دو اتفاق مهم تسهیلاتی که به کاهش اقساط ماهانه پرداختی تسهیلات‌گیرندگان از بانک مسکن منجر شد، کاهش نرخ سود تسهیلات از محل صندوق پس‌انداز مسکن یکم هم در بافت‌های فرسوده و هم در سایر نقاط شهری بود.

با تصویب شورای پول و اعتبار نرخ سود تسهیلات صندوق پس‌انداز مسکن یکم از ۹.۵ درصد به ۸ درصد کاهش یافت. این شورا همچنین به منظور کمک به روند نوسازی بافت‌های فرسوده، نرخ سود تسهیلات صندوق یکم در بافت‌های فرسوده را به مرز «کارمزد تسهیلات قرض ‌الحسنه» نزدیک کرد و از ۸ درصد به ۶ درصد کاهش داد.

اهتمام دولت برای رونق ‌بخشی به نوسازی بافت‌های فرسوده شهری موجب شده بیشترین اتفاقات شاخص امسال در حوزه مسکن ناظر بر ساده‌سازی شرایط دریافت تسهیلات در این بافت‌ها باشد. بر این اساس اتفاق شاخص تسهیلاتی سوم، ۱۵ ساله شدن دوره بازپرداخت تسهیلات خرید مسکن از محل اوراق در بافت‌های فرسوده است.

بانک مسکن با ابلاغ دستورالعمل مربوطه به شعب، از این پس امکان بازپرداخت ۱۵ ساله تسهیلات از محل خرید اوراق را برای متقاضیان فراهم کرده است. البته این موضوع صرفا برای کسانی قابل اجرا است که شیوه بازپرداخت «ساده» را انتخاب می‌کنند و البته مقصد خرید ملک آنها واحدهای زیر ۱۵ سال ساخت در بافت فرسوده است.

در این شیوه یک رقم ثابت برای اقساط ماهانه در کل دوره بازپرداخت تعیین می‌شود. در مقابل این شیوه، بازپرداخت «پلکانی» تعریف شده که در سال اول پرداخت قسط کمتری بر عهده تسهیلات‌گیرندگان است اما به تدریج در دوره‌های مشخص چند ساله، درصد مشخص و از پیش تعیین شده‌ای به میزان اقساط ماهانه افزوده می‌شود. طبیعی است با افزایش دوره بازپرداخت میزان اقساط ماهانه نیز کاهش یافته و تسهیلات از محل اوراق مسکن را بیش از پیش «در استطاعت» کرده است.

در بهمن ماه سال گذشته نیز، خریداران مسکن در بافت‌های فرسوده از نظر میزان سود تسهیلات از محل اوراق مسکن مستثنی شدند به نحوی که سود این تسهیلات در بافت‌های فرسوده از ۱۷.۵ به ۱۶ درصد کاهش یافت اما در سایر مناطق شهری، سود ۱۷.۵ درصدی همچون گذشته برقرار است.

افزون بر این سال گذشته شرط «خانه اولی» بودن برای استفاده از تسهیلات صندوق پس‌انداز مسکن یکم در بافت‌های فرسوده حذف شد. تفاوت مهم تسهیلات از محل صندوق یکم با تسهیلات اوراق مسکن در نرخ سود آنها است. نرخ سود تسهیلات صندوق یکم تک رقمی است اما تسهیلات اوراق با نرخ سود ۱۶ و ۱۷.۵ درصدی پرداخت می‌شود. از این رو طبیعی است که تمایل به استفاده از تسهیلات یکم در صورتی که امکان سپرده‌گذاری یک‌ساله در صندوق پس‌انداز مسکن وجود داشته باشد، بیشتر است.

مجوز پرداخت تسهیلات به خریداران غیرخانه‌اولی در بافت فرسوده

اما نکته مهم این است که تسهیلات صندوق یکم تا پیش از این تصمیم صرفا به خانه‌اولی‌ها، یعنی کسانی که قبلا از امکانات یا تسهیلات دولتی برای خرید مسکن استفاده نکرده باشند، اختصاص داشت. این در حالی است که در بافت فرسوده، مجوز پرداخت این نوع تسهیلات به خریداران غیرخانه‌اولی نیز صادر شد. البته در این صورت نرخ سود تسهیلات مذکور ۸ درصد (همچون تسهیلات یکم در مناطق غیر بافت فرسوده) محاسبه خواهد شد.

چهارمین اتفاق تسهیلاتی امسال در بانک مسکن نیز مربوط به نحوه محاسبه اقساط ماهانه و تغییراتی است که به نفع کاهش اقساط ماهانه در صندوق یکم شکل گرفته است.

با موافقت هیات مدیره بانک مسکن و تغییر ضریب اقساط تسهیلات صندوق پس انداز مسکن یکم طی بخشنامه‌ای که در اردیبهشت‌ ماه ابلاغ شد، گزینه جدیدی در شیوه محاسبه پلکانی اقساط تسهیلات خرید مسکن اضافه شد که میزان افزایش سالانه مبلغ اقساط را با ضریب ۹ درصد ممکن کرده است.

به عنوان مثال با ضریب ۹ درصد، بازپرداخت اقساط برای تسهیلات ۸۰ میلیون تومانی با نرخ ۸ درصد، از ۵۸۵ هزار تومان آغاز می‌شود و در سال دوم این بازپرداخت به ۶۱۰ هزار تومان، سال سوم به ۶۶۵ هزار تومان و سال چهارم به ۷۲۵ هزار تومان می‌رسد.

اتفاق تسهیلاتی پنجم در سال جاری از جنس رونق‌بخشی به بازار ساخت و ساز است. بر این اساس پرداخت تسهیلات ساخت مسکن بدون سپرده برای سازندگان مسکن به عنوان یکی از محورهای اصلی بسته سیاست‌های اعتباری بانک مسکن در سال ۹۷ تمدید شد. این نوع تسهیلات در سقف‌های مختلف و بر اساس شیوه ساخت و ساز اعم از سنتی و صنعتی‌سازی ساختمان به متقاضیان قابل پرداخت است. همچنین سازنده‌های حرفه‌ای در اولویت دریافت این نوع تسهیلات هستند.

ششمین اتفاق شاخص تسهیلاتی در سال جاری، ویژه گروهی از زوجین است که قصد تبدیل به احسن مسکن خود را دارند. با تصویب هیات مدیره بانک مسکن، زوجین تسهیلات‌گیرنده از این بانک مشروط به گذشت دوره زمانی مشخص از اولین مرتبه استفاده از این تسهیلات و همچنین تسویه بدهی خود با بانک یا انتقال تسهیلات به غیر، می‌توانند یکبار دیگر تسهیلات خرید مسکن دریافت کنند. این در حالی است که قبلا برای استفاده دوباره از تسهیلات خرید مسکن زوجین، محدودیت وجود داشت.

برای دریافت تسهیلات با سپرده از محل حساب صندوق پس انداز مسکن، حساب پس انداز مسکن جوانان و همچنین تسهیلات فروش اقساطی ناشی از سهم الشرکه از محل صندوق پس انداز ساخت مسکن مجدد، باید ۵ سال از تاریخ اخذ تسهیلات با سپرده قبلی گذشته باشد و در عین حال عملیات تسویه یا انتقال تسهیلات به غیر، انجام شده باشد.

همچنین اگر زوجین متقاضی دریافت تسهیلات خرید مسکن برای دومین بار، به دنبال اخذ تسهیلات از محل اوراق گواهی حق تقدم مسکن یا تسهیلات مشارکت مدنی از محل صندوق پس انداز ساخت مسکن باشند، محدودیتی در تعداد دفعات استفاده از تسهیلات وجود ندارد. افزون بر این، امکان دریافت تسهیلات صندوق یکم برای دومین بار در بافت‌های فرسوده نیز برای زوجین متقاضی فراهم شد. برای این منظور باید دوره زمانی ۵ ساله پس از اولین مرتبه استفاده از تسهیلات مسکن سپری شده و نسبت به تسویه با بانک یا انتقال تسهیلات اولیه به غیر اقدام کرده باشند.

اتفاق تسهیلاتی هفتم در سال جاری نیز تمدید سه ماهه طرح پرداخت ۱۰ میلیون تومان تسهیلات بدون سپرده و بدون نیاز به خرید اوراق با نرخ ۱۸ درصد به متقاضیان دریافت تسهیلات از محل اوراق مسکن بوده است. این تسهیلات در سال گذشته نیز مشروط به تعادل منابع و مصارف شعب به متقاضیان پرداخت شد و تا پایان خرداد نیز امکان پرداخت آن وجود دارد. در صورتی که زوجین متقاضی دریافت این تسهیلات باشند، به هر یک از آنها ۱۰ میلیون تومان پرداخت خواهد شد که جمعا ۲۰ میلیون تومان به سقف تسهیلات آنها افزوده می‌شود. این تسهیلات افزون بر جعاله ۲۰ میلیون تومانی است که به وسیله خرید ۴۰ فقره اوراق مسکن، در صورت تمایل به متقاضیان تسیهلات یکم و اوراق پرداخت می‌شود.