وزیر کار افزایش قیمت دلار را به سود تولید داخل و افزایش اشتغال دانست
دفاع از واقعی‌سازی نرخ ارز
از زمان بروز نوسانات ارزی در سطح کشور، برای نخستین بار یکی از مسوولان ارشد دولت طی اظهار نظری رسمی، رشد نرخ ارز را مثبت ارزیابی کرده و آن را موجب بهبود تراز تجاری به نفع صادرات کالایی کشور عنوان کرده است.
وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی که از جمله وزرای نزدیک به رییس‌‌جمهور محسوب می‌شود و پیش‌تر رییس دفتر او نیز بوده، با ارائه دیدگاهی متفاوت از آنچه که پیش از این دولتمردان بر آن تاکید داشتند، اعلام کرده که «افزایش قیمت ارز، باعث سودآوری بیشتر کالاهای صادراتی ایران می‌شود.»
این دیدگاه عبدالرضا شیخ‌الاسلامی که به نگاه اقتصاددانان کلاسیک ایران نزدیک است، تاحدودی با سیاست‌های تیم‌اقتصادی دولت متفاوت است، چرا که دولت پس از شکل‌گیری نوسانات نرخ ارز، همواره رویکرد خود را بر جلوگیری از افزایش قیمت ارز در بازار اعلام کرده و برخی از این نوسانات را ناشی از کارشکنی عده‌ای در بازار عنوان کرده است.
از جمله رییس دولت در اظهارات اخیر خود طی گفت‌وگوی تلویزیونی ضمن تاکید بر اینکه التهابات بازار ارز را از بین خواهیم برد، ارز سه هزار تومانی را جنگ روانی دانست و افزود: قیمت ارز واقعی بسیار پایین‌تر از این قیمت‌ها است. بر این اساس، محمود احمدی‌نژاد از تصمیم دولت برای ساماندهی سریع‌تر این بازار خبر داد.
رییس‌جمهور البته حدود یک سال قبل گفته بود که «یک دلار آمریکا در اقتصاد ما به اندازه 900 تومان هم نمی‌ارزد.» شمس‌الدین حسینی، وزیر اقتصاد هم بارها تاکید کرده که دولت به دنبال تعدیل تدریجی قیمت ارز در بازار است.
در ادامه همین مسیر و برای کنترل نوسانات بازار و جلوگیری از رشد نرخ ارز بود که بانک مرکزی با اعمال سیاست‌های دولت به تهیه و اجرای بخشنامه‌های مختلف و البته متعدد پرداخت تا با استفاده از ابزارهای قانونی با افزایش التهابات و رشد قیمت‌ ارز مقابله کند.
نرخ ارز در بازار واقعی شود
اینک اما آن گونه که روابط عمومی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی گزارش داده، عبدالرضا شیخ‌الاسلامی گفته است: براساس فرضیه‌های اقتصادی افزایش قیمت ارز به معنی گرا‌ن‌تر شدن قیمت کالاهای خارجی است که این خود باعث کاهش میل به واردات و سودآوری بیشتر کالاهای صادراتی ایران می‌شود.
وی می‌افزاید: همچنین باید سهم کالاهای وارداتی به لحاظ مصرفی، واسطه‌ای و اولیه را بررسی کرد در صورتی که حجم بیشتر واردات شامل کالاهای مصرفی باشد این موضوع به نفع ماست، چراکه کالاهای ایرانی (تولید داخل) به دلیل ارزانی جایگزین کالاهای وارداتی خواهد شد و در نتیجه باعث افزایش تولید داخل و به‌تبع آن افزایش اشتغال می‌شود.
وزیر کار در بیان اهمیت واقعی کردن نرخ ارز نیز تصریح می‌کند: در مجموع باید اختلاف قیمت [کالاها در] داخل و خارج کشور که ناشی از غیر واقعی بودن نرخ ارز است، رفع شود و به‌عبارتی قیمت واقعی ارز در بازار تعیین شود. شاید این موضوع در کوتاه‌مدت مشکلاتی به‌همراه داشته‌باشد ولیکن در بلند‌مدت قطعا یکسان‌سازی نرخ ارز به نفع تولید داخل خواهد بود.
محسن رضایی: فنر ارز پریده است
از سوی دیگر رشد نرخ ارز به واسطه تبعات گسترده آن بر روی حوزه‌های مختلف اقتصادی و اجتماعی، از جمله مسائلی است که این روزها مسوولان مختلف را به اظهار نظر در خصوص آن وا داشته است. هر چند که برخی از این اظهارنظرها هم گاهی بر ایجاد التهابات در سطح بازار دامن زده است. احمد‌ی‌نژاد اخیرا در گفت‌وگوی تلویزیونی خود با اشاره به این مساله گفت: «برخی از همکاران در زمینه التهاب در بازار اشتباه کردند و من خود بارها به آنها تذکر دادم، اما آنها هنگامی متوجه شدند که اقتصاد ضربه خورده بود.»
اما «محسن رضایی»، دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام ضمن اشاره به مشکلات بازار ارز و تبعات اقتصادی آن، می‌گوید: «دولت در چند سال اخیر با استفاده از ذخایر ارزی کشور قیمت ارز را پایین نگه داشته بود که به اصطلاح نرخ فنری شده است، اما فشارهای زیادی که از سوی غرب به اقتصاد کشور وارد شد مدیریت نرخ ارز از دست دولت خارج شد و به دلیل عدم جابه‌جایی ارز در داخل و خارج کشور به قول معروف فنر پرید و اگر دولت برنامه‌ریزی کرده بود می‌توانست جلوی این مشکل را بگیرد.»
اما در این مدت با وجود طرح اظهارنظرات مختلف و حتی متفاوت، این اجماع نظر میان مسوولان دولتی و کارشناسان اقتصادی وجود داشته که نباید اجازه داد قیمت ارز به روند رو به رشد خود ادامه دهد و بیش از این از کنترل خارج شود. بر این اساس اغلب دیدگاه‌ها بر آن است که تعیین نرخ واقعی و تعادلی ارز و حرکت به خروج بازار از حالت چند نرخی، بهترین راهکار برای خروج از بحران ارزی است.
در حال حاضر باوجود بخشنامه‌ها و سیاست‌های مختلف و متعدد دولت برای کنترل بازار ارز، راه‌اندازی بورس ارز پررنگ‌ترین رویکردی است که این روزها در لابه‌لای سیاست‌های ارزی دولت مطرح بوده و از آن به عنوان تنها راهکار کنترل بازار یاد می‌شود. هر چند که اجرایی شدن آن به این زودی‌ها دور از ذهن است؛ چرا که رییس‌جمهور در اظهارات اخیر خود، نگاه کالایی کردن به ارز را مناسب ندانسته و راه‌اندازی بورس ارز را نیازمند انجام کارهای بیشتر دانسته است.
نرخ سود بانکی واقعی تعیین شود
مساله دیگری که دبیر مجمع تشخیص مصلحت در گفت‌وگوی خود با ایسنا به آن اشاره کرده، نرخ سود بانکی است؛ موضوعی که احمدی‌نژاد هم در گفت‌وگوی تلویزیونی خود به آن پرداخته بود.
رضایی با اشاره به برخی اظهارنظرها در باره زیاد یا کم بودن نرخ سود بانکی، اعلام کرد: در تمام دنیا نرخ‌سود بانکی برابر با نرخ واقعی پول به اضافه نرخ تورم می‌دانند. با توجه به اینکه بهره‌وری واقعی پول به نرخ تورم است اگر نرخ سود بانکی را از نرخ تورم کم کنیم نرخ واقعی سود بانکی به دست می‌آید.
در حالی رضایی عنوان می‌کند که کاهش نرخ سود بانکی باید برمبنای کار کارشناسی صورت گرفته و معتقد است که نرخ سود بانکی باید بالاتر از نرخ تورم باشد که رییس‌جمهور در نطق تلویزیونی‌اش بر مواضع خود در زمینه کاهش سود بانکی تاکید کرده بود. احمدی‌نژاد با اعلام مخالفت خود با افزایش سود بانکی، عنوان کرد: «سال گذشته چند روزی به آمریکای جنوبی رفتیم بازار ارز را به هم ریختند و گفتند که مشکل از سود بانکی است و باید بالا برود. فضا را طوری ایجاد کردند که اگر من قبول نمی‌کردم، مسوولیت همه اتفاقات به گردن من می‌افتاد. من پذیرفتم و سود بانکی افزایش یافت، اما پرسش اینجا است که آیا مشکل حل شد؟»
وی گفت: «به نظر من این روش سیستم بانکداری ما را در حلقه‌های بی‌انتها گرفتار می‌کند. سود ثابت ربا است.»
اما محسن رضایی در این باره گفت: «اگر می‌خواهیم سود بانکی پایین بیاید، باید تورم را کاهش دهیم وگرنه کاهش سود بانکی، نفعی برای رشد اقتصادی نخواهد داشت.»