کاهش عرضه، قیمت‌ها را افزایش داده است و به پرسش مشتریانی که هر روز چشمانشان روی قیمت‌های جدید و رو به افزایش گشوده می‌شود، یک پاسخ کلیشه‌ای ارائه می‌شود. کمبود ماده اولیه مانع تولید شده است. اما به نظر می‌رسد، کمبود ماده اولیه تنها بهانه‌ای برای کمیاب‌شدن است. طحان‌پور، رئیس اتحادیه لوازم خانگی، باور دارد که افزایش قیمت دلار سبب شده است گروهی تولیدات خود را راهی بازار نکنند تا کمبود عرضه ایجاد شود و قیمت‌ها بالا برود. درواقع آشفتگی در بازار دلار، کالاهای تولیدشده را راهی انبارها می‌کند تا بعد از ایجاد ثبات و احتمالا ایستادن دلار در پله‌های بالاتر و به‌تبع آن ایجاد سود سرشارتری برای تولیدکننده، این محصولات احتکارشده به بازار سرازیر شوند. درواقع بازار این روزهای لوازم خانگی و اثاثیه منزل با نوعی احتکار در پوشش طرح تعطیلات تابستانه مواجه شده و هزینه‌های ناشی از این تعطیلات را مصرف‌کننده، به دلیل کاهش عرضه پرداخت می‌کند.

پچ‌پچ‌های درگوشی در بازار حاکی از آن است که چند برند لوازم خانگی تولید خود را متوقف کرده و احتمالا به تعطیلات تابستانه رفته‌اند؛ تعطیلاتی که به ظاهر تابستانی است، اما گویا هدف دیگری را پیگیری می‌کند. این برندها اگر هم به تعطیلات نرفته‌ باشند، عرضه تولیداتشان به بازار قطره‌چکانی است. محمد طحان‌پور، رئیس اتحادیه لوازم خانگی، در گفت‌وگو با «شرق» عنوان می‌کند: برخی شرکت‌های تولیدکننده لوازم خانگی به اسم تعطیلات تابستانی تعطیل کرده‌اند. معاون تولید وزارت صنعت و معدن باید تولیدکنندگان را دور هم جمع و از آنها سؤال کند که سال گذشته چند روز تعطیلی داشته‌اند و امسال چه میزان به تعطیلی رفته‌اند. او ادامه می‌دهد: اینکه تولیدکنندگان به‌یک‌باره رها کنند و بروند، اقدام درستی نیست.

به گفته طحان‌پور، برخی برندهایی که تعطیل کرده‌اند، کالاهایشان در بازار موجود نیست. مردم ناگزیرند کالاها را گران‌تر بخرند و احتمال اینکه این روند ادامه یابد هم وجود دارد. او بر این باور است که واحدهای تولیدکننده لوازم خانگی به‌خاطر مشکل کمبود ماده اولیه تعطیل نکرده‌اند.

‌تصمیم غلط دولت برای توقف واردات لوازم خانگی

رئیس اتحادیه لوازم خانگی دلایل مختلفی را برای بروز آشفتگی‌های فعلی در بازار اثاثیه منزل مرور می‌کند. او تصمیم نابجای دولت برای جلوگیری از واردات لوازم خانگی را عاملی می‌داند که سبب شده است تولیدکنندگان داخلی، هر کالایی را با هر کیفیت و قیمتی به بازار عرضه کنند و مصرف‌کننده ناگزیر باشد چنین محصولی را بخرد.

به گفته طحان‌پور، تصمیم یک‌شبه دولت برای توقف واردات بدون سنجیدن وزن و میزان تولید داخلی، تصمیم درستی نبود و باید قبل از این تصمیم، هماهنگی‌های لازم انجام می‌شد.

او اضافه می‌کند: متأسفانه تولیدکنندگان ثابت کردند که مرد کارزار نیستند و در برهه‌ای که آمریکا از برجام بیرون آمد و ما انتظار داشتیم که بخش تولید که همواره از واردات گله داشت وارد عرصه شود و فعال‌تر از قبل عمل کند، با کاهش توزیع کالا توسط کارخانه‌های سازنده لوازم خانگی مواجه شدیم.

رئیس اتحادیه لوازم خانگی ادامه می‌دهد: تولیدکنندگان همواره می‌گفتند که اضافه‌تولید داریم، اما وقتی که جلوی واردات گرفته شد، بازار با مشکل مواجه شد.

به اعتقاد او، تولید لوازم خانگی در چهارماهه ابتدای سال 97 نسبت به مدت مشابه سال قبل 50 درصد کاهش یافته است.

رئیس اتحادیه لوازم منزل با اشاره به نظرات تولیدکنندگان درباره گران‌شدن ارز و مواد اولیه برای تولید لوازم خانگی، به تغییر رفتار واحدهای تولیدی اشاره می‌کند. او می‌گوید: محصولات تولید داخل در گذشته با اقساط 10 ماهه و 10 درصد تخفیف عرضه می‌شد. جایزه آخر سال برای مصرف‌کننده در نظر گرفته می‌شد. درحال‌حاضر متأسفانه تولید‌کننده تمام این مزیت‌ها را کنار گذاشته و حتی جایزه پایان سال مصرف‌کننده را هم حذف کرده است. تولیدکنندگان می‌گویند پول بدهید، یک ماه دیگر جنس می‌دهم. همه کاسه‌کوزه‌ها را هم سر واحدهای صنفی می‌شکنند، درحالی‌که این واحدهای تولیدی هستند که کالا به مراکز توزیع نداده‌اند.

طحان‌پور اضافه می‌کند: تولیدکنندگان داخلی، کالا را به‌ندرت و کم تحویل داده‌اند. می‌گویند مواد نداریم. ما می‌دانیم که مواد اولیه گران شده است و این را قبول داریم، اما نمی‌دانم چرا پنج کارخانه بزرگ تولیدکننده که می‌گفتند نیاز بازار را تأمین می‌کنیم، کار را زمین گذاشتند. مگر می‌شود این پنج کارخانه برای تولید دو ماه آینده ماده اولیه نداشته باشند؟

‌تعیین ضرب‌الاجل برای تولیدکنندگان لوازم خانگی

افزایش سرسام‌آور قیمت لوازم خانگی توجه همه را معطوف به اقدامات وزارت صنعت، معدن و تجارت برای ساماندهی آشفتگی‌ این روزها کرده است. تلاش‌های خبرنگار «شرق» برای دریافت پاسخ از مسئولان وزارت صنعت بی‌نتیجه می‌ماند، اما شنیده‌ها حاکی از آن است که هفته گذشته جلسه‌ای محرمانه بین وزارت صنعت و تولیدکنندگان برگزار شده؛ در این جلسه به کارخانه‌های تولیدکننده لوازم خانگی مهلتی 15روزه داده می‌شود تا عرضه محصول در بازار را متعادل کنند. در غیر این صورت وزارت صنعت به بحث تنظیم بازار لوازم خانگی ورود خواهد کرد.

‌اولویت‌بندی برای فروش

کمبود عرضه فقط مختص آن‌دسته از وسایلی نیست که با عنوان لوازم خانگی شناخته می‌شوند. تولیدکنندگان مبلمان و لوازم چوبی با کمبود شدید رنگ و تینر مواجه شده‌اند. تولیدکنندگان می‌گویند رنگ لوازم چوبی کمیاب شده و کارخانه‌ها حاضر به فروش نیستند. خرید تینر هم که در گذشته در اندازه یک خاور انجام می‌شد، امروز مانند کالای قاچاق و در حد چند حلب فروخته می‌شود. کورش سنگ‌شیر، عضو اتحادیه مبلمان، در گفت‌وگو با «شرق» کاهش عرضه مبلمان را ناشی از نبود ماده اولیه می‌داند.

او اضافه می‌کند: دلیل دیگری هم برای کاهش عرضه وجود دارد. ابتدا باید قیمت دلار ثابت باشد تا تولیدکننده نگران نباشد که اگر کالایش را می‌فروشد، می‌تواند جنس جدید سر جایش بگذارد.

سنگ‌شیر می‌گوید: تولیدکننده می‌داند که اگر محصول تولیدی خود را نفروشد، شخص دیگری اقدام به فروش کالا خواهد کرد، بنابراین تلاش می‌کند محصولش را بفروشد، اما خلل‌های فعلی ایجادشده در بازار، از جای دیگری ایجاد شده است.

او ادامه می‌دهد: کمبود ماده اولیه، تولید را کاهش داده است. از سوی دیگر تولیدکننده نگران است که اگر کالای ساخته‌شده را به قیمت امروز بفروشد، فردا ماده اولیه برای تولید همان کالا را هم نتواند بخرد. این باعث می‌شود فروشش را کاهش دهد. یک عده هم اصلا جنس ندارند که تولید کنند. گروهی دیگر هم اگر جنس دارند، به مشتریان اولویت‌دار خود می‌فروشند که معمولا چند کارخانه بزرگ هستند.

به گفته این عضو اتحادیه مبلمان درحال‌حاضر بازار با کمبود ماده اولیه مبلمان شامل فوم، چوب و ماده اولیه رنگ مانند تیتان و رزینی که روی رنگ کار می‌شود، مواجه شده است. این کمبودها در نهایت تولید محصول را کم می‌کند.

‌رانت اطلاعات عامل ایجاد اخلال در بازار

سنگ‌شیر دخالت‌های دولت را عامل به‌هم‌ریختگی بازار معرفی می‌کند و بر این باور است که بدون دخالت دولت، شرایط بازار بهتر پیش می‌رود، اما به گروه دیگری که در بازار اخلال ایجاد می‌کنند هم نیم‌نگاهی دارد.

به اعتقاد او گاهی قبل از اینکه دولت کاری انجام دهد، افرادی که از تصمیم‌های این مجموعه مطلع هستند، براساس سوءاستفاده‌هایی که می‌خواهند بکنند، بازار را به هم می‌ریزند؛ یعنی آنها از رانت اطلاعاتی استفاده می‌کنند و بازار را به‌نفع خود به‌هم می‌ریزند.