همکاری‌نکردن ایران و روسیه در به‌توافق‌رسیدن اوپک و غیراوپک منجر شده بود زنگنه که به‌عنوان عضو ناظر جلسه بود، پیش از برگزاری نشست صدو‌هفتادوچهارم سازمان را ترک کند. او در پاسخ به سؤالی مبنی بر اینکه با توجه به موضع‎گیری‎های اخیر روسیه درباره افزایش عرضه نفت، درباره این کشور چه احساسی دارید، گفت: «چرا دلخور باشیم؟ باید واقعیت‎ها را درک کنیم. نباید توقع زیادی از کسی داشته باشیم. جمله معروف چرچیل را از یاد نبرید که وقتی از او پرسیدند چطور با روسیه که دشمن استراتژیک ما در جنگ جهانی دوم بود، متحد شدید، پاسخ داد بریتانیا دوست و دشمن دائمی ندارد، فقط منافع ملی دائمی دارد... . همیشه گفته‎ام که نه کشوری برادر ماست و نه دشمن دائمی ماست. ما برحسب منافعمان باید روابطمان با کشورها را تنظیم کنیم». این سخن او زمانی حائز اهمیت می‌شود که الکساندر نواک، وزیر انرژی روسیه و خالد الفالح، وزیر نفت عربستان، با یک ماشین خود را به محل برگزاری اجلاس اوپک و غیراوپک رساندند تا نزدیکی مواضع خود را نشان دهند.

هرچند نشست اوپک با خنثی‌کردن برنامه‌ریزی آمریکا برای مقصر نشان‌دادن ایران در برهم‌زدن توافق اوپک و غیراوپک همراه بود؛ در‌عین‌حال همراهی مواضع دو کشور دیگر نشان داد که جمله زنگنه در نشست اوپک، همان است که به گفته او باید در تاریخ به ثبت برسد: «برخی اعضا نمی‌خواستند حرفی علیه آمریکا یا درباره سیاست‌زدایی از بازار نفت بزنند. من این را می‌دانستم و یادآور شدم که این اتفاق ممکن است برای هریک از اعضا بیفتد. می‌دانستم همه از این حرف استقبال نمی‌کنند؛ اما خواستم ثبت شود».

نکته درخور ‌‌توجه آن است که همراهی عربستان به‌عنوان یکی از کشورهای پرچالش با ایران با مواضع کشور، هرچند پیش‌تر در لابی با روسیه وعده همکاری با این کشور برای افزایش تولید 1.8 میلیون بشکه در روز را داده بود، نشان‌دهنده شکست خواست روسیه در این اجلاس و پایبندی اعضا به توافق بود. علاوه‌بر‌آن کارشناسان بر این عقیده هستند که نشست دیروز اوپک و غیراوپک صرفا برای نشان‌دادن زنده‌بودن توافق 2016 است؛ زیرا پس از توافق دیروز اوپک که با اطلاع اعضای مهم غیراوپک نظیر روسیه و عمان به انجام رسید، در این اجلاس نظر مخالفی بیان نخواهد شد.

نعمتی: روس‌ها با ایران صادق‌تر باشند

بهروز نعمتی، عضو هیئت‌رئیسه مجلس که زنگنه را در این سفر همراهی کرده بود، هم به همین نکته اشاره کرد. نعمتی با بیان اینکه سناریوی پیشنهادی روس‌ها احتمالا بر مبنای توافق با ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، بوده، اظهار کرد: به نظر می‌رسد آنها می‌خواستند افزایش تولید را در حد یک‌میلیون‌و ۸۰۰ هزار بشکه پیشنهاد دهند تا اوپک به یک میلیون بشکه راضی شود؛ اما اوپک این را نپذیرفت و اصل موضوع هم اوپک است. ما نمی‌توانیم برای اعضای خارج از اوپک تصمیم بگیریم همچنان که آنها نمی‌توانند برای ما تصمیم‌گیری کنند.

سخنگوی هیئت‌رئیسه مجلس با بیان اینکه اوپک به صیانت از تشکیلات خود پایبند است، گفت: روس‌ها باید با ما صادق‌تر باشند، اگر قرار است در موضوعات استراتژیک همکاری داشته باشیم باید در این موارد نیز هم‌فکری بیشتری انجام شود. اینکه آنها با اصرار به‌دنبال بحث‌های خود باشند، ایرادی است که تیم دیپلماسی باید آن را با روس‌ها مطرح کند.

2 اشتباه بزرگ ترامپ

حرف‌های زنگنه درباره دو خطای ترامپ هم حائز اهمیت بود. به گفته وزیر نفت، ترامپ دو اشتباه دارد؛ نخستین اشتباه آنکه فکر می‎کند خیلی زود در ایران شاهد تغییر رژیم خواهد بود. این یک اشتباه بسیار بزرگ است و اشتباه دیگر این است که فکر می‌کند ظرفیت مازاد تولید عمده در جهان وجود دارد. این هم اشتباه است.

ظرفیت تولید مازاد نفت شبیه یک شوخی است

وزیر نفت ادعاهایی مبنی بر اضافه‌کردن حدود ۱,۸ میلیون بشکه نفت به بازار را به شوخی تشبیه کرد و گفت: دنیا باید هوشیار باشد؛ چنین ظرفیت‎های مازادی وجود ندارد، اما سیاست‌مدارانی مانند آقای ترامپ نمی‎خواهند این واقعیت را باور کنند.

زنگنه البته در ادامه گفت: باور نمی‌کنم که ترامپ خواهان قیمت بالای نفت نباشد. او می‌خواهد به مردم بگوید مخالف قیمت بالای نفت است، زیرا شنیده‌ام قیمت چهار دلار برای هر بشکه بنزین در آمریکا خط قرمز است. او می‌خواهد بگوید این نتیجه عمل من نیست و این از عملکرد اوپک ناشی می‌شود، در‌حالی‌که همه رشد قیمت به‌دلیل رفتارهای ترامپ است. اوپک نمی‎تواند کار بیشتری بکند.

زنگنه در پاسخ به اینکه برخی معتقدند توافق امروز اوپک ابهاماتی دارد، گفت: در این بیانیه به هیچ عددی اشاره نشده است که عده‎ای حرف‎های عجیب‌و‌غریبی می‌زنند و می‎گویند یک میلیون بشکه به تولید اعضای اوپک اضافه می‎شود. اصلا عددی گفته نشده، بلکه گفته شده است آنهایی که بیش از صد درصد به توافق قبلی متعهد بوده‎اند، پایبندی‎شان را باید به صد درصد برسانند.

زنگنه با تأکید دوباره مبنی بر اینکه هیچ عددی در این بیانیه اعلام نشده و در ماه‎های آتی این عدد مشخص می‌شود، تصریح کرد: قبلا توافقی داشتیم که قطعی بود و سقف تولید اوپک را اعلام کرده بود و اعضای اوپک باید در آن سقف مشخص تولید می‌کردند، ما هم گفتیم همان سقف رعایت شود، نمی‎توانستیم از اعضای اوپک انتظار داشته باشیم بیش از صد درصد رعایت کنند.

زنگنه با بیان اینکه آنچه در توافق اوپک اعلام شده روشن است، گفت: اگر فردی بیش از آنچه گفته‎‌ایم میزان تولید اعضای اوپک را اعلام می‎کند، نظر خود را گفته است؛ اما نظر اوپک چیزی است که تصویب شده و آن را امضا کرده‌ایم.

اعضای اوپک نگرانی و جدیت ما را باور کردند

او ادامه داد: دیروز به شوخی گفتم ما یک بیانیه عدم همکاری صادر می‎کنیم و بسیار به آن نزدیک بودیم. فکر می‎کنم دیگر اعضای اوپک پذیرفتند که نگرانی‎های ما را در نظر بگیرند و باور داشتند که از توافق‎هایی که به شکل‎های دیگری باشد، جلوگیری می‎کنیم.

زنگنه با بیان اینکه ایران پایبندی صددرصدی اعضا را پذیرفت و موضع خود را تغییر نداد، افزود: برای هر کشور یک سقف تولید وجود دارد. اگر شما تفسیر دیگری شنیدید، آنها به آمریکا پیام می‌فرستند تا آنها را راضی کنند؛ اما این طور نیست. تصمیم ما همان است که از سوی ۱۴ کشور عضو امضا شده است.

زنگنه با بیان اینکه فکر می‎کنم عرضه واقعی جدید در بازار کمتر از ۵۰۰ هزار بشکه باشد، در پاسخ به این پرسش که این ۵۰۰ هزار بشکه‎ از سوی چه کشورهایی می‎تواند عرضه شود، گفت: به نظرم کشورهای عربستان، امارات و... می‌توانند تولید کنند.

خارج‌کردن ایران از بازار آسان نیست

زنگنه در ادامه تأکید کرد: دنیا باید بسیار هوشیار باشد، ظرفیت عظیم تولید مازاد وجود ندارد و خارج‌کردن ایران از این بازار، آسان نیست. هر بشکه بر بازار تأثیر می‌گذارد و حتی یک میلیون بشکه، حجم کمی از نفت نیست که بازار بتواند آن را بپذیرد و از سوی دیگر، خروج ایران از بازار نفت موجب افزایش قیمت نفت می‌شود.

او درباره مشتریان نفتی ایران در زمان تحریم گفت: از مشتریان و شریکان خود نام نمی‌بریم؛ زیرا حتی وزیر امور خارجه آمریکا نیز با آنها تماس می‌گیرد و از آنها برای خروج از ایران و همکاری‌نکردن با ما قدردانی می‎کند. بعضی شرکت‎های بزرگ اروپایی که با آمریکا پیوند بیشتری دارند، گفتند از ایران نفت نمی‎خرند، مثل شل و توتال؛ اما ما همه تلاش‌مان را خواهیم کرد تا سقف صادرات‌مان را حفظ کنیم، البته نمی‌توانم درباره ارقام تولید چیزی به شما بگویم.

مقاومت می‌کنیم

زنگنه تأکید کرد: ما تلاش می‌کنیم، مقاومت می‌کنیم، راه‌های بسیاری خواهیم یافت؛ اما نمی‌دانم در ماه‌های آینده چه اتفاقی خواهد افتاد. وضع بازار بسیار مهم است. واکنش بازار در این زمینه چه است؟ چه اتفاقی در بازار می‌افتد؟ قیمت در چه سطحی می‎ایستد؟ همه اینها مهم هستند؛ به‌ویژه پیش از نوامبر؛ زیرا پیش از نوامبر آنها یک انتخابات دارند. اروپایی‎ها مایل‌اند برجام را حفظ کنند و شکی در اراده سیاسی آنها ندارم؛ اما در توانایی‎شان تردید دارم که باید این توانایی را نشان دهند. او درباره دیدار با وزیر انرژی عربستان و ارزیابی خود از این دیدار نیز گفت‌: ما در اوپک در طول تاریخ نشان داده‌ایم در عین اختلاف‎هایی که با یکدیگر داریم، همکاری هم داریم، این بنیان و اساس اوپک است.

چارچوب همکاری اوپک و غیر اوپک باید حفظ شود

وزیر انرژی روسیه در نشست وزارتی اوپک و غیر اوپک اعلام کرد چارچوب همکاری اوپک و غیر اوپک باید حفظ شود. به گزارش شانا، الکساندر نواک، وزیر انرژی روسیه، اعلام کرد: شرایط کنونی بازار بسیار مهم است؛ زیرا نه‌تنها باید دوباره اقدامی قاطع انجام دهیم، بلکه نیازهای بازار در مقطع کنونی را نیز باید تأمین کنیم. به نظر من سازوکارهای کنونی عرضه و تقاضا در بازار، سبب می‌شوند تصمیم اخیر اوپک درست باشد و این تصمیم به توازنی که می‌خواهیم ببینیم، کمک می‌کند.