نگاهی به شاخص‌های کالایی در هفته گذشته نشان می‌دهد این شاخص‌ها با ثبت روندهای منفی وضعیت بدی از بازارهای کالایی را در این مدت نشان می‌دهند که این موضوع در جداول مرتبط با تغییرات قیمتی این محصولات نیز به وضوح قابل بررسی و شناسایی است. در هفته گذشته شاخص کالایی سی آر بی به میزان 2.15 درصد کاهش را به ثبت رسانده است.

این شاخص که به نوعی معیاری برای آینده بازارهای کالایی است برای اولین بار در سال ۱۹۵۷ تعریف و یک سال بعد  مورد استفاده قرار گرفت. در ابتدا این شاخص شامل ۲۸ کالا بود که ۲۶ کالای آن در مبادلات ایالات متحده و کانادا و در بازارهای نقدی مورد استفاده قرار می‌گرفت که شامل محصولاتی مانند جو و دانه کتان، قهوه و کاکائو، مس، پنبه، پشم، سرب، سیب زمینی، لاستیک، شکر، روی، ذرت، تخم‌مرغ و... بود. این شاخص که مولفه‌های آن به‌صورت دوره‌ای تنظیم شده قرار بود منعکس‌کننده تغییرات در ساختار و فعالیت‌ها در بازار باشد. پس از آن روش‌های محاسباتی تغییر کرد، به‌عنوان مثال بررسی قیمتی تمام تحویل‌های آینده بر مبنای قیمت فعلی محاسبه شد. از سال ۱۹۹۵ به بعد باز هم این شاخص مورد تجدید ارزیابی قرار گرفت و روندهای تحویل ۶ ماهه و ۵ ماهه مورد بررسی قرار گرفت تا تمام این تغییرات بتواند روندهای معتبرتری را از قیمت نشان دهد.

در حال حاضر این شاخص بر اساس۱۹ کالای مورد معامله در بازارهای نایمکس، شیکاگو، لندن و کامکس در چهار گروه کالایی محاسبه می‌شود. این گروه‌های کالایی عبارتند از محصولات نفتی که ۳۳ درصد از وزن این سبد را تشکیل می‌دهند و علاوه بر آن کالاهای نقدشونده و کالاهای بسیار نقدشونده و سایر گروه‌ها نیز تشکیل‌دهنده این سبد هستند. این شاخص در حال حاضر شامل آلومینیوم، کاکائو، قهوه، مس، ذرت، پنبه، نفت خام، طلا، روغن، گوساله، گاو زنده، گاز طبیعی، نیکل، آب نارنج، نقره، سویا، شکر، گاز بدون سرب و گندم هستند. این شاخص در ماه گذشته 2.5 درصد افت را نشان می‌دهد. البته رشد این شاخص در یک سال گذشته 11.5 درصد بوده است به عبارتی اگرچه روند کاهشی این شاخص در ماه اخیر آغاز شده اما همچنان فشارهای رشد قیمتی در یک سال اخیر به شرایط قبلی بازنگشته و معلوم نیست چنان پتانسیلی برای بازگشت قیمتی وجود داشته باشد.

شیب تند برای شاخص LME

شاخص دیگر شاخص بازار لندن است که این شاخص بر اساس قیمت‌های فلزات پایه در بازار لندن و بر اساس قیمت‌های آتی در این بازار محاسبه می‌شود. این شاخص در یک ماه گذشته 11.6 درصد کاهش را تجربه کرده که نشان می‌دهد شیب افت محصولات فلزی به خصوص در بخش پایه از سرعت رشد سایر بازارها بالاتر بوده است. بازار فلزات لندن یکی از بزرگترین بازارهای فلزی در دنیا است که به‌خصوص در زمینه قراردادهای آتی فعالیت می‌کند و قراردادهای طولانی مدت آتی نیز در این بازار قابلیت معامله دارد. شاخص این بازار که بر اساس معاملات فلزات پایه از جمله مس، آلومینیوم، سرب، نیکل، قلع و... محاسبه می‌شود از اهمیت بالایی برای بازارهای کالایی دنیا برخوردار است و این بازار تعیین‌کننده مسیرهای آینده این بازارها است و سهم بسیار بالایی از مبادلات را نشان می‌دهد.این بازار در سال ۱۸۷۷ تاسیس شد و در ابتدا تنها مس در این بازار مبادله می‌شد اما به سرعت محصولات سرب و روی نیز به آن افزوده شدند. کالاهای آلومینیوم، نیکل، قلع، آلیاژ آلومینیوم، فولاد، کبالت و مولیبدن نیز از دیگر محصولاتی بودند که بعد از جنگ جهانی دوم در این بازار مورد داد و ستد قرار گرفتند. به هر حال باید گفت شاخص معاملاتی این بازار شرایط بی ثباتی را نشان می‌دهد که سیگنالی از افت قیمت‌ها در بازار فلزات پایه است.

شاخص GSCI S&P متنوع و دقیق

سومین شاخص مورد بررسی برای تحرکات بازارهای کالایی که روندی تقریبا مشابه روند شاخص CRB دارد شاخص GSCI S&P است. این شاخص در هفته گذشته 2.57 درصد افت را به ثبت رسانده است و این در حالی است که در یک ماه گذشته نیز میزان تغییرات این شاخص 2.5 درصد بوده است. این شاخص به‌عنوان معیاری برای سرمایه‌گذاری در بازارهای کالایی و اندازه‌گیری عملکرد کالاها در طول زمان عمل می‌کند. این شاخص بر مبنای تغییرات قیمتی و رفتاری در بورس شیکاگو قابل محاسبه است که اولین بار در سال ۱۹۹۱ توسط موسسه گلدمن ساکس طراحی شد و توسعه یافت. در سال ۲۰۰۷ مالکیت این شاخص به موسسه «استاندارد ‌اند پورز» منتقل شد که اکنون مالک این شاخص و انتشار دهنده آن است. این شاخص شامل کالاهای گوناگونی است که در بازار آتی شیکاگو مورد معامله قرار می‌گیرند و شامل ۲۴ کالا در چهار گروه کالایی انرژی، فلزات صنعتی، محصولات کشاورزی و دامی و فلزات گرانبها رده‌بندی می‌شوند.

طیف گسترده‌ای از کالاهایی که در این شاخص طبقه‌بندی می‌شوند و از تنوع بالایی نسبت به سایر شاخص‌ها نیز برخوردارند باعث می‌شود تاثیرات حوادث متنوع و متضاد که پیامدهای بزرگی برای بازار کالاها را لحاظ کرده و در نتیجه شاخص خود را نشان دهد. تنوع این کالاها به همراه وزن اقتصادی هر گروه کالایی به این شاخص اجازه می‌دهد تا تغییرات در بخش‌های مختلف تشکیل‌دهنده رشد اقتصادی دنیا بر مسیر آتی بازارهای کالایی قابل بررسی باشد. به‌عنوان مثال وقتی اقتصادهای صنعتی تعیین‌کننده مسیر رشد آتی اقتصاد دنیا هستند بخش فلزات در این شاخص معمولا بیش از بخش کشاورزی پاسخ می‌دهد و برعکس زمانی که بازارهای نوظهور تاثیر بیشتری بر رشد اقتصادی دنیا می‌گذارند بخش‌های نفتی، معدنی و کشاورزی از وزن بیشتری برخوردار خواهند بود.

بازار فلزات پایه در سراشیبی

به این ترتیب با مقایسه سه شاخص کالایی فوق باید گفت در حال حاضر بازار فلزات پایه از بیشترین تغییرات قیمتی در میان کالاهای مختلف برخوردار است، به‌طوری که نگاهی به روند یک ماهه گذشته نشان می‌دهد فلز مس در این مدت ۱۴ درصد افت را به ثبت رسانده است. این میزان افت ماهانه برای این محصول نشان دهنده نگرانی‌ها از وضعیت آتی این فلز است که البته کم و بیش در مورد سایر فلزات پایه نیز قابل ارزیابی است. به‌عنوان یک نمونه دیگر قیمت سرب در همین مدت ۷/ ۱۱ درصد افت را به ثبت رسانده و آلومینیوم نزدیک به ۱۱ درصد کاهش یافته است. روی نزدیک به ۲۰ درصد و قلع بالاتر از ۵ درصد افت قیمت را در این مدت تجربه کرده‌اند. این در حالی است که نیکل 10.73 درصد ریزش را در کارنامه خود به ثبت رسانده است. کبالت نیز 13.3 درصد از قیمت خود را در فاصله بیش از ۴ هفته گذشته از دست داده است.

بر این اساس قیمت مس در روز جمعه به ۶هزار و ۱۶۶ دلار در هر تن رسید و آلومینیوم ۲هزار و ۱۰۲ دلار معامله شد. خریداران روی را در بازار لندن به بهای ۲هزار و ۶۰۷ دلار و نیکل را به قیمت ۱۳هزار و ۸۷۰ دلار در هر تن خریداری کردند. در این روز قیمت قلع و سرب به ترتیب ۱۹هزار و ۷۷۵ دلار در هر تن و ۲هزار و ۱۶۲ دلار به ثبت رسید. در این بین در بررسی دلایل این روند fastmarkets در گزارشی جنگ تجاری بین آمریکا و چین را عامل اساسی این روند اعلام کرده که از روز جمعه آغاز شده است. به عبارتی دور اول تعرفه‌های ۲۵ درصدی آمریکا برای ۵۰ میلیارد دلار کالای چینی به ارزش ۳۴ میلیارد دلار از روز جمعه اجرایی شده و همچنین دور دوم که ۱۶میلیارد دلار کالای چینی را هدف قرار می‎دهد، از هفته آینده وضع خواهد شد که این مساله نشان می‌دهد در هفته پیش رو نیز دور جدیدی از ریزش بازارها دور از ذهن نیست. در این باره یک تحلیلگر سیتیک استاکس با اشاره به تعرفه‌های تجاری بین چین و آمریکا اعلام کرد این موضوع مهم‌ترین دلیل ریزش بازارهای فلزات در هفته و ماه گذشته بوده که پیش از این نیز انتظار می‌رفت در کوتاه‌مدت شاهد آن باشیم. به این ترتیب تمایل سرمایه‌گذاران برای حضور در این بازار همچنان در حال کاهش است که این موضوع سیگنال مناسبی برای این بازارها نیست. با این حال اصلاحات ساختاری برای چین که انتظار می‌رود در سال جاری دور جدیدی را به خود بگیرد می‌تواند تقاضا برای برخی فلزات را افزایش دهد که این مساله ممکن است در میان مدت روند فعلی را تغییر دهد.