درپی رشد قیمت سهام اکثر شرکت های بورسی، شاخص بورس طی روزهای گذشته رکوردهای تازه‌ای در عمر 46 ساله بازار سهام ثبت کرده و بعد از ایستادن در بالاترین رقم ممکن خود در روز گذشته یعنی 7440 واحد، امروز هم علاوه بر شکستن رکورد بیشترین جهش روزانه ارقام برای نخستین بار وارد کانال 28 هزار واحدی شد تا به این ترتیب رکوردشکنی های بازار سهام و رونق کم سابقه آن طی دو سال اخیر ادامه یابد.

اما با در نظر گرفتن رشد بیش از 2 هزار و 95 واحدی شاخص در سال جاری (از 25 هزار و 905 واحدی اول سال به بیش از 28 هزار واحد در روز جاری) میانگین بازدهی سرمایه‌گذاری بازار سهام طی 7 ماه اخیر به بیش از 8 درصد رسیده که هنوز فاصله زیادی با بازدهی بازارهای رقیب دارد.

در این رابطه برخی از کارشناسان همچنان به تداوم رشد قیمت‌ها در نتیجه عواملی چون آزادسازی برخی کالاها، رشد جهانی محصولات و همچنین بی‌اثر بودن تحریم‌ها تاکید دارند. بطوری که شاهین شایان‌آرانی در گفت‌وگویی با فارس وضعیت این روزهای بازار سهام را تحلیل کرد و در برابر ثبت رکوردهای جدید برای شاخص بورس معتقد است بازار سهام این روزها متعادل بوده و با در نظر گرفتن همه عوامل مثبت و منفی،شاخص بورس باز هم جای رشد دارد.

این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید:

*بررسی بورس از منظر P/E

فارس: شاخص بورس طی دیروز و امروز رکوردهای تازه‌ای را ثبت کرد و در جریان معاملات روز جاری با افزایش 580 واحدی برای نخستین بار در عمر 46 ساله بازار سهام از مرز 28 هزار واحد هم عبور کرد. تحلیل شما از این رویداد تاریخی چیست؟

شایان آرانی: همواره گفته ام که ملاک ارزشیابی همه بازارهای سهام مخصوصا بورس اوراق بهادار تهران به شاخص قیمت به درآمد ( P/E ) و روند آن بستگی دارد. این متغیر در طول تاریخ بورس ایران در برخی زمان ها به حدود 3.5 و گاه به 10 مرتبه (اوایل سال گذشته) رسیده که چنین روندی نشان دهنده شکل گرفتن رکود یا حباب بود.

اما متوسط منطقی P/E بازار سهام کشور بین 4.5 تا 6.5 مرتبه است. در این محدوده، قیمت‌ها متعادل و روان بوده و خبری از حباب هم نیست،اما برخی از شرکت های خاص به دلایلی مانند اطلاعات نهانی گاه با نسبت‌های بیش از 10 مرتبه مواجه شده و یا شرکت‌هایی مانند نساجی‌ها و گاه خودرویی‌ها با نسبت‌های دو مرتبه‌ای و منفی هم مواجه شده اند.

فارس: با توجه به اینکه نسبت P/E بازار به بیش از 6 مرتبه رسیده آیا شاخص بورس و قیمت‌ها باز هم جای رشد دارد؟

شایان آرانی:‌ اگر این نسبت حدود 6 مرتبه باشد نشان دهنده متعادل بودن شرایط بازار سهام و نسبی بودن آن است که می‌تواند به رشد شاخص بینجامد.

*دلایل رشد قیمت سهام

فارس: از دیدگاه شما چه عواملی در رونق این روزهای بازار سهام و رشد قیمت‌ها و شاخص اثرگذار است؟آن هم درحالی که برخی اعتقاد دارند به جز رشد ارز اتفاق خاصی در اقتصاد کشور رخ نداده و تحریم‌ها همچنان پابرجا هستند.

شایان آرانی: رشد قیمت‌ها و شاخص بورس در حالی رخ داده که عامل اصلی آن افزایش سود برخی شرکت ها و صنایع به دلیل آزادسازی کالاهایی مانند فولاد، سیمان و... است. این افزایش می‌تواند باعث رشد سود شرکتها شود.

با این همه پرسش شما درست بوده و این نکته مطرح است که چرا سود شرکت ها افزایش یافته؟ آیا این افزایش ناشی از پویاتر شدن اقتصاد کشور بوده است و شرکت ها بازارهای جدیدی پیدا کرده‌اند که سودشان افزایش یافته است؟

در پاسخ باید بگویم واقعیت این است که نه. در گذشته کنترل‌های دولتی و نفوذ قیمت‌گذاری دولتی برشرکت ها باعث کاهش سودآوری شرکت ها شده بود، اما در شرایط کنونی با آزادسازی قیمت‌ها، در حال اصلاح است که اشکالی هم ندارد.

در بحث تحریم‌ها و مسائل ارز هم باید گفت که در بورس اوراق بهادار کشور شرکت های مختلفی حضور دارند که برخی ارز‌بر و گروه دیگری ارزآور هستند. شرکت هایی که ارزبر بوده و نیاز به واردات مواد اولیه دارند در نتیجه افزایش نرخ ارز و فشار تحریم‌ها با مشکل کاهش فروش و سود و در نتیجه افت بهای سهام مواجه می‌شوند.

از آن سو شرکت های صادر کننده که شامل بنگاه‌های بزرگ بورسی هستند،ارزآور بوده و رشد قیمت ارز به نفعشان تمام می‌شود،اما هر دو گروه این شرکت ها در مواجه با تحریم‌ها مشکلاتی دارند.

با این همه هر چند تحریم‌ها مشکلاتی را برای اقتصاد کشور و شرکت های بورسی ایجاد کرده، به طور کلی آثار تحریم‌ها بر روی بورس منفی بوده و پدیده بحران‌زایی نیست، چرا که شرکت‌های ما به جز پتروشیمی‌ها بین‌المللی نیستند ولی موضوع تحریم به نوبه خود بر روی کل اقتصاد آثار روانی دارد.

*شاخص باز هم جای رشد دارد

فارس: با این همه و با در نظر گرفتن همه فرصت‌ها و تهدیدهای موجود، آیا شاخص بورس باز هم می‌تواند رشد کند؟

شایان آرانی: بله . به دلیل آزادسازی کالاها و با در نظر گرفتن نسبت قیمت به درآمد بازار که بیش از 6 مرتبه است، وضعیت شاخص بورس متعادل بوده و نگران کننده نیست. به همین دلیل شاخص بورس باز هم جای رشد دارد.باید به این نکته هم اشاره کرد که موضوع ارز و تحریم‌ها بر روی کل اقتصاد و بورس اثر گذاشته و همه ‌مدیران بنگاه ها با همین شرایط در حال فعالیت هستند.