با اجرای سیاست‌های جدید ارزی در فروردین ماه سال جاری و یکسان سازی نرخ ارز بانک مرکزی اعلام کرد که فعلا خرید و فروش مستقیم ارز در صرافی ها ممنوع است.

با تصمیم بانک مرکزی کار صرافی‌ها به واسطه حذف خرید و فروش ارز و سپردن آن به بانک‌ها عملا محدود شد و هنوز تعیین تکلیف نشده است.

در همین زمینه با رضا ترکاشوند مشاور کانون صرافان ایران به گفت و گوی مشروح پرداختیم تا از آخرین وضعیت کار صرافی‌ها آگاه شویم.

لطفا به طور کلی روند کار صرافی‌ها از گذشته تا به حال را توضیح دهید؟

ترکاشوند: در ابتدا افراد در کنار خیابان‌ها تبدیل ارز را انجام می‌دادند، اما بعد از گذر زمان این شغل هویت پیدا کرد و به داخل دفاتر کشیده شد در این بین فعالیت‌های جدیدی به صرافی‌ها اضافه شد و نهایتا در اواخر دهه ۸۰ تبدیل به شرکت‌های تضامنی شد، شرکت‌هایی که با سرمایه و ساختار تعریف شده به مجموعه‌ای تبدیل شد که به شکل رسمی در ساختار اقتصادی کشور جای گرفت.

با توجه به تحریم‌هایی که از ابتدای دهه ۹۰ شکل گرفت فعالیت صرافی‌ها گسترده شد و صراف‌ها با دارا بودن شبکه‌های خصوصی در کشور‌های مختلف توانستند تحریم‌هایی که علیه دولت صورت گرفت را دور بزنند و به عنوان نیرو‌های خط اول جنگ اقتصادی شروع به کار کنند اما بعد از شروع مذاکرات در موضوع برجام این تصور به وجود آمد که فضا باز شده و دیگر نیازی به صرافان نیست. متاسفانه این تصمیم عجولانه بود و این مسئله باعث شد که نسبت به صرافی‌ها بی مهری شود از طرفی بعد از آن با تحریم‌های جدید دوباره بیشتر نگاه‌ها به سمت صرافی‌ها رفت که بتوانند در تحریم‌ها برای حل مشکلات کشور تلاش کنند.

حذف صرافی‌ها از گردونه عملیات ارزی چه تاثیری در شرایط فعلی اقتصاد کشور داشته است؟

ترکاشوند: در چند ماهه اخیر تصمیمی گرفته شد که صرافی‌ها از گردونه عملیات ارزی حذف شوند و تصور این بود که وجود صراف‌ها باعث افزایش نرخ ارز شده اما با محدود شدن کار صرافی‌ها از تاریخ ۹۷/۰۱/۲۱  این موضوع روشن شد که با این محدودیت اتفاق مثبتی در حوزه ارزی رخ نداده است.

برای کنترل تب اقتصاد در شرایط فعلی چه اقداماتی ضروری است؟

ترکاشوند: در ابتدا باید کنترل سیستم اقتصادی و  نقدینگی در دست گرفته شود و بعد از آن احساس امنیت سرمایه گذاری ایجاد شود و با جذب سرمایه  کسب و کار تقویت شود و سپس خواهید دید که قیمت ارز بدون نیاز به کنترل و نظارت تثبیت خواهد شد.

پیش بینی شما برای آینده کار صرافی‌ها چیست؟

ترکاشوند: در آینده به طور حتم به صرافی‌ها نیاز مبرم ایجاد خواهد شد و همانطور که در حال حاضر نیز این نیاز احساس می‌شود و با توجه به فشار‌های جهانی مطمئنا باید به سمت سیستم‌های بخش خصوصی رفت که بتوانند مشکلات را حل کنند. در این میان تمام دولتمردان صحبت از جنگ اقتصادی می‌کنند، اما همان افسران جنگ اقتصادی که صراف‌ها باشند را به شکلی در محرومیت قرار داده و با آن‌ها برخورد می‌کنند.

در صورت کناررفتن صراف‌ها از بازار پیش بینی شما از بازار کار دلال‌ها چیست؟

ترکاشوند: درحال حاضر صراف باشناسنامه‌ای که فاکتور و سند و همچنین پول سالم در اختیار مشتری قرار می‌دهد را کنار می‌زنند و در همین راستا شاهد شکل گیری بازارهای زیرزمینی و دلالی هستیم.

در حال حاضر مردم نیاز ارزی خود را چه طور تامین می‌کنند؟

ترکاشوند: به طورکلی دو نوع تقاضا در بازار وجود دارد یکی تقاضای پرحجم کم تعداد و دیگری تقاضای کم حجم پرتعداد به طور مثال مسافرانی که قصد دارند به خارج از کشور سفر کنند تعدادشان زیاد است، اما حجم پول مورد نیاز آن‌ها کم است درمقابل یک بازرگان ممکن است به تنهایی به اندازه ده هزار مسافر نیاز ارزی داشته باشد که تعداد آن‌ها کم است در این میان به هرحال مردم بخشی نیاز واقعی به ارز دارند که نحوه پاسخگویی به نیاز آن‌ها متفاوت است.

درحال حاضر مسافر با سیاست ارزی جدید به ناچار ارز خود را از بازار آزاد و قاچاقچیان تهیه می‌کند که ممکن است در این بین ارز تقلبی نیز نصیب آن‌ها شود همین مسافر اگر ارز تقلبی را به خارج از کشور برده و استفاده کند در صورت شناسایی به دو سال حبس محکوم می‌شود و هیچ مسئولی پاسخگو نیست که چرا صرافی‌ها بسته شده است.

در کنار صرافی‌های مجاز برخی از صرافی‌ها نیز به طورغیر مجاز درحال فعالیتند آیا آماری از تعداد آن‌ها وجود دارد؟

ترکاشوند: تا قبل از اجرایی شدن سیاست‌های جدید ارزی تعداد صرافی‌های غیر مجاز قابل شمارش بود اما در حال حاضر می‌توان گفت بالغ بر میلیون ها وارد بازار آزاد شده و در این میان سوپر مارکت‌ها، هتل‌ها و راننده تاکسی‌هایی دیده می شوند که درحال انجام عملیات ارزی هستند.

در صورتی که ارز مسافرتی به طور کامل حذف شود و صرافی‌ها امکان خرید و فروش ارز را نداشته باشند پیش بینی شما از بازار ارز چه خواهد بود؟

ترکاشوند: در این مورد چند روز گذشته بحث بود و من به عنوان مشاور کانون صرافان مخالفت خود را در زمینه حذف ارز مسافرتی اعلام کردم، چون قطع شدن ارز مسافرتی انتقال یک حجم سنگین تقاضا با تعداد زیاد داخل بازار آزاد است که می‌تواند باعث رشد شدید قیمت‌ها شود و باید با یک فاصله ۲۰۰ تا ۵۰۰ تومانی با بازار آزاد توسط صرافی‌ها یا بانک‌ها به مسافران تخصیص داده شود.

مردم برای پیگیری تخلفات صرافی‌ها چطور باید اقدام کنند؟

ترکاشوند: پیگیری تخلفات صرافی‌های مجاز از سه طریق امکان پذیر است. اول از طریق خود کانون صرافان باید شکایت را ثبت کنند که در این بین کمیته داوری کانون با سرعت طی چند هفته مسئله را با دعوت فرد شاکی و صراف حل می‌کند.
دوم اینکه افراد می‌توانند از طریق سیستم نظارت بانک مرکزی پیگیر شوند و سومین راه اینکه افراد می‌توانند از طریق سیستم قضایی شکایت خود را از صرافی‌ها اعلام کنند.

رقم عرف برای سود صرافان در خرید و فروش سکه چه چقدر است؟

ترکاشوند: عرف سود خرید و فروش در مشاغل دیگر معمولا از ۱۰ تا ۲۵ درصد است، اما در زمینه خرید و فروش سکه صرافی‌ها برای سکه تمام ۱۰ تا ۳۰ هزار تومان سود دریافت می‌کنند و به تبع آن سکه‌های نیم، ربع و یک گرمی با سود کمتری خرید و فروش می‌شود البته رمیانی که نوسانات در بازار بالا باشد امکان دارد فردی که سکه خریداری می‌کند متضرر شود و زمانی که بازار ملتهب است صراف برای پوشش حاشیه سود خود درصد سود را تغییر می دهد.

در حال حاضر توریست‌ها و مسافران خارجی برای تبدیل ارز خود چطور باید اقدام کنند و چه مشکلاتی پیش روی آن‌ها قرار دارد؟

ترکاشوند: در حال حاضر صرافی‌ها هیچ ارزی را خرید و فروش نمی‌کنند و این به یک بحران تبدیل شده است در کنار صرافی‌های مجاز صرافی‌های غیر مجاز درحال فعالیتند و در اثر یک تصمیم گیری بازار رسمی و شفاف صرافی‌ها به یک بازار غیر رسمی قاچاق تبدیل شده است در حالی که مسئولین می‌دانند یک نیاز مسلم و اساسی نسبت به تبدیل ارز وجود دارد در این میان مسافری که از کشور‌های خارجی وارد ایران می‌شود سردرگم است و نمی‌داند ارزی که با خود آورده را چطور باید به فروش برساند.

در این میان بانک‌ها برای تبدیل برخی از ارز‌های کمتر شناخته شده نمی توانند با مسافر همکاری کنند و رقم خرید دلار را در حد ۴۲۰۰ تومان به مسافر اعلام می کنند این نکته حائز اهمیت است که مسافر قبل از ورود به کشور مقصد قیمت ارز و شرایط کلی آن را می‌سنجند و از قیمت‌ها اطلاع دارد به همین دلیل در بانک‌ها خرید و فروش را انجام نمی‌دهند.

یکی دیگر از مشکلات نیز ساعت کاری بانک‌ها است که به دلیل تغییرات اخیر  تا ساعت ۱۴ امکان خدمات دهی دارند و این محدودیتی برای توریست‌ها محسوب می‌شود که به شدت به ضرر سیستم توریستی کشور است.

به نظر شما وضعیت صرافی‌ها چه وقت روشن می‌شود؟
ترکاشوند: هنوز زمان روشن شدن وضعیت صرافی‌ها مشخص نیست.

پیشنهاد شما به عنوان مشاور کانون صرافان ایران به مسئولان چیست؟
ترکاشوند: پیشنهاد می‌شود که مسئولان در سیستم‌های تصمیم گیری خود یک کرسی به بخش خصوصی بدهند تا تمام حقایق و واقعیت‌های بازار در هنگام تصمیم گیری‌ها روشن شود و این مسئله باعث تصمیم گیری بهتر در صورت بروز مشکل خواهد شد.