با اینکه انتظار می‌رفت با کشف کالاهای احتکار شده و تزریق آن به بازار، کمی از مشکلات بازار لوازم خانگی کاسته شود، اما با سر زدن به مراکز عمده فروش این محصولات روشن می‌شود که هنوز نه کالایی هست و نه خریداری و می‌توان گفت که فروشندگانی که مجبورند اجاره مغازه و هزینه‌های دیگر را سر موعد بپردازند، مشتریانی که قدرت خرید با نرخ‌های جدید را ندارند و حتی کارگرانی که از راه نان می‌خورند، همه از این شرایط ناراضی هستند.

در طول چند ماه اخیر بازار لوازم خانگی به سرعت از رشد قیمت‌ها تاثیر گرفت اما این همه ماجرا نبود؛ به موازات افزایش قیمت‌ها شاهد کاهش عرضه کالا به بازار بودیم؛ پس از آن با انتشار فهرستی از دریافت کنندگان ارز دولتی از سوی بانک مرکزی، مشخص شد که بسیاری از واردکنندگان لوازم خانگی به میزانی که ارز دریافت کرده‌اند، کالا وارد کشور نکرده‌اند. سوء استفاده واردکنندگان از ارز تخصیصی و مدیریت منابع ارزی در مواجهه با تحریم‌های آمریکا، دولت را بر آن داشت تا در تیرماه 1339 قلم کالا را در فهرست کالاهای ممنوعه وارداتی قرار دهد که برخی اقلام لوازم خانگی برقی نیز مشمول این ممنوعیت شد.

در هفته‌های اخیر پیام‌های رسیده از هموطنان نشان می‌داد که فروشگاه‌های زنجیره‌ای چند ماهی است که لوازم خانگی عرضه نمی‌نند و قفسه این فروشگاهها خالی است؛ برای بررسی موضوع سری به چند فروشگاه زنجیره‌ای بزرگ در سطح شهر زد؛ در این فروشگاه‌ها مواد غذایی، آرایشی و بهداشتی به وفور وجود داشت و حتی تابلوهای تخفیف 40 تا 50 درصدی نیز نصب شده بود و مردم با دقت مشغول انتخاب اقلام مورد نیاز خود بودند اما سالن فروش لوازم خانگی خلوت بود و تنها چند نفر مشغول تماشای چند قلم جنس باقیمانده بودند.

به طور تقریبی بیشتر قفسه‌های ظروف آشپزخانه خالی بود و مسئول سالن می‌گفت که بیشتر آنها فروش رفته و تنها این چند قلم باقی مانده است. روی لوازم خانگی برقی نیز برچسب «فروش نداریم» نصب شده بود. «بابک قربانی» یکی از کارکنان فروشگاه به خبرنگار ایرنا گفت: در سه ماه گذشته لوازم خانگی 50 تا 60 درصد افزایش قیمت داشت و بعد از آن به ما اعلام کردند که دیگر فروش نداریم چون کالایی در انبار نیست. وی درباره اینکه چرا موجودی در انبار ندارند، اظهار داشت: می گویند نزدیک 20 روز است که کارخانه ها تعطیل هستند و واردات نیز ممنوع شده بنابراین طبیعی است که کالایی برای عرضه نداشته باشیم.

این فروشنده در پاسخ به اینکه چرا کالاهای نمونه را نمی فروشید؟ گفت: بیشتر ظروف آشپزخانه در قفسه‌ها را فروختیم اما اجازه فروش نمونه‌های یخچال، تلویزیون و لباسشویی را نداریم. در این پیوند «منصور عالی پور» نائب رییس اتحادیه فروشگاه‌های زنجیره‌ای گفت: در تامین و عرضه مواد غذایی و اقلام اساسی در فروشگاه‌های زنجیره‌ای مشکلی نداریم و بلکه این مواد از تنوع زیادی نیز برخوردار هستند.
وی افزود: چند ماهی است که در تامین لوازم خانگی داخلی و خارجی مشکل داریم و انبارها خالی است. عالی‌پور بیان کرد: بیشتر شرکت‌ها اعلام می‌کنند که به دلیل مشکلات ارزی و ممنوعیت واردات قادر به تامین کالای مورد نیاز فروشگاه‌ها نیستند. نائب رییس اتحادیه فروشگاه‌های زنجیره‌ای تصریح کرد: ما نمی توانیم نمونه‌های موجود در فروشگاه‌ها را بفروشیم زیرا فضای آنها خالی می‌ماند.

ماهیگیری تولیدکنندگان از آب گل آلود بازار

برای بررسی وضعیت بازار لوازم خانگی سری به خیابان «امین حضور» که بازار اصلی این کالاها در تهران زد؛ این نقطه سالهاست راسته فروشندگان لوازم خانگی در پایتخت است؛ مثل همیشه فروشگاه‌ها انباشته از لوازم خانگی داخلی و خارجی است و گویی خبری از کمبود کالا در این فروشگاه‌ها نیست از کالاهای مختلف با نشان تجاری متفاوت می‌توانی ببینی. در وهله اول تعجب می‌کنی مگر نه اینکه گفته می‌شود کالایی در بازار نیست. «علی ملکی» صاحب فروشگاهی که لوازم خانگی برقی سنگین نظیر یخچال، لباسشویی، جاروبرقی و ظرفشویی عرضه می‌کند، از وضعیت بد کسب و کار این روزها گله می‌کند و اینکه چند ماهی است فروش خوبی ندارد.

وی گفت: از وقتی که دلار تک نرخی شد، هر هفته شاهد افزایش قیمت بودیم و علاوه بر آن کالا در بازار کمیاب شد. این فروشنده در پاسخ به اینکه در فروشگاه شما جای خالی دیده نمی شود و کالاهای متنوعی موجود هستند، گفت: ما از فروشگاه چیزی نمی‌فروشیم چون ویترین خالی می‌شود. وی افزود: سه هفته‌ای است که کارخانه‌ها در تعطیلات تابستانی هستند و کالاهای خارجی هم در بازار نیست.
«قاسم جعفری» فروشنده لوازم خانگی داخلی گفت: نرخ بسیاری از لوازم خانگی تولید داخل دو تا سه برابر افزایش یافته برای نمونه قیمت یخچال چهار تا پنج میلیون تومان شده و با برندهای خارجی که پیش از این فروخته می‌شد برابری می‌کند.

وی افزود: نرخ ثابتی در بازار نیست و هر فروشنده بنا به قدرت تامین کالا قیمت می‌دهد و برخی خریداران نیز که ناچار به خرید هستند، می‌خرند. این فروشنده اظهارداشت: ممنوعیت واردات وضعیت بازار را بدتر کرده است چرا که بسیاری از قطعات و حتی کالاها در داخل تولید نمی‌شود. جعفری مقصر اصلی این شرایط را تولیدکنندگان داخلی دانست و گفت: در فروشگاه کالایی را فاکتور می‌کنیم اما خریدار دو تا سه هفته طول می‌کشد که کالا را دریافت کند و در برخی موارد نیز کالای مشابه به او می‌دهند چون کالای مورد نظر را در انبار ندارند. «سبحان احمدی» صاحب فروشگاه که نمایندگی چند برند خارجی را نیز دارد گفت: بیشتر کالاها قاچاق هستند و کالای شرکتی نداریم و اکنون «بره کشون» تولیدکنندگان است.

وی افزود: شرکت‌های ایرانی پنج ماه است که عنوان می‌کنند مواد اولیه ندارند و تولید خود را به یک پنجم رسانده‌اند و در مقابل سود خود را افزایش داده‌اند. این فروشنده ادامه داد: این تولیدکنندگان کالاها را به صورت قطره چکانی و با 2 تا سه برابر قیمت وارد بازار می‌کنند. احمدی درباره احتکار کالا در انبارها گفت: کاسب کرایه مغازه می‌دهد و نمی‌تواند کالا را احتکار کند بلکه تولیدکننده و تاجر است که کالا را احتکار می‌کند.

تولیدکنندگان در سنگلاخ بدی قرار دارند

پس از شنیدن صحبت‌های کسبه به سراغ «حمیدرضا غزنوی» سخنگوی انجمن صنفی تولیدکنندگان لوازم خانگی رفتیم؛ وی از شرایط سخت تولید لوازم خانگی در ماه‌های اخیر گلایه کرد و گفت: اگرچه ارائه بسته جدید ارزی دولت در 21 فروردین ماه امسال از لحاظ مدیریت منابع ارزی تصمیم خوبی بود اما باعث شد تولیدکنندگان در سنگلاخ بدی قرار بگیرند. سخنگوی گروه صنعتی انتخاب که از تولیدکنندگان بزرگ لوازم خانگی به شمار می‌رود، افزود: پس از این تصمیم مسیر ثبت سفارش کالا برای تامین مواد اولیه طولانی شده و بسیاری از مواد مورد نیاز ما در گمرک مانده است.

وی اظهار داشت: ثبت سفارش برخی از کالاها سه تا چهار ماه طول کشیده و تولیدکننده ناچار است کارها را از دفاتر تخصصی مختلف پیگیری کند. غزنوی گفت: برخی از کالاهای وارداتی در گمرک مشمول پرداخت مابه التفاوت ارز شدند و اگر با این شرایط تولید می‌کردیم شاهد افزایش چند برابری قیمت‌ها بودیم و در نتیجه خریداری نیز نداشتیم و مجبور به انبار کالا بودیم و در این شرایط تولیدکننده با هجمه احتکار روبه رو می‌شد. وی با رد احتکار کالا توسط تولیدکنندگان گفت: تمام انبارهای تولیدکنندگان بررسی شده و هیچ موردی کشف نشده که کالا در انبار احتکار شده باشد.

ممنوعیت واردات کالا یکی از دلایل نابسامانی بازار

«محمد طحان پور» رییس اتحادیه لوازم خانگی گفت: بازار لوازم خانگی چند ماهی است که متلاطم است و من بارها این موضوع را به مسئولان گوشزد کرده‌ام. وی افزود: ممنوعیت واردات کالا یکی از دلایل این مشکلات است زیرا بسیاری از کالاها در داخل تولید نمی‌شود و در عین حال تقاضا برای آنها وجود دارد بنابراین زمینه قاچاق کالا فراهم شده است. طحان پور ادامه داد: زمانی که واردات لوازم‌خانگی ممنوع شد، همان موقع هشدار دادم و گفتم تولیدکنندگان ما همکاری و همراهی نخواهند کرد؛ این ‌گونه کالا در بازار کم می‌شود و تولیدکنندگان نیز تولید نمی‌کنند. وی گفت: فروشگاه‌ای زنجیره‌ای، شرکت‌های تعاونی سازمان‌ها و نهادها کالایی برای عرضه ندارد و همه به بازار هجوم آوردند و تولید هم پاسخگوی این نیاز نیست. رئیس اتحادیه لوازم خانگی افزود: در گذشته تولیدکنندگان کالا را با شرایط و اقساط در اختیار مردم قرار می‌دادند اما هم اکنون می‌گویند که پول نقد به حساب واریز کنید تا من به شما کالا بدهم.

تکلیف کالاهای احتکار شده مشخص نیست

در یک ماه اخیر و پس از مشکلات ناشی از احتکار کالا گشت مشترک تعزیرات حکومتی در سراسر کشور به همراه نمایندگان دستگاه‌های نظارتی به انبارهای کالاها مراجعه و از نزدیک در جریان روند عرضه قرار گرفتند. در ادامه این بازدیدها، در یک انبار لوازم خانگی که دو هفته قبل توسط تعزیرات پلمب شد و در آن بیش از 2 هزار قلم لوازم خانگی از جمله یخچال، لباسشویی، ماشین ظرفشویی و کولر گازی از یک برند خارجی قرار داشت، کشف شد تا در بازار لوازم خانگی توزیع شود.

ارزش کالاهای احتکار شده این انبار لوازم خانگی ١4 میلیارد تومان برآورد شده است و اگر چه پرونده این تخلف در حال رسیدگی است اما به دلیل ضرورت توزیع و با همکاری مالک کالا با هدف تنظیم بازار لوازم خانگی این کالاها تعیین تکلیف و مقرر شد برای توزیع به رئیس‌ اتحادیه لوازم خانگی برای توزیع تحویل شود. در این پیوند «علی فاضلی» رئیس اتاق اصناف کشور گفت: هنوز صورت کالاهای کشف و ضبط شده به اصناف ارائه نشده است.

وی افزود: قرار بود تمام کالاهای ضبط شده از شبکه‌های رسمی و اصناف توزیع شود اما هنوز اقدامی در این زمینه انجام نشده است و ستاد تنظیم بازار وظیفه پیگیری موضوع را دارد. رئیس اتاق اصناف در پاسخ به حضور کم رنگ اصناف در کشف و ضبط کالاهای احتکاری گفت: تعریف درستی از کالاهای احتکاری و قاچاق نداریم بنابراین بسیاری از کالاهایی که ضبط شده اند، کالاهای قاچاق هستند. وی افزود: طبق قانون اصناف جزء ضابطین در کشف کالا نیستند البته اصناف با تعزیرات در زمینه خرده فروشی، آرایشی و بهداشتی کشف مشترک دارند اما در سایر موارد باید مراجع قانون حضور داشته باشند. فاضلی بیان کرد: اصناف نه تنها در بحث لوازم خانگی بلکه تلفن همراه و صنایع چرم هم مشکل داریم و حل این مشکلات منوط به تثبیت نرخ ارز است.

همچنین «سید یاسر رایگانی» سخنگوی سازمان تعزیرات حکومتی درباره توزیع کالاهای احتکارشده در بازار، گفت: تعزیرات در موضوع احتکار فراتر از تکلیف قانونی و انتظار مردم ورود کرد در حالی که هیچ وظیفه‌ای برای توزیع کالا در شبکه ندارد و توزیع برعهده اتحادیه و ادارات کل صنعت، معدن و تجارت است. وی افزود: تعزیرات در سریعترین زمان ممکن برای الزام به عرضه کالاها حکم صادر می‌کند و قرار است برای توزیع کالاهای احتکار شده، نظارت بر این موارد و ساماندهی بازار، دادستانی ها با تعزیرات همکاری کنند.

التهابات بازار لوازم خانگی واکنش‌های متفاوتی دارد فروشندگان و کسبه مدعی هستند ممنوعیت واردات موجب سوء استفاده تولیدکنندگان شده و در مقابل تولیدکنندگان نیز از نبود مواد اولیه و بلوکه این مواد در گمرک شکایت دارند. از سوی دیگر گشت‌های تعزیراتی از کشف انبار احتکار این کالا به ارزش 14 میلیارد تومان و تزریق آن به بازار خبر می‌دهند. با وجود همه این مسائل متضرر اصلی این ماجرا خریداران هستند چرا که ناچار برای تهیه کالای مورد نیاز خود هستند.