شورای رقابت معتقد است به دلیل وجود تعرفه‌های بالا و انحصاری بودن تولید خودروهای سبک با قیمت زیر ٥٠ میلیون تومان، فقط سه شرکت ایرانی سایپا، ایران‌خودرو و مدیران‌خودرو در فضایی غیررقابتی به تولید این دسته از خودروها می‌پردازند از این رو نباید اختیار قیمتگذاری را به عهده بازار یا بنگاه گذاشت. در این میان اما رفتار بازار نسبت به آنچه شورای رقابت می‌گوید، تفاوت دارد. با توجه به توقف فعالیت‌های پژو، رنو، هیوندایی و مزدا در ایران، هوش اقتصادی بازار به سمتی رفته که اکنون را بهترین فرصت برای خرید خودرو اعلام کند. از این رو تقاضا برای خرید افزایش یافته و از عرضه پیشی گرفته است. کارشناسان اقتصادی بر این باورند که خودروسازان به مانند هر بنگاه دیگری متاثر از سیاست‌های کلان اقتصادی و واقعیت‌های موجود در اقتصاد ایران، اقدام به تولید و عرضه محصول می‌کنند. بنابراین بهتر است تا در شرایط تقاضای بالا سیاستگذاران اجازه دهند بازار، قیمت‌ها را تعیین کرده و بنگاه بتواند به تولید اقتصادی خود ادامه دهد. رفتار بازیگران بازار نشان می‌دهد که حجم بالایی از تقاضا برای خرید خودرو واقعی بوده و افراد با توجه به تصویر مبهمی که از آینده دارند و عبرتی که از سال ٩٠ و ٩١ گرفته‌اند، به این نتیجه رسیده‌اند تا خودروی مورد نیاز خود را از بازار تهیه کرده و حداقل تا ٥ سال آینده خیال‌شان راحت باشد. بررسی‌های «اعتماد» نشان می‌دهد که در این میان برخی واسطه‌گران نیز به دلیل محدودیت‌های به‌وجود آمده در بازار ارز، سرمایه‌های خود را به سمت بازار خودرو برده‌اند تا از این طریق بتوانند ارزش دارایی‌های خود را حفظ کرده و امروز خودرویی را خریداری کنند و چند وقت بعد با قیمت بالاتری به فروش برسانند. خودرو نسبت به ارز و سکه از نقد شوندگی کمتری برخوردار بوده و افت سرمایه نیز در آن بسیار بالاتر است و قابل انتقال به خارج از کشور نیست. از این رو کسانی که روی چنین بازاری سرمایه‌گذاری کرده‌اند، به این موضوع امید دارند که با توجه به کاهش واردات و پایین آمدن تولیدات داخل بتوانند هنگامی که تقاضا فزونی می‌یابد، آن را به بازار عرضه کنند.

توصیه روحانی به خودروسازان

نوسانات قیمتی بازار خودرو که تقریبا از زمستان سال گذشته آغاز شده بود این روزها در حالی به اوج خود رسیده که اختلاف قیمت برخی خودروها از در کارخانه تا تحویل مشتری به چند میلیون تومان نیز رسیده است. نوسان بازار خودرو تا حدی بالاست که رییس‌جمهور به عنوان عالی‌ترین مقام اجرایی کشور روز گذشته در جلسه هیات دولت از خودروسازان خواست با قیمت‌های مصوب خودروهای تولیدی خود را به بازار عرضه کنند.

حال سوال اینجاست که چرا قیمت خودرو طی هفته‌های اخیر با نوسان‌های زیادی روبه‌رو شده است؟

فعالان بازار خودرو پاسخ این سوال را علاوه بر جذابیت فعلی این بازار، چیزی جز سوددهی زودهنگام آن نمی‌دانند. آنها معتقدند که بازار خودرو اگرچه در سال ٩٦ روزگار خاصی را پشت سر گذاشته است اما همین روزگار سخت موجب شده تا فنر قیمت‌گذاری خودروهای وارداتی و داخلی تحت‌تاثیر همین شرایط از دست تصمیم‌گیران آن خارج شده و بیشتر از تصمیم‌گیران این سودجویان و دلالان باشند که با ایجاد حباب در بازار، قیمت‌ها را به سمت سود بیشتر خود هدایت می‌کنند.

همین گروه البته دلیل دیگر هجوم مردم به سمت بازار خودرو را خرید خودرو با هر میزان سرمایه عنوان می‌کنند. در این رابطه فربد زاوه، کارشناس خودرو می‌گوید: یکی از دلایلی که بازار خودرو را برای خریداران جذاب کرده است خرید خودرو حتی با ٣٠ الی ٥٠ میلیون تومان است. تا پیش از این سرمایه‌ها به سمت مسکن و ارز و طلا می‌رفتند ولی امروز شما با کمتر از ٤٠٠ میلیون تومان نمی‌توانید وارد بازار مسکن شوید و قطعا این بازار از لیست ورود سرمایه‌های سرگردان خارج می‌شود.

در همین حال سود بانکی هم جذابیت ورود سرمایه به این بخش را ندارد و ارز و طلا هم با نوسانات دایمی‌اش و البته پلیسی شدن آن، بازار جذابی برای سرمایه‌گذاری نیست اما بازار خودرو هنوز جذابیت‌های خود را دارد.

این کارشناس تاکید می‌کند: تا پیش از این در بین مردم خرید خودروی صفر با علم به کاهش قیمت بعد از استفاده از آن شناخته می‌شد اما نوسانات قیمتی موجب شده تا با وجود دست دوم بودن خودرو اما در بازار متقاضی خود را داشته باشد و همچنان با سود خرید و فروش شود. سطح رها بودن نقدینگی در اقتصاد ایران به قدری زیاد است که وارد هر حوزه‌ای بشود آن را دچار نوسانات شدید می‌کند. خودرو جزو کالاهای معامله‌پذیر است و خسارت‌پذیر نیست و درعین حال به آسانی معامله می‌شود و وابستگی مستقیمی با نرخ ارز دارد و به همین دلیل به عنوان کالای جایگزین طلا و ارز می‌توان روی خودرو سرمایه‌گذاری کرد.

او حتی در مورد تبعات چنین روالی برای اقتصاد پیش‌بینی می‌کند که شرایط فعلی قابل اصلاح است و اگر جو روانی موجود کنترل نشود و تولید نقدینگی در بانک‌ها متوقف نشود این آشفتگی بعد از مدتی از بازار خودرو خارج شده و در حوزه‌های مختلف مثل مسکن، تلفن همراه و هر بازار دیگری وارد خواهد شد و این مشکلات گسترش پیدا می‌کند.

روالی که به نظر می‌رسد دلیل منطقی است تا خودرو را در سکوی سومین مقصد سرمایه‌گذاری برای مردم بدانیم. ناگفته پیداست که صنعت خودروی ایران پس از نفت، بزرگ‌ترین صنعت کشور است و با در اختیار داشتن هزار و پانصد صنعت زیرمجموعه خود بار زیادی از چرخ اقتصادی کشور را به دوش می‌کشد؛ صنعتی که بیش از چهار دهه در ایران عمر دارد در سال گذشته با تولید بیش از یک میلیون و ٤٤١ هزار دستگاه خودرو به رکوردزنی خود رسیده است اما همچنان پژو ٤٠٥ و پراید با وجود قدمت نزدیک به دو دهه‌های خود گاوهای شیرده صنعت خودرو ایران محسوب می‌شوند که اتفاقا در روزهای اخیر و در هیاهوی نوسانات قیمتی بازار خودرو، البته برنامه دولت برای خروج آنی خودروها به دلیل عدم رعایت استانداردهای ٨٥گانه همچنان صدرنشین خرید در بازار هستند.

در حال حاضر در بازار خودروی ایران، ارزان‌ترین خودروی داخلی برای طبقه متوسط به پایین، «پراید ١١١» با قیمت کارخانه‌ای ٢١ میلیون و ٣٢٤ هزار تومان و گران‌ترین خودرو داخلی برای طبقه متوسط به پایین، «ساندرو استپ‌وی» با قیمت ٦١ میلیون تومان است.