پاسخ به این سؤال که آیا موضوع خروج آمریکا از برجام در قراردادها لحاظ شده بود یا خیر؟ پاسخ داد: موضوع خروج از برجام در قراردادها پیش‌بینی نشده بود و قرار نبود که ‌چنین پیش‌بینی‌ای داشته باشیم.  مشاور وزیر راه‌وشهرسازی در امور بین‌الملل تأکید کرد: ما هیچ پولی پیش کمپانی‌های سازنده هواپیما نظیر ایرباس و بویینگ نداریم تا در صورت توقف قراردادها، ضرروزیان ببینیم.

 فرصت 180 روزه را از دست ندهیم

در همین زمینه علیرضا منظری، معاون سابق سازمان هواپیمایی ایران، معتقد است گرچه قراردادهای انعقادی ایران با بویینگ و ایرباس لغو یا مبهم شده است، اما سازمان هواپیمایی ایران در فرصت 180 روزه بازگشت تحریم‌های اقتصادی فرصت دارد از روش‌های جایگزین استفاده کند. او در گفت‌وگو با «شرق» توضیح داد: شرکت بویینگ از آنجا که در کشور آمریکا قرار دارد، به محض اعلام ترامپ مبنی‌بر خروج آمریکا از برجام، قراردادش با ایران را لغو کرد، اما شرکت ایرباس بخش زیادی از سرمایه مالی‌اش متعلق به دولت‌های اروپایی است و برجام در این کشورها پابرجاست. خوشبختانه در قرارداد ایران با بویینگ هنوز هیچ تعهد مالی‌ای برای ایران ایجاد نشده بود و با لغو قرارداد از این نظر ما دچار زیان مالی نشدیم.

او ادامه داد: درحال‌حاضر قرارداد ایران با شرکت ایرباس معتبر است، اما موضوع این است که ایرباس بخشی از قطعات خود را از آمریکا تأمین می‌کند و اگر بخواهد قرارداد با ایران را عملیاتی کند، خود از طرف آمریکا تحریم می‌شود. بنابراین ما باید خروج ایرباس از قرارداد هواپیمایی با ایران را پیش‌بینی کنیم و به دنبال شرکت‌های جایگزین باشیم.

منظری با اشاره به امضای تفاهم‌نامه بین دو شرکت هوایی ایران با سوخوف روسیه توضیح داد: درباره خرید هواپیما از سوخوف روسیه در صورت وضع تحریم‌های اقتصادی ما باز دچار مشکلی می‌شویم که با شرکت ایرباس وجود دارد. شرکت سوخوف برخی قطعات خود را از آمریکا و اروپا تأمین می‌کند و با وضع تحریم‌ها برای فروش هواپیما به ایران دچار مشکل خواهد شد، مگر اینکه این شرکت تصمیم بگیرد هواپیماهای ایران را با قطعات تحریم‌نشده بسازد و این قطعات مورد پذیرش استانداردهای سازمان هواپیمایی ایران قرار بگیرند.

او اضافه کرد: بنابراین در این شرایط ما باید استراتژی خود را تغییر بدهیم. شرکت‌هایی مانند امبایر و بوم باردیه شرکت‌هایی هستند که ما می‌توانیم در فرصت 180روزه بازگشت تحریم‌ها با آنها وارد معامله هواپیمایی شویم. از طرف دیگر در کنار نتایج بلندمدت در صنعت هواپیمایی کشورمان به راهکارهای کوتاه‌مدت هم توجه کنیم. در این صورت می‌توانیم هواپیماهای دست‌دوم، اما با سن کم خریداری و امکان خرید از شرکت‌های دیگر را فراهم کنیم. ضمن اینکه به این نکته هم باید توجه کنیم بعد از بازگشت تحریم‌ها در جابه‌جایی پول هم دچار مشکل خواهیم شد و خرید هواپیما حتی از شرکت ایرباس در صورت عدم خروج این شرکت از قرارداد، دشوار خواهد شد.