سانجیو سینگ، رئیس شرکت نفت هند، دراین‌باره می‌گوید: پالایشگاه‌های نفت هند براساس توصیه دولت درباره ایران اقدام می‌کنند، اما تاکنون دستوری از سوی دولت صادر نشده و اگر میزان ارسال محموله‌های نفتی  ایران به هند کاهش پیدا کند، شرکت نفت هند قادر خواهد بود کشورهای مناسب تأمین‌کننده نفت خود را جایگزین کند؛ اما یک مقام بلندپایه هندی دراین‌باره می‌گوید نظرات کشورها درباره برجام به دو گروه تقسیم شده و در این دسته‌بندی، ما در قایق اروپا هستیم.

جنب‌وجوش هندی

دهم خرداد بود که رویترز گزارش داد شرکت ریلاینس هند قصد دارد واردات نفت از ایران را از ماه اکتبر یا نوامبر متوقف کند. رویترز می‌گوید شرکت ریلاینس که بزرگ‌ترین مجموعه پالایش نفت جهان را در اختیار دارد، این تصمیم را به مسئولان ایرانی اطلاع داده است. در همین روز خبرگزاری اسپوتنیک روسیه نیز گزارش داد هند قصد دارد پرداخت پول نفت ایران را به روپیه انجام دهد و علت آن را خارج‌شدن از فشارهای اقتصادی تحمیل‌شده از سوی ایالات متحده خوانده است. این پرداخت‌ها از طریق بانک دولتی یوسی‌او هند انجام می‌شود و دو طرف تلاش خواهند کرد یک سیستم مالی دوجانبه برای دورزدن تحریم‌ها ایجاد کنند. این همان تصمیمی است که هند درباره ونزوئلا نیز گرفته و خبر رسیده مقامات ونزوئلا به هند پیشنهاد کرده‌اند با دریافت پول نفت به روپیه، از آن برای واردات مواد غذایی و دارو از هند استفاده کنند. شرکت بهارات پترولیوم هند، دیگر شرکتی است که از شرکت ملی نفت ایران درخواست کرده در ماه جاری میلادی یک ‌میلیون بشکه نفت بیشتر تحویل دهد که نشان می‌دهد این شرکت بزرگ می‌کوشد پیش از اعمال تحریم‌ها توسط آمریکا حداکثر میزان خرید نفت از ایران را داشته باشد. خریدی که با توجه به حمل رایگان نفت توسط ایران تا پالایشگاه‌های هندی، برای این شرکت‌ها بسیار به‌صرفه است. همین فرصت طلایی برای خرید نفت ایران به روپیه، یا پرداخت مدت‌دار آن و البته حمل‌ونقل رایگان است که باعث شده هندی‌ها به‌دنبال راه‌هایی برای ادامه خرید از ایران باشند و هیئتی از وزارت نفت، اقتصاد و امور خارجه هند در هفته جاری به اروپا سفر کنند تا راه‌حلی برای این مشکل پیدا کنند. سفری که با هدف درک میزان آمادگی اروپا برای حفظ برجام پس از خروج آمریکا انجام می‌شود و البته، به‌دنبال یافتن راه‌حل‌های عملی برای حفظ تجارت با ایران نیز خواهد بود.

سکوت مسئولان

یک منبع آگاه نیز دراین‌باره به «شرق» گفت: صادرات نفت ایران هیچ کاهشی نداشته است و تأکید می‌کند که در شرایط فعلی نباید به اخبار این‌چنینی و البته موضع‌گیری‌های رسانه‌ای توجهی نشان داد. امیرحسین زمانی‌نیا، معاون امور بین‌الملل و بازرگانی وزیر نفت، پس از آنکه سؤال «شرق» درباره وضعیت خرید نفت توسط شرکت‌های نفتی را شنید، پاسخ‌گویی را به ساعتی بعد موکول کرد و تماس‌های بعدی «شرق» را بی‌پاسخ گذاشت.

راهکار ایران باید تعمیق روابط باشد

جواد یارجانی، مدیر کل سابق امور اوپک، درباره اهمیت هند در بازار نفت به «شرق» می‌گوید: هند یکی از مهم‌ترین کشورهای واردکننده نفت در دنیاست و اگر گزارش‌های بین‌المللی دراین‌باره را نگاه کنید، همواره از چین و هند به‌عنوان بزرگ‌ترین مشتریان نفت در آینده نام برده می‌شود. مطلب خیلی مهمی که نباید دراین‌باره فراموش کنیم موضع‌گیری وزیر امور خارجه هند درباره تحریم‌های آمریکا بود که با واکنش خیلی خوب و سفر وزیر خارجه ما به هند همراه شد. فراموش نکنیم که در زمان دولت قبل نیز هند موضع‌گیری مشابهی انجام داد، اما ایران هیچ عکس‌العملی نشان نداد و فرصت مهمی را از دست داد. امروز شاهد آن هستیم که وزارت خارجه به‌خوبی از این فرصت استفاده کرد و باید این موضوع را به فال نیک گرفت. همچنین فراموش نکنیم که هند کشوری پهناور است که پالایشگاه‌های دولتی و خصوصی زیادی دارد. ممکن است برخی از پالایشگاه‌های خصوصی هند رابطه نزدیکی با شرکت‌های آمریکایی داشته باشند، اما شاهد همگنی در پالایشگاه‌های هندی نیستیم و بدون شک موضع‌گیری اخیر دولت هند و تلاش‌های وزارت نفت هند نشان می‌دهد که این کشور به توسعه روابطش با کشورهای جهان اهمیت می‌دهد و در واقع حالا ما هستیم که باید تلاش کنیم تا سطح روابط خود را حفظ کنیم و اجازه ندهیم که روابطمان با هند، نه فقط به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین مقاصد نفتی‌مان، بلکه به‌عنوان کشوری مهم در منطقه افت کند. طبیعی است که طرف مقابل ما نیز تلاش می‌کند که روابط ما با کشورهای دوست را کاهش دهد و فراموش نمی‌کنیم که در زمان اوباما که تحریم‌های خیلی شدیدی علیه ایران اعمال شد، هندی‌ها در ابتدا مخالف آن بودند، اما آمریکا تلاش زیادی برای راضی‌کردن آنها انجام داد و حتی روابط خود با هند در بعضی زمینه‌های مهم مانند همکاری‌های اتمی را منوط به کاهش روابط نفتی ایران و هند کرد. چنین تلاش‌هایی نشان می‌دهد که هم رقبای منطقه‌ای ما و هم دشمنان خارجی ما تلاش خواهند کرد رابطه ایران با مصرف‌کنندگان بزرگ نفتش را به هم بزنند و ما باید متقابلا تلاش کنیم با تعمیق روابط سیاسی و منطقه‌ای با این کشورها و سپس گره‌زدنش به روابط اقتصادی، دوستان خود را حفظ کنیم. یارجانی درباره خبرهایی مبنی بر فروش نفت ایران با قیمت‌های کمتر یا حمل‌ونقل رایگان و مانند آن نیز به «شرق» گفت: از جزئیات چنین مسائلی اطلاع ندارم، اما باید بدانید بازار نفت بازار پررقابتی است و هر شرکتی، چه دولتی باشد و چه خصوصی بدون توجه به اینکه دیگران چه می‌کنند و چه برنامه‌هایی دارند اقدام به فروش نفتش نمی‌کند. شرکت ملی نفت ایران هم از این موضوع مستثنا نیست. به‌‌ویژه در آسیا آنچه رقبای ما انجام می‌دهند پیوسته توسط بازاریابان نفت رصد می‌شود و کشورهایی که صادرات نفت بیشتری دارند، به قیمت‌گذار تبدیل می‌شوند و معمولا اگر روش‌های جدیدی برای فروش پیشنهاد شود، از سوی این کشورها انجام می‌شود و دیگر کشورها با توجه به آن اقدامات رقابتی خود را برنامه‌ریزی می‌کنند. این نکته نیز بسیار مهم است که بخشی از این رقابت، در پوشش رسانه‌ای اخبار است و خبرهایی که معمولا رسانه‌های بین‌المللی تأثیرگذار به‌نقل از منابع غیررسمی منتشر می‌کنند پیوسته باید با دقت و هوشیاری و البته محتاطانه بررسی شوند.