شایعه کمبود و یا سهمیه بندی شدن بنزین در کشور در هفته‌های اخیر، بارها در مناطق مختلف از جمله تهران تکرار شده که نگرانی مردم را به دنبال داشته به طوری که در برخی مواقع، شهروندان بر پایه این شایعات بی‌اساس تلاش کرده‌اند به سرعت خود را به نزدیک‌ترین جایگاه عرضه سوخت رسانده و سوخت‌گیری کنند تا مبادا با نبود بنزین مواجه شوند. بر این اساس، یک بار شایعه کمبود بنزین در تهران و تعطیلی جایگاه‌های عرضه سوخت در پایتخت و یک بار دیگر ادعای کمبود سوخت در استان‌های غربی مطرح می شود و دفعه بعد نیز شایعات از تعطیلی پمپ بنزین‌ها در استان های شمالی کشور حکایت دارد. پیگیری‌ها نشان می‌دهد انتشار این شایعات در برخی موارد، دارای رگه‌هایی از واقعیت هست که با رنگ و لعاب به سرعت تبدیل به شایعه می‌شود. به نظر می‌رسد شرایط و بسترها به دلیل بحث‌های مربوط به تحریم و ورود کارتخوان‌های جدید برای طرح و پذیرش این گونه شایعات آماده شده است.

واقعیت کمبود بنزین در غرب استان ماندران

تازه‌ترین این شایعات مربوط به کمبود بنزین در استان مازندران بود که دوشنبه هفته جاری مطرح شد که بر اساس آن، در فضای مجازی ادعا شد جایگاه‌های سوخت غرب مازندران به علت گرانی قیمت بنزین و اعتصاب تانکرداران، دچار کمبود بنزین و تعطیل شده‌اند. پیگیری این شایعه نشان داد بخشی از این ادعا، درست و بخشی دیگر نادرست بوده است. در واقع به دلیل هجوم مسافرانی از سراسر کشور به استان مازندران برای از دست گرما، مصرف بنزین در این استان را چند برابر کرد که باعث ایجاد صف‌های طولانی در جلوی پمپ بنزین‌ها شد، اما هیچ بحثی درباره کمبود بنزین و یا اعتصاب تانکرداران وجود نداشته است. غرب مازندران 54 جایگاه عرضه سوخت دارد که در فصل تابستان و به هنگام حضور گردشگران به طور میانگین حدود یک میلیون و 800 هزار لیتر بنزین در آنها توزیع می‌شود اما در دیگر فصل‌های سال این میزان 400 هزار لیتر کمتر می‌شود.

البته شیوع این شایعه به استان مازندران محدود نشد و به سرعت مردم گیلان نیز از این شایعه تاثیر پذیرفته و به سرعت روانه پمپ بنزین‌ها شدند. شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران نیز در واکنش به این شایعات در اطلاعیه‌ای اعلام کرد: بنزین مورد نیاز استان‌های شمالی کشور تامین شده است و هیچ مشکلی در عرضه سوخت وجود ندارد. در این اطلاعیه تاکید شده است: دولت هیچ برنامه‌ای برای تغییر قیمت و سهمیه‌بندی بنزین ندارد.
هفته گذشته نیز شایعه‌ای مبنی بر تعطیلی و توقف عرضه بنزین در برخی جایگاه‌های شهر تهران به دلیل 2 نرخی شدن بنزین مطرح شده بود که به سرعت تکذیب شد.

بنزین 2 نرخی؛ از شایعه تا تکذیب

از مهمترین شایعه‌های بنزینی هفته‌های اخیر، سهمیه بندی و 2 نرخی شدن بنزین بوده است؛ بر این اساس برخی منابع خبری چندی پیش ادعا کردند دولت پیشنهاد دونرخی شدن بنزین را به مجلس ارائه کرده است که به سرعت تکذیب شد. بیژن زنگنه وزیر نفت در واکنش به این موضوع، مطرح شدن بحث دو نرخی شدن قیمت بنزین را شایعه دانست و گفت: اکنون درباره این موضوع چیزی در دولت تصویب نشده است. سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی نیز ادعای ارایه طرح 2 نرخی شدن بنزین را تکذیب کرد. به گفته «اسدالله قره‌‌ خانی»، چنین پیشنهادی با ‌عنوان لایحه دولت یا طرح از سوی نمایندگان مجلس شورای اسلامی به کمیسیون انرژی ارائه نشده است.
سخنگوی دولت نیز در نشست خبری خود تاکید کرد «استفاده الزامی از کارت سوخت به معنای دونرخی شدن بنزین نیست».

علیرضا رجب‌پور مدیر بازرگانی شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران در این باره گفت: تعطیلی جایگاه‌ها صحت ندارد و فعلا برنامه‌ای برای دو نرخی شدن بنزین وجود ندارد و در صورت تغییرات، اطلاع‌رسانی‌های لازم انجام خواهد شد.
به گفته وی، ازدحام موجود در برخی جایگاه‌ها مربوط به تعطیلات تابستانی و افزایش سفرهای برون‌شهری است و توزیع بنزین در جایگاه‌های عرضه سوخت بی‌وقفه ادامه دارد. این مقام صنعت نفت یادآور شده بود: افزایش مصرف بنزین در تابستان گرم امسال به‌ویژه ماه‌های مرداد و شهریور قابل پیش‌بینی بوده و بر این اساس، سوخت کافی در انبارها وجود دارد و مردم به شایعات توجهی نکنند.

رد پای تحریم در شایعات بنزینی

به نظر می‌رسد عامل اصلی انتشار این شایعات، طرح وزارت نفت در استفاده از کارتخوان‌های جدید و همچنین نگرانی از تشدید تحریم‌های آمریکا بوده است. گرچه شرکت ملی پخش فراورده‌های نفتی، علت استفاده از کارتخوان‌های جدید را فناوری بروز و بالا بودن میزان تراکنش‌ها و کاهش هزینه‌های نگاهداری سامانه کارتخوان‌های هوشمند سوخت اعلام و تاکید کرده است که استفاده از این کارتخوان‌ها ارتباطی به سهمیه بندی ندارد، اما شایعه سازان بدون توجه به این مسایل به کار خود ادامه می‌دهند. عامل دیگری که بستر مناسبی را برای طرح شایعات بنزینی فراهم کرده، نزدیک شدن به زمان تحریم‌ها آمریکاست که باعث ایجاد این تصور شده که تحریم می‌تواند باعث کمبود بنزین و سوخت در کشور شود. این نگرانی در حالی مطرح شده که با راه اندازی پالایشگاه‌های ستاره خلیج فارس، ایران در تولید و تامین بنزین، نگرانی نداشته و به مرز خودکفایی رسیده و حتی واردات نیز به شدت محدود شده است.

رکورد شکنی مصرف بنزین در تابستان

فصل تابستان با اوج گیری سفرهای برون شهری همراه است که مصرف بنزین را به شدت افزایش می‌دهد به طوری که امسال نیز رکورد بی‌سابقه مصرف 121میلیون و 800 هزار لیتر بنزین برای 31 تیرماه امسال به ثبت رسید. میانگین مصرف روزانه بنزین کشور در تیرماه امسال به 91 میلیون و 700 هزار لیتر رسید که در مقایسه با ماه مشابه در سال 1396 رشد بیشتر از هشت درصدی را ثبت کرد. میانگین مصرف روزانه بنزین کل کشور در مقایسه با مدت مشابه پارسال 8.5 درصد رشد نشان می‌دهد. پارسال میانگین مصرف روزانه بنزین کل کشور 84 میلیون و 600 هزار بشکه بود. نکته قابل توجه اینکه اوج مصرف بنزین در تابستان در استان‌های مسافرپذیر کشور رخ می‌دهد که امکان دارد باعث ایجاد صف‌های طولانی در آن مناطق شود و بر این اساس، بیشتر از دیگر مناطق کشور، مستعد طرح شایعات بنزینی هستند.