از سوی دیگر در همین زمان عرضه نفت خام صادراتی در این بازار هم محقق شد و تاکنون نزدیک به یک میلیون بشکه نفت خام از بورس انرژی به بازارهای جهانی صادر شده است. همچنین شاهد عرضه‌های پرحجم فرآورده‌ها، گاز مایع و میعانات گازی هستیم که می‌تواند حجم و ارزش این معاملات را به شدت افزایش دهد. تجمیع این موارد به این معنی است که آبان‌ماه سال جاری، شاید خوش‌یمن‌ترین بازه زمانی در تاریخ فعالیت بورس انرژی باشد.

در آبان‌ماه ارزش معاملات بازار فیزیکی بورس انرژی به ۲ هزار و ۱۹۵ میلیارد و ۸۱۰ میلیون تومان رسید که به نسبت ماه قبل رشدی 28/5 درصدی و به نسبت مدت مشابه سال قبل افزایشی ۳۸۸ درصدی را نشان می‌دهد. در همین زمان حجم معاملات ۳۷۳ هزار و ۶۵ تن بود که به نسبت ماه قبل رشدی ۲۰ درصدی داشت. البته این حجم معاملات دومین رکورد بزرگ حجم معاملات در تاریخ بورس انرژی بوده و رکورددار حجم معاملات اسفندماه سال گذشته بود. البته در روزهای پایانی سال همیشه شاهد افزایش جدی تقاضا و همچنین رشد جدی‌تر عرضه‌ها هستیم تا تولیدات فروردین‌ماه که اغلب نیمه‌تعطیل است در این بازه زمانی مورد معامله قرار بگیرد. البته وضعیت معاملاتی در بورس انرژی هنوز هم افزایشی است و پتانسیل‌های معاملاتی جدیدی هم در این بازار ایجاد شده که می‌تواند سقف پرواز بورس انرژی را افزایش دهد.

عرضه نفت خام، انتظار برای عرضه‌های جدید اوراق سلف استاندارد موازی و صندوق پروژه‌، آغاز عرضه گاز مایع صادراتی و رشد عرضه‌های داخلی همگی اهرم‌هایی است که از رشد حجم معاملات حمایت می‌کند. رشد ارزش و حجم معاملات در بازار فیزیکی بورس انرژی را می‌توان از دو مسیر مختلف مورد بررسی قرار داد. حجم عرضه‌های خرد و عرضه‌های متوسط و بزرگ داخلی افزایش یافته و البته وضعیت معاملات صادراتی هم تغییر چندانی را نشان نمی‌دهد. به‌عنوان یک نمونه مشخص عرضه‌های بزرگ فرآورده‌ها هنوز در بازار بین‌المللی بورس انرژی مورد معامله قرار می‌گیرد و حتی در روز سه‌شنبه یک محموله ۳۰ هزار تنی از نفتای سنگین پالایش نفت لاوان در رینگ بین‌الملل بازار فیزیکی عرضه و مورد معامله قرار گرفت. این موارد نشان می‌دهد که هنوز هم شرایط کلی در بازار فیزیکی بورس انرژی مطلوب است و تداوم این وضعیت به افزایش حجم و ارزش معاملات کمک خواهد کرد.

نکته مهم در عرضه‌های اخیر را می‌توان ورود محموله‌های بزرگ بیش از ۱۰ هزار تنی به بورس انرژی دانست که با توجه به حجم بالای معاملات، به سرعت ارزش داد و ستد را افزایش می‌دهد. بررسی‌ها نشان می‌دهد که این محموله‌های بزرگ هنوز هم پای ثابت بورس انرژی هستند و به‌رغم تحریم‌ها حتی افزایش نیز یافته است. این سیگنال را باید بسیار جدی گرفت زیرا تاکنون تحریم‌ها تاثیری بر معاملات بورس انرژی نداشته حتی شاهد رشد جدی ارزش معاملات در ماه‌های اخیر هستیم. افزایش حجم معاملات در بازار داخلی و صادراتی بورس انرژی در دو ماه اخیر را می‌توان از مسیرهای دیگری هم مورد بررسی قرار داد. با توجه به نیمایی شدن قیمت‌ها که می‌توان از آن به‌عنوان آزادشدن نرخ یاد کرد؛ انتظار این بود که تقاضا و حجم معاملات در بورس کالا کاهش یابد ولی دقیقا عکس این موضوع تجربه شد. به‌صورت دقیق‌تر با آزادشدن قیمت‌ها شاهد بودیم که عرضه‌کنندگان اصلی تمایل بیشتری به افزایش عرضه‌های خود در این بازار داشتند و البته به دلیل برخی شائبه‌های رخ داده ترجیح بر این شد تا عرضه‌های بسیاری از واحدهای پالایشگاهی و حتی پتروشیمی‌ها در همین بازار صورت پذیرد.

این سیگنال در نهایت به رشد جدی عرضه‌ها منجر شد و خریداران هم ترجیح دادند که کالاهای مورد نیاز خود را از این بازار خریداری کنند. این مطلب تاکنون به یکی از اهرم‌های مهم رشد حجم و ارزش معاملات منجر شده است. این داده البته نشان می‌دهد که زیرساخت‌های معاملاتی مخصوصا حجم عرضه‌ها اهمیت بیشتری برای رشد بازار فیزیکی بورس انرژی دارد و توانمندی این بازار رسمی به کمک شبکه کارگزاری‌ها، بیش از حد انتظار قدرتمند است. با توجه به این موارد در صورتی‌که حجم عرضه‌های کافی، گسترده و متنوع به بورس انرژی تزریق شود پتانسیل توسعه بیشتر این بازار به شدت وجود خواهد داشت. البته دیروز ۲هزار و ۵۰۰ تن گاز مایع پالایشگاه فجر جم در رینگ بین‌الملل مورد معامله قرار گرفت.

افزایش عرضه‌ها البته رویکردی است که مدتی از آغاز جدی آن می‌گذرد و شاهد هستیم به جز عرضه‌کنندگان سنتی، برخی عرضه‌کنندگان مهم و برجسته نیز به این بازار وارد شده‌اند. به‌عنوان یک نمونه مشخص در روز گذشته شاهد عرضه دو محموله ۴۴ هزار تنی از گاز مایع در رینگ بین‌الملل بودیم که توسط بازرگانی شرکت ملی گاز ایران در بورس کالا عرضه شد. این عرضه با این حجم در رینگ بین‌المللی کم‌نظیر است و البته در ویژگی‌های عرضه هم تحویل بار کشتی در مبدا درج شده و هم تحویل در مقصد ذکر شده است. این مطلب نیز یک انعطاف نسبی را ایجاد کرده است ولی باید به صراحت عنوان کرد که اطلاع‌رسانی درخصوص این عرضه‌های مهم محدود است. در گزارش روز سه‌شنبه در مورد احتمال عرضه گاز مایع سخن گفتیم و به سرعت این عرضه در تالار به ثبت رسید.

عرضه ۸۸ هزار تن که چیزی بیش از ۶۰۰ هزار بشکه حجم دارد خود عرضه بزرگ و معتبری است و برای اطلاع رسانی به خریداران باید عرضه‌کننده دست به اطلاع‌رسانی‌های گسترده‌تری می‌زد. در هر حال با توجه به شرایط کشور و ذخایر گازی موجود، عرضه گاز مایع یا انواع میعانات گازی چیزی از عرضه نفت خام کم ندارد و بهتر بود همچون فعالیت‌های رسانه‌ای و اطلاع‌رسانی‌های گسترده درخصوص عرضه نفت صادراتی، به این عرضه‌های صادراتی هم به همین میزان توجه شود. در هر حال عرضه گاز مایع با این حجم گسترده را باید یکی از داده‌های بسیار مهم در بورس انرژی به شمار آورد که نیاز به تقدیر از واحدهای عرضه‌کننده دارد.

به نظر می‌رسد با توجه به عرضه گاز مایع یا انواع میعانات گازی در بازار فیزیکی بورس انرژی، بخش مشخصی از این بازار راباید به‌صورت مجزا به معاملات گاز اختصاص داد تا جایی که در ادبیات تصمیم‌سازان، اهالی بازار و رسانه‌ها بتوان بعد از واژه بورس نفت، از واژه بورس گاز هم استفاده کرد. البته عرضه میعانات گازی در بازار داخلی بورس انرژی متداول بوده ولی در فاز صادرات نیاز به افزایش اطلاع‌رسانی و تقویت توان بازاریابی داریم اگرچه تجربه نشان داده در صورت استمرار عرضه‌ها، این رویکرد یعنی توسعه معاملات صادراتی محقق خواهد شد. پس از استمرار عرضه در رینگ صادراتی معرفی گسترده کالاهای موجود که پتانسیل فروش دارند و سپس انعطاف معاملاتی و حمایت از حضور بخش خصوصی را باید اولویت‌های اصلی به شمار آورد.