بررسی جداول آماری سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) نشان می‌دهد در سال 1384 به عنوان آغازگر برنامه چهارم توسعه ظرفیت تولید مس کاتد 216 هزار تن پیش‌بینی شده بود که میزان تولید با افزایش سه هزار تنی به 219 هزار تن رسید. در سال 1392 ظرفیت این بخش 250 هزار تن شد و عملکرد نیز به 188 هزار تن رسید.

البته این ظرفیت به استناد آمار ایمیدرو، در سال 1387 محقق شده بود اما روند تولید با شرایط معدن تفاوت داشت و هنگامی که افت عیار در معدن سرچشمه کرمان (بزرگ ترین معدن مس کشور) بروز می‌کرد، میزان تولید هم اندکی کم می‌شد.

** برنامه جامع برای گذر از تحریم‌

«محمدرضا بنی اسدی راد» که نیمه اسفندماه پارسال سکان هدایت شرکت ملی صنایع مس را برعهده گرفت، چندی پیش گفت: با هدف عبور از شرایط تحریم برنامه‌های جامعی برای فروش، تولید و همچنین اصلاح ساختار شرکت و چابک سازی آن پیش‌بینی شده است. بنی اسدی راد یادآوری کرد: امسال هجمه‌های استکباری و تحریم‌های آمریکا پیش رو قرار دارد اما ایرانیان سخت کوش، همواره در دشواری‌ها توانمندی خود را بیشتر بروز و ظهور می‌دهند و این به اثبات رسیده است. به گفته وی، پارسال برنامه فروش بیش از 80 هزار میلیارد ریال مس تحقق یافت.

** رشد تولید 16 درصدی نسبت به هدف

شرکت ملی صنایع مس ایران در بهار امسال 53 هزار 234 تن کاتد تولید کرد که نسبت به برنامه تعریف‌شده (46 هزارتن) رشد حدود 16 درصدی را نشان‌ می‌دهد. تولید کاتد نسبت به مدت مشابه پارسال که 35هزار و 572 تن ثبت شده بود، افزایش بیش از 49 درصدی را رقم زد.

همچنین آند تولیدی شرکت مس نیز در سه‌ماهه نخست امسال 70‌ هزار و 871 تن بود که نسبت به برنامه تعریف‌شده (54‌ هزار و 485 تن) رشد 30درصدی را رقم زد. آمار تولید آند شرکت مس در مقایسه با مدت مشابه پارسال (45هزار و 532 تن) نشاندهنده افزایش 55.7 درصدی است. تولیدات این شرکت تا پایان خردادماه امسال نشان داد مجموع تولید «مس محتوی» از مجتمع‌های مس سرچشمه، میدوک (کرمان) و سونگون (آذربایجان شرقی) به 80‌ هزار و 361‌تن رسید که در مقابل برنامه تعریف‌شده 73 هزار و 577 تنی، 9.2 درصد رشد داشت. آمار تولید مس محتوی شرکت مس در مقایسه با مدت مشابه پارسال که 75هزار 347 تن بود، افزایش 6.6 درصدی را ثبت کرد.

** بهره برداری از 13 پروژه در صنعت مس

با تلاش مدیران و کارکنان صنعت مس و بر پایه برنامه‌های افق 1404، بهمن ماه پارسال 13 طرح در مجتمع های سرچشمه، خاتون آباد و سیرجان با سرمایه بیش از 35 هزار میلیارد ریال به بهره برداری رسید. براساس برنامه، تغییر فناوری ذوب مجتمع سرچشمه به ظرفیت 282 هزار تن مس آند در سال به همراه چرخ ریخته‌گری و کوره‌های آند با 182 میلیون یورو سرمایه گذاری ارزی و 2 هزار و 460 میلیارد ریال سرمایه گذاری ریالی (در مجموع 9 هزار و 740 میلیارد ریال) صورت گرفت. همچنین کارخانه پالایشگاه خاتون آباد به ظرفیت سالیانه 200 هزار تن مس کاتد با سرمایه‌گذاری ارزی 143 میلیون یورو و ریالی 640 میلیارد ریال (در مجموع 6 هزار و 360 میلیارد ریال) به بهره‌برداری رسید. مرحله نخست و دوم نیروگاه سیکل ترکیبی 500 مگاواتی سیرجان (کرمان) با 285 میلیون یورو سرمایه گذاری ارزی و 700 میلیارد ریال سرمایه گذاری ریالی (در مجموع 12هزار و 100 میلیارد ریال) از دیگر طرح های فعالسازی شده است.

** برنامه فروش 95 هزار میلیارد ریالی

امسال شرکت ملی صنایع مس برنامه دستیابی به فروش 95 هزار میلیارد ریالی را ترسیم کرده که نسبت به عملکرد پارسال نزدیک به 20 درصد رشد کرده است. بنی اسدی راد گفت: تا پایان خرداد 33 هزار میلیارد ریال فروش محقق شده است و پیش بینی می‌شود تا پایان سال از برنامه فراتر رویم. به گفته وی، نیمه دوم امسال در چارچوب طرح‌های توسعه‌ای شرکت مس، کارخانه اسید سولفوریک سرچشمه و خاتون‌آباد افتتاح می شود و به یک صنعت سبز تبدیل می‌شویم. «پیگیری برنامه‌های تولیدی و توسعه‌ای، راه‌اندازی معادن جدید و فعال سازی معادن کوچک اولویت‌های اصلی امسال به شمار می رود».

** رشد 8.3 درصدی تولید کنسانتره مس

بررسی خبرنگار از عملکرد سه ماهه نخست امسال نشان می دهد تولید کنسانتره مس در مقایسه با برنامه تعریف شده 8.3 درصد رشد داشت؛ به گونه ای که در سه ماهه 314‌ هزار و 13تن کنسانتره مس تولید شد اما در برنامه، تولید 289 هزار و 835 تن تعریف ‌شده بود. کل استخراج بهاره شرکت مس از مجتمع‌های سرچشمه، میدوک، سونگون و معادن دیگر در مجموع 48 میلیون و 645 هزار تن سنگ مس بود که در مقایسه با برنامه تعریف‌شده (43‌ میلیون و 343 هزار تن)، رشد 12درصدی را رقم زد. همچنین برنامه تعیین‌شده تا پایان خرداد‌ماه برای برداشت سنگ سولفوری از مس سرچشمه، میدوک و سونگون 13میلیون و 322 هزار تن بود، درحالی که عملکرد 14میلیون و 183هزار تنی در این دوره 6.5 درصد از برنامه پیش رفت.

** فرجام سخن

جمهوری اسلامی ایران با برخورداری از 21 میلیون تن ذخیره قطعی مس، 3.1 درصد از ذخایر جهانی این فلز سرخ را در اختیار دارد و سیاست خود را برای دستیابی به جایگاه دهم جهانی با تولید 655 هزار تن در افق 1405 دنبال می کند. برپایه افق پیش بینی شده، در سال 1401 ظرفیت تولید هلدینگ مس به 425 هزار تن می رسد و با احتساب لیچینگ به 525 هزار تن افزایش می یابد، بنابراین انتظار می‌رود در سال 1405 این ظرفیت به 655 هزار تن برسد. سرانه کنونی تولید 16 هزار و یکصد کیلوگرم اعلام شده است که نسبت به 10 هزار و 700 کیلوگرم در سال 1392 ارتقا پیدا کرده است.

برنامه سال 1405، دستیابی به سرانه 22 هزار و 500 کیلوگرم تولید کاتد است؛ در حالی که رقم متوسط سرانه تولید جهانی نزدیک به 24 هزار کیلوگرم (24 تن) است. اکنون ظرفیت تولید یک میلیون و 200 هزار تن کنسانتره مس در کشور وجود دارد و برای برنامه توسعه در این بخش به 2 میلیون و 500 هزار تن کنسانتره نیاز است. نکته قابل توجه آنکه مازاد کنسانتره نیز نخواهیم داشت. ‌بر پایه برنامه ریزی‌ها، یک میلیون و 650 هزار تن از کنسانتره مورد نیاز از معادن کنونی و 450 هزار تن از معادن چهارگانه (دره آلو،‌ دره زار، دره زرشک و چاه فیروزه) تامین می‌شود. سیاست‌های اقتصاد مقاومتی با مشخصه درونزایی و برونگری در بخش معدن، به شرط برنامه ریزی دقیق و کاربردی قابلیت تحقق زیادی دارد. استقرار ایران روی کمربند جهانی مس این فرصت را فراهم می‌کند که با فعال‌سازی این بخش و فرآوری مواد معدنی و دستیابی به بالاترین ارزش افزوده، برای خنثی کردن تحریم‌های احتمالی تمهیداتی اندیشید و بخش زیادی از صنایع وابسته به فلز سرخ از نوسان‌های شدید و التهاب‌های احتمالی مصون شود.