یحیی آل‌اسحاق گفت: روابط ایران و عراق چه در حوزه روابط بین دو کشور و مسائل منطقه‌ای و چه در رابطه با مسائل جهانی، در حوزه‌های امنیتی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی یک موضوع مهم و مورد توجه همه تصمیم‌سازان بین‌المللی و منطقه‌ای است؛ بنابراین هیچ گاه یک رابطه کوتاه‌مدت نبوده است؛ به این معنا که این رابطه، یک رابطه استراتژیک است که هم در گذشته، هم حال و آینده استراتژیک بوده و در آتیه منطقه نیز یکی از روابط بسیار مهم در تمامی حوزه‌ها محسوب خواهد شد.

دلایل سنگ‌اندازی در رابطه اقتصادی ایران و عراق

وی ادامه داد: در دل تمامی این مسائل، رابطه ایران و عراق، در حوزه‌های امنیتی و سیاسی در کل منطقه، نقش جدی دارد و اگر به این دو کشور، سوریه، لبنان و فلسطین را هم تحت عنوان گروه مقاومت اضافه کرد، اکنون این گروه اقتدار خود را در منطقه نشان می‌دهد؛ اگرچه درست در نقطه مقابل، کشورهایی مثل عربستان و برخی سرزمین‌های عربی که همراه با آمریکا و استکبار هستند، متوجه شده‌اند که هر چقدر این اقتدار بیشتر شود، احتمال آسیب آنها بالاتر است؛ بنابراین با همه امکانات وارد میدان شده‌اند و آنگونه که ترامپ می‌گوید، ۵۰۰ میلیارد دلار از عربستان در این حوزه پول گرفته است.

رئیس اتاق بازرگانی مشترک ایران و عراق ا فزود: تمام نگرانی آنها این است که رابطه ایران و عراق اگر تقویت شود، به معنای تضعیف آنها خواهد بود؛ پس آمریکا نقشه خود را شکست‌خورده می‌بیند و با توجه به اینکه قسمت عمده‌ای از نفت و گاز دنیا از این منطقه تامین می‌شود و بازار بزرگی در دنیا به شمار می‌آید، به طور قطع تا سالیان دراز یعنی حداقل ۱۵ سال آینده، عراق یکی از مراکز مهم سرمایه‌گذاری در دنیا شناخته شده است؛ به خصوص اینکه کل منطقه بازاری بزرگ و مرکز انرژی حال و آتی جهان است و در این حوزه نیز، اگر رابطه ایران و عراق و اوضاع اقتصادی دو کشور سامان گیرد، کل منطقه به نوعی در اقتدار اقتصادی ایران و عراق قرار خواهد گرفت که این خطر بزرگی برای آنها به شمار می‌رود و به خصوص در حوزه نفت، گاز، بازار و سرمایه‌گذاری این نگرانی مصداق بیشتری دارد. وی اظهار کرد: روابط ایران و عراق در حوزه جهانی، در کل معادلات جهانی و منطقه‌ای نقش دارد و یک پایه قوی حرکت آتی موجود جهانی است.

رویای دست‌یافتنی رسیدن به ۲۰ میلیارد دلار تجارت بین ایران و عراق

آل اسحاق تاکید کرد: در رابطه ایران و عراق جدای از بحث منطقه، باید به این نکته اشاره کرد که در حوزه‌های امنیتی، امنیت عراق وصل به امنیت ایران بوده و این یک رابطه متقابل است؛ به این معنا که اگر ایران و عراق ناامن شوند، مرزهای ما نیز دچار مشکل شده و داعش تا لب کرمانشاه و سایر مرزهای ایران خواهد آمد؛ لذا سرنوشت ما به لحاظ امنیتی به هم وصل است؛ البته به موازات آن، در حوزه اقتصادی نیز مجموعه سوابق تاریخی، مزیت‌های اقتصادی، نزدیک بودن و همسایگی و نیز سطح تکنولوژی و ارتباطات فرهنگی به گونه‌ای است که از نظر اقتصادی، مزیت بسیار بالایی برای عراق در رابطه با ایران وجود دارد و عراق نیز در مقابل، مزیت بالایی برای ایران دارد؛ این کشور به تعبیری دومین بازار بزرگ صادراتی ایران است و لیکن از نظر ترکیب کالایی، بازار عراق اول است و ایران از صادرات کالا تا پروژه های فنی مهندسی را در عراق انجام می دهد؛ لذا تنوع بزرگی برای کل محصولات ایرانی وجود دارد و البته نوع سرمایه‌گذاری هایی که در عراق می‌تواند سامان یابد، نیز بسیار مهم است.

روابط دو کشور در حال توسعه است و علیرغم همه شیطنت‌هایی که برخی کشورها دارند، طی ۵ ماه گذشته صادرات ایران به عراق ۳۰ درصد رشد داشته و این قابل افزایش بیشتر است

وزیر اسبق بازرگانی ادامه داد: از نظر اقتصادی، روابط دو کشور دارای مزیت بالایی است و اگر به حجم آن نیز نگاه کنیم، اکنون ایران با احتساب نفت، گاز و انرژی صادراتی در کنار صادرات خدمات فنی و مهندسی، بالغ بر ۱۲ میلیارد دلار صادرات کالا به این کشور صورت می‌دهد که پیش‌بینی ما این است اگر تمهیدات لازم اندیشیده شود، به حدود ۲۰ میلیارد دلار نیز خواهیم رسید و این رقمی دور از دسترس نیست؛ پس در نهایت روابط دو کشور در حال توسعه است و علیرغم همه شیطنت‌هایی که برخی کشورها دارند، طی ۵ ماه گذشته صادرات ایران به عراق ۳۰ درصد رشد داشته و این قابل توسعه است.

وی گفت: روابط ایران و عراق در ابتدای راه است و مسائل اولیه دو کشور و برخی مسائل بروکراسی هنوز حل نشده است؛ ضمن اینکه در حوزه گردشگری، هم اکنون یک میلیون و ۷۰۰ هزار گردشگر زیارتی، سیاحتی و سلامت از عراق به ایران می‌آیند و یک میلیون و ۷۰۰ هزار نفر ایرانی نیز به غیر از ایام اربعین، به این کشور سفر می‌کنند؛ پس دو کشور تا سقف ۴ میلیون نفر گردشگر دارند که اگر هر یک از گردشگران دو طرف، هزار دلار هزینه کنند، حجم عظیمی از تجارت و کار در دو کشور تعریف خواهد شد.

عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران، در ادامه به تشریح روابط خدماتی و فرهنگی ایران و عراق پرداخت و خاطرنشان کرد: در حوزه فرهنگی و خدمات، ایرانی از ساخت یک جدول کنار خیابان گرفته تا نیروگاه و پالایشگاه، در عراق فعال هستند و در حوزه خدمات شهری نیز در حال مذاکره هستند تا در بغداد، بصره و کربلا مدیریت شهری را ایرانی‌ها ارایه دهند؛ ضمن اینکه در حوزه مراکز تجاری، مسکن و احداث مراکز ورزشی، ایران سرمایه‌گذاری‌هایی در این کشور دارد و متقابلا، عراقی‌ها نیز در ایران سرمایه‌گذاری‌هایی را دارند، بنابراین ظرفیت کار بسیار بالا است؛ ضمن اینکه عراقی‌ها می‌توانند ظرفیت‌های خالی کارخانجات ایرانی را فعال کرده و کالاهای مورد نیاز خود را در ایران تولید و به عراق صادر کنند.

آل اسحاق گفت: در شهرهای مرزی، عراقی‌ها امکان سرمایه‌گذاری مشترک با ایرانی‌ها را دارند و مزیت‌ها و انگیزه‌های کار مشترک بسیار بالا است، به خصوص اینکه هم علاقه و هم شناخت طرفین از هم بالاست و بنابراین در حوزه‌های امنیتی، سیاسی، اقتصادی و خدماتی که وجود دارد، زمینه برای انجام کار مشترک وجود دارد. وی ادامه داد: تمام اینها در شرایطی است که اگرچه هشت سال جنگ میان دو کشور صورت گرفته، اما علیرغم همه فشاری که از سوی تمامی کشورهای دنیا به دو کشور وارد شده و پول‌های کثیفی که به حمایت آن آمده‌اند، اما امروز روابط تجاری دو کشور رو به رشد است و امنیتی که با همکاری دو کشور ایجاد شده، بی‌نظیر است و اقتدار و توانایی لازم هم برای گسترش روابط وجود دارد.

ضربه‌های دشمن در کمین روابط ایران و عراق

رئیس اتاق بازرگانی مشترک ایران و عراق گفت: این روابط هر چقدر که بیشتر پیش می‌رود، دشمنان تلاش بیشتری برای ضربه زدن به آن می‌کنند و در هر مقطعی، هر کاری از دست آنها برآید، دریغ نمی‌کنند؛ به نحوی که کارشناسان، جاسوسان و طراحان دنبال این هستند که این رابطه را بر هم بزنند. به طور مشخص، در مورد اقلیم کردستان فکر می‌کردند که می‌توانند میان این اقلیم با ایران را اختلاف بیندازند؛ در حالیکه ظرف چند روز تمام آرزوهای خود را به گور بردند و اکنون روابط ایران با اقلیم کردستان عراق، یک رابطه خوب اقتصادی و سیاسی است ولی دشمنان هنوز هم ناامید نیستند و برای تخریب این روابط برنامه‌ریزی می‌کنند.

وی ادامه داد: حتی در شرایط کنونی که تحول سیاسی در عراق در حال انجام بوده و انتخابات ریاست جمهوری در حال برگزاری است، تمام سعی دشمنان بر این است که ترکیبی را سامان دهند که همراه با ایران نباشد و به همین دلیل، عربستان سرمایه‌گذاری کلانی در این بخش انجام داده و حمایت مالی عجیبی را صورت داده است. در این موضوع سرمایه‌گذاری سیاسی انجام داده‌اند و آمریکا نیز با تمام وجود آمده است تا همه چیز را به نفع خود تمام کند؛ حتی آنها سخن از براندازی نظام جمهوری اسلامی ایران نیز به میان آورده‌اند و برای این کار، یکی از راهها این است که از امکانات کشورهای همسایه ایران استفاده کرده و به تصور خودشان، اجازه نفوذ ما در عراق را ندهند.

آل اسحاق گفت: تمام تلاش آنها نیز در این رابطه بی‌نتیجه بوده است و به همین دلیل داستان بصره را به راه انداختند. همانطور که پشت صحنه بصره، سفارت آمریکا و بعثی‌ها بودند و از تمام دنیا نیروهایشان جمع شده بودند تا بر علیه ایران کار کنند یا در رابطه با شایعات مشهد مقدس و سوءاستفاده‌های اخلاقی و جنسی از زنان ایرانی در این شهرها نیز، مسائل به همان ترتیب، کاملا مهندسی شده است. مدل این شیطنت‌ها و تخریب‌ها در عراق به این گونه است که می‌گویند ایرانی‌ها جای مهندسان و کارگران عراقی را در پروژه‌های این کشور گرفته‌اند و مهندسان این کشور بیکار هستند.

دشمنان از هر راهی برای اینکه بتوانند در مبادلات ارزی، تجاری و اقتصادی ایران و عراق خلل وارد کنند، دریغ نخواهند کرد

وی تاکید کرد:  بنابراین دشمنان از هر راهی برای اینکه بتوانند در مبادلات ارزی، تجاری و اقتصادی ایران و عراق خلل وارد کنند، دریغ نخواهند کرد. وی ادامه داد: هم اکنون مبادلات ارزی عراق با دلار صورت می‌گیرد و این کشور نفت می‌فروشد، بنابراین بانک مرکزی این کشور همراه با سیاست‌های آمریکا است و تمام روش‌های تعزیراتی را به کار می‌بندند که ایران با این کشور، رابطه بانکی نداشته باشد؛ به خصوص اینکه برخی از نهادها و عوامل رژیم سابق بعثی، در برخی از حوزه‌های تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی عراق به صورت رسمی و غیررسمی بر علیه ایران سنگ می‌اندازند یا نمی‌گذارند تنظیم امور به راحتی انجام شود؛ یعنی از هر دسیسه‌ای برای عملیاتی کردن نقشه‌های خود استفاده می‌کنند.

وزیر اسبق بازرگانی گفت: با همه اینها، اما وضعیت واقعیت‌های اقتصادی و سیاسی، امنیتی، تاریخی و فرهنگی و شرایط منطقه‌ای به گونه‌ای است که حربه دشمنان خیلی اثرگذار نیست و اگرچه برای دو کشور در تداوم روابط خوب مشکل‌ساز می‌شود، ولی در مجموع هشت سال جنگ ایران و عراق و ۴۰۰ هزار نفر شهید و جانباز از هر دو طرف، شرایط را باز هم به گونه‌ای پیش برده است که دو کشور همچون دو برادر یکدیگر را در آغوش دارند . این مودت، در کوتاه مدت نیز، تمام سحرهای آنها را باطل می‌کند ، چراکه این یک رابطه طولانی تاریخی، اقتصادی و سیاسی استراتژیک است. وی ادامه داد: لازم است مسئولان در این زمینه هشیارانه تر عمل کنند و  رابطه دو کشور را در تمامی زمینه‌ها، تقویت کنند.

عربستان در عراق چه می‌کند؟

آل اسحاق با بیان اینکه در شرایط امروز، در حوزه‌های امنیتی، ایران از اقتدار کاملی برخوردار است، گفت: اکنون همگان معترف هستند که ایران و عراق در حوزه‌های امنیتی و سیاسی، می‌توانند به کمک هم، خطرهای بزرگ را پشت سر بگذارند و به سمت آرامش پیش روند؛ ولی باید توجه داشت که پایداری این موفقیت معطوف به حوزه اقتصادی است؛ چراکه جنگ اقتصادی را مخالفان در سطح منطقه‌ای و جهانی به راه انداخته‌اند و عراق نیز اکنون با توجه به مزیت‌ها و پایداری‌اش اولویت را به مسائل اقتصادی داده است.

عربستان وعده داده ۳۰ میلیارد دلار در عراق سرمایه‌گذاری کند، اما این سرمایه‌گذاری دو شرط دارد، اول اینکه ایرانی‌ها اجازه حضور در مناقصات را نداشته باشند، دوم محل‌هایی که آنها تعیین می‌کنند، محل سرمایه‌گذاری باشد

وی ادامه داد: طرف مقابل، عربستان و امریکا این نکته را متوجه شده‌اند و به جای اینکه هزینه‌های مالی برای داعش در حوزه اقتصادی داشته باشند و به آنها یارانه بدهند، از همه فرصت‌ها استفاده می‌کنند تا در اقتصاد عراق، مسلط شده و پایدار بمانند؛ یعنی در حال برنامه‌ریزی‌های بلندمدت هستند و فکر می‌کنند در روابط اقتصادی و تعاملات آنها به خصوص در ارتباطات و قوانین و مقررات تجاری، باید شرایط را به نحوی پیش ببرند که ایران در اقتصاد عراق حضور نیابد؛ ضمن اینکه بدنبال تقویت رابطه عربستان با عراق هستند.

وی اظهار کرد: بد نیست بدانید که عربستان، در نجف که یکی از پایگاههای اصلی ایران است، کنسولگری دایر کرده و ۵۰ تاجر این کشور را مهمان ریاض کرده و وعده داده که اگر تجار رابطه خود را با ایران قطع کنند، مشمول دریافت یارانه خواهند بود. یا اینکه عربستان در پروژه‌هایی که عراق در حال سرمایه‌گذاری دارد، مشارکت جدی خواهد کرد؛ حتی در سمینار سرمایه‌گذاری عراق نیز که در کویت برگزار شد، عربستان وعده داده که  در حد ۳۰ میلیارد دلار در عراق سرمایه‌گذاری کند، اما این سرمایه‌گذاری مشروط به دو شرط است، اول اینکه ایرانی‌ها اجازه حضور در مناقصات را نداشته باشند، دوم محل‌هایی که آنها تعیین می‌کنند، محل سرمایه‌گذاری باشد؛ پس این کشور، برنامه‌ریزی بلندمدت خود را با هزینه‌کرد مالی تقویت می‌کند.

توسعه روابط اقتصادی با عراق؛ اولویت مسئولان باشد

آل اسحاق خطاب به مسئولان اقتصادی ایران نیز گفت: مساله اقتصادی در ایران و عراق، اکنون یک اولویت است، در حالیکه کمتر مورد توجه سیاستگذاران و برنامه‌ریزان قرار می‌گیرد، به نحوی که مساله اول در روابط ایران و عراق، مسائل امنیتی و سیاسی تعریف شده است؛ در حالیکه اکنون مسائل اقتصادی بسیار مهم است؛ این در حالی است که هنوز هم در تصمیم‌گیری در رابطه با مسائل ایران و عراق، اقتصاد جزو حاشیه قرار می‌گیرد و اولویت اول، مسائل امنیتی و سیاسی است.

وی مشکلات بانکی، بیمه ریسک، صدور ضمانت نامه و روادید را از مهمترین مشکلات فعلی پیش روی تجار ایرانی برای حضور در بازار عراق برشمرد و توضیح داد: هم اکنون ما در رابطه ایران و عراق، با مشکلات بانکی مواجه هستیم و یکی از مشکلات پیش روی توسعه روابط، همین موضوع است؛ ضمن اینکه مساله ضمانت‌نامه‌ها نیز دردسرساز شده و اگرچه لازم است که یک پیمانکار، ضمانت‌نامه حسن انجام کار دریافت کند، اما نه طرف ایرانی و نه طرف عراقی ضمانت‌نامه صادر نمی‌کنند؛ در حالیکه اجرای یک پروژه بدون ضمانت، امکان‌پذیر نیست و پیمانکار باید میلیاردها دلار پول ببرد و اگر ضمانت نداشته باشد، در رابطه با تضمین دچار مشکل خواهد شد.

مشکلات بانکی، بیمه ریسک، صدور ضمانت نامه و روادید از مهمترین مشکلات فعلی پیش روی تجار ایرانی برای حضور در بازار عراق است

وزیر اسبق بازرگانی گفت: بیمه ریسک نیز یکی از چالش‌های دیگر پیش روی روابط اقتصادی ایران و عراق است، به این معنا که کسانی که می‌خواهند در این بازار کار خود را توسعه دهند، باید هزینه ریسک سرمایه‌گذاری خود را پوشش دهند، در حالیکه هم اکنون صندوق ضمانت صادرات ایران منابع اندکی در حدود ۳۰۰ میلیون دلار را برای بیمه صادراتی به عراق در نظر گرفته، در حالی که این رقم در مورد پروژه‌هایی با ارقام میلیاردی بسیار پایین است، پس دولت باید این بیمه‌گران را تقویت کند و سرمایه شرکت‌های بیمه‌ای را ا فزایش دهد تا بتوانند سرمایه‌گذاری‌های ایران در عراق را بیمه کنند.

وی به مشکلات صدور روادید اشاره کرد و گفت: یک تاجر باید ۱۵ روز در انتظار باشد تا روادید برای او صادر شود، همچنین در حوزه استاندارد نیز کارهایی انجام گرفته، اما هنوز هم جای کار بسیاری هست، از سوی دیگر، عراق به لحاظ قوانین و مقررات، در هر یک از استانهای خود مقررات خاص خود را دارد و در برخی از استانها، استانداران علی‌الراس تصمیم می‌گیرند؛ در حالیکه مسئولان حاکمیتی باید با اقتدار بیشتری عمل کنند تا بسترهای لازم را برای توسعه روابط فراهم نمایند.

تا بیست سال دیگر تمرکز سرمایه‌گذاری در خاورمیانه بر روی عراق است

آل اسحاق تاکید کرد: از سوی دیگر، فعالان اقتصادی ایران نیز باید بدانند با توجه به اینکه عزم دو کشور و واقعیت‌های بلندمدت و کوتاه مدت و وضعیت عراق برای ایران مساعد است، زمینه‌های سرمایه‌گذاری تا ۱۵ سال دیگر بسیار فراهم است و تمامی سرمایه‌گذاری‌های منطقه به این سمت تمرکز خواهد یافت، به خصوص اینکه عراق کشور فقیری نیست و دو برابر ایران درآمد دارد، به نحوی که برنامه‌ریزی کرده تا ده میلیون بشکه صادرات نفتی داشته باشد؛ در حالیکه جمعیت این کشور نصف ایران است؛  لذا امکانات عظیم مالی در اختیار داشته و پروژه‌های عظیمی را در دست اجرا دارد چرا که نیاز به بازسازی مفصلی دارد که نیاز آن از ۴۰ سال قبل احساس می‌شده است، بنابراین در ۱۵ تا ۲۰ سال آینده، سرمایه‌گذاری عظیمی را در خاورمیانه انجام خواهد داد.

فعالان اقتصادی باید نگاه بلندمدتی به روابط با عراق داشته باشند و صرفا یک صادرکننده کالا به عراق نباشند؛ بلکه باید سرمایه‌گذاری برای راه اندازی واحدهای تولیدی را پیگیری کنند

رئیس اتاق بازرگانی مشترک ایران و عراق گفت: فعالان اقتصادی باید نگاه بلندمدتی به روابط با عراق داشته باشند و با توجه به سیاست مسئولان اقتصادی عراقی که می‌خواهند در تولید برخی کالاها خودکفا شوند و تولید خود را بالا ببرند، برنامه‌ریزی صورت داده و صرفا یک صادرکننده کالا به عراق نباشند؛ بلکه به دنبال سرمایه‌گذاری واحدهای تولیدی بروند؛ سرمایه‌گذاران ایرانی در کارخانجات خود می‌توانند با عراقی‌ها مشارکت کرده و سرمایه‌گذاری کنند؛ یعنی به جای اینکه کالا صادر کنند، در این کشور کالا تولید کنند. این کشور از نظر کشاورزی و هوا، وضعیت خوبی دارد و امکانات مالی خوبی نیز تمهید شده است.

آل اسحاق گفت: کارخانجات ایرانی که هم اکنون با تمام ظرفیت کار نمی‌کنند می‌توانند بخشی از این ظرفیت خالی را به طرف عراقی برای تولید کالا و صادرات آن به کشورش، اختصاص دهند. پس باید نگاه بلندمدت به روابط اقتصادی دو کشور داشت. وی ادامه داد: در حال حاضر، کم کم رقبایی غیر از ترکیه، چین و عربستان در بازار عراق، به جرگه رقبای ایران اضافه شده‌اند که نمونه آن هم کشورهای اروپایی از جمله ایتالیا است. بنابراین سرمایه گذاران و تولیدکنندگان ایرانی باید کیفیت، قیمت و خدمات پس از فروش خود را بالا برده و بسته‌بندی محصولات خود را ارتقاء دهند؛ هر چه باشد عراق بازار بزرگی است؛ ولی اتوبان نیست و یک جاده سنگلاخ است و باید کسانی در آن وارد شوند که در جاده‌های ناهموار، جرات و جربزه و اراده قوی راندن داشته باشند.

آل اسحاق به فعالان اقتصادی توصیه کرد که حتما در عراق دفتر تاسیس کنند و حضور مستقیم در این کشور داشته باشند. چرا که قواعد و قوانین عراق هر روز تغییر می‌کند و باید در این کشور حضور داشت تا از آنها مطلع بود. وی با اشاره به نهادهای مختلفی که در رابطه با عراق و بازار آن در کشور فعال هستند، خواستار هماهنگی و انسجام بیشتر آنها شد و گفت: باید در داخل ایران وحدت رویه و انسجام لازم را برای ورود به بازار عراق داشت، اگرچه اکنون هم، روابط بسیار خوبی شکل گرفته و هم افزایی در حال انجام است. همانطور که هم اکنون برای حضور در بازار سوریه نیز آماده می‌شویم و در این رابطه باید هماهنگی لازم را داشته باشیم.