در صورت توقف خرید نفت اروپا، امارات، ژاپن و کره جنوبی و نصف شدن خرید نفت هند ممکن است صادرات نفت ایران در طی ۶ ماه آینده تقریبا ۱.۵ میلیون بشکه در روز کاهش یابد. دور نخست تحریم‌های آمریکا علیه ایران پس از خروج این کشور از برجام در حالی به اجرا گذاشته شده که ظاهرا طرفین تمایل چندانی به عقب نشینی از مواضع خود ندارند. تحریم‌ها علیه صنعت نفت ایران نیز از اوایل ماه نوامبر به اجرا گذاشته خواهد شد و به نظر می‌رسد که تاثیر این تحریم‌ها بزرگتر و گسترده‌تر از دور قبلی تحریم‌ها خواهد بود. تردیدی نیست که دونالد ترامپ، در مورد ایران بیش از باراک اوباما سختگیری به خرج خواهد داد و هیچ خبری از افزایش مرحله به مرحله فشارها نخواهد بود. انتظار می‌رود وارد کنندگان نفت ایران تا 5 نوامبر یعنی زمان اجرای تحریم‌های نفتی خرید نفت از این کشور را کاهش دهند.

اهمیتی ندارد که دولت‌های اروپایی مخالف خروج آمریکا از برجام هستند. سیاستمداران ممکن است برای تداوم صادرات نفت و گاز ایران تلاش کنند، اما این شرکت‌ها هستند که از ایران نفت می‌خرند، نه دولت‌ها. تهدید به محروم شدن از بازار و سیستم بانکی آمریکا کافی است که شرکت‌ها را مجاب به توقف خرید نفت از ایران کند و شرکت‌های کشتیرانی و بیمه‌ای را از همکاری با صادرات نفت ایران باز دارد. در ماه جولای، صادرات نفت خام و میعانات ایران 430 هزار بشکه در روز، یعنی 15 درصد نسبت به ماه آوریل کاهش یافت و این در حالی است که تحریم‌های نفتی هنوز اجرایی نشده است.

شرکت‌های رویال داچ شل و توتال خرید نفت از ایران را متوقف کرده‌اند. سایر پالایشگاه‌های اروپایی هم مطمئنا همین روند را در پیش خواهند گرفت. تا ماه جولای خرید نفت اروپا از ایران حدود 220 هزار بشکه یعنی 41 درصد کاهش یافت. بنابراین به صفر رسیدن خرید نفت اروپا از ایران تا ماه نوامبر چندان دور از ذهن نیست. در ترکیه نیز مشابه همین اختلاف نظر میان سیاستمداران و شرکت‌ها وجود دارد. در حالی که وزیر اقتصاد ترکیه گفته، تحریم‌های آمریکا لازم الاجرا نیست، اما خرید نفت شرکت توپراس از ایران نسبت به ماه آوریل 45 درصد کاهش یافته است.

در آسیا، که بزرگترین بازار نفت ایران به شمار می‌رود، کره جنوبی از اواخر ماه جولای خرید نفت خام و میعانات ایران را متوقف کرده است. ظاهرا فروش میعانات ایران به امارات هم متوقف شده است. 2 محموله آخری ایران همچنان منتظر تخلیه شدن هستند و شرکت ملی نفت امارات در حال پیدا کردن جایگزین‌هایی برای نفت ایران از الجزایر، گینه استوایی، آمریکا و روسیه است. ژاپن هم مقاومتی در برابر تحریم‌های آمریکا نخواهد کرد. هرچند مقامات ژاپنی همچنان در حال مذاکره با همتایان آمریکایی خود هستند، اما شرکت‌ها انتظار ندارند بتوانند از تحریم‌های ایران معاف شوند.

اما دو مشتری بزرگ نفت ایران یعنی هند و چین هنوز خرید نفت از ایران را کاهش نداده‌اند. هند حتی خرید نفت از ایران را افزایش داده است. مقامات هندی هنوز امیدوارند که از تحریم‌ها معاف شوند و می‌گویند به صفر رساندن خریدشان از ایران امکان پذیر نیست. احتمالا هند برای گرفتن معافیت خرید نفت خود از ایران را به نصف خواهد رساند. چین هم گفته خرید نفت از ایران را کاهش نخواهد داد و در عین حال واردات نفت از این کشور را افزایش نیز نمی‌دهد. اما با توجه به حذف نفت از فهرست کالاهای وارداتی از آمریکا که مشمول تعرفه تلافی جویانه می‌شوند، ممکن است شرکت‌های چینی کاهش‌هایی را در خرید خود از ایران صورت دهند. آنچه از تمام اینها می‌توان نتیجه گرفت این است که در صورت توقف خرید نفت اروپا، امارات، ژاپن و کره جنوبی و نصف شدن خرید نفت هند ممکن است صادرات نفت ایران در طی 6 ماه آینده تقریبا 1.5 میلیون بشکه در روز کاهش یابد.