قطر دیگر عضوی از اوپک نخواهد بود. وزیر انرژی قطر با اعلام این خبر گفته که این کشور تصمیم دارد از آغاز ژانویه سال 2019 میلادی از این سازمان خارج شود.

سازمان کشورهای صادرکننده نفت یا اوپک به‌عنوان کارتلی متشکل از برخی کشورهای صادرکننده این محصول در سال 1960 میلادی با پنج کشور ایران، عراق، عربستان، کویت و ونزوئلا و با هدف همکاری کشورهای صادرکننده نفت برای تعدیل قیمت‌های جهانی و نحوه عرضه آغاز به کار کرد.

نفت یا گاز، مسأله این است

قطر که یک سال پس از تشکیل اوپک به عضویت آن درآمد اکنون پس از 57 سال اعلام کرده قصد خروج از این سازمان را دارد. آیا سهم قطر از تولید نفت در سطح جهان قابل توجه بوده و خروج این کشور از اوپک می‌تواند بازار طلای سیاه را دچار نوسانات قیمتی کند؟

منابع اثبات‌ شده نفت خام قطر در سال 2017 برابر با 25 میلیارد و 244 میلیون بشکه بوده که تقریباً معادل یک‌ششم منابع ایران و حدود یک‌دهم منابع عربستان به‌عنوان بزرگترین کشور دارای منابع نفتی اثبات‌شده است. با این وضعیت طبیعی است که این کشور تنها حدود 2 درصد از صادرات نفت اوپک را در اختیار داشته باشد. این در حالی است که قطر از نظر صادرات گاز طبیعی، بیش از نیمی از حجم صادرات این فرآورده را در سال 2017 در بین کشورهای عضو اوپک به خود اختصاص داده است.

بزرگ‌ترین‎ تولید‌کننده LNG جهان

مرتضی بهروزی‌فر، استادیار مؤسسه مطالعات بین‌المللی انرژی ضمن بیان اینکه قطر به لحاظ صنعت نفت، کشور کوچکی به شمار می‌رود، به اهمیت تولید میعانات گازی در این کشور اشاره کرد و گفت: به‌طور کلی قطر به‌عنوان یک کشور گازی شناخته می‌شود و توانسته با استفاده از مخزن پارس جنوبی که با ایران مشترک است و قطری‌ها به آن «گنبد شمالی» می‌گویند، به بزرگ‌ترین تولیدکننده و صادرکننده گاز طبیعی مایع (LNG) دنیا تبدیل شده و تقریباً یک‌سوم ظرفیت تولید انرژی دنیا را در اختیار بگیرد.

بهروزی‌فر تصمیم به خروج قطر از اوپک را اقتصادی توصیف کرد و ادامه داد: چنین تصمیمی را نمی‌توان نادرست دانست و عملاً حضور در اوپک نمی‌تواند برای قطر خیلی مقرون به صرفه و اقتصادی باشد که این موضوع نیز به‌علت شرایط متفاوت این کشور نسبت به سایر اعضای اوپک است. ارزش و حجم صادارت نفت قطر در مقایسه با گاز این کشور تقریباً ناچیز است و چنین وضعیتی در هیچ یک از کشورهای دیگر عضو اوپک مشاهده نمی‌شود.

منابع گازی مشترک، فرصتی برای همسایه‌ ایران

وی با اشاره به غفلت ایران از منابع گازی اضافه کرد: تنها کشوری که به لحاظ منابع گازی در بین کشورهای عضو اوپک سهم قابل توجهی دارد ایران است که متأسفانه به‌علت عدم استفاده از این موقعیت در سال‌های گذشته، موفق نشده‌ایم جایگاه مناسبی در بازار گاز دنیا به دست آوریم و جایگاهی که قطر به‌عنوان یک کشور گازی به دست آورده، اهمیت حضور در اوپک و قرار گرفتن در چارچوب‌های این سازمان را برای این کشور از بین می‌برد.

این کارشناس حوزه انرژی اظهار کرد: البته به نظر می‌رسد سهم اندک قطر در بازار نفت تأثیر چندانی بر اوپک نخواهد داشت. زیرا قطر تولید نفت خود را پس از خروج از اوپک به صفر نخواهد رساند؛ بلکه همان سهم اندک تولید نفت، از سرفصل‌های اوپک خارج می‌شود و خارج از اوپک به بازار عرضه خواهد شد.

خروج قطر از اوپک تأثیری بر قیمت‌ نفت ندارد

بهروزی‌فر درباره آثار قیمتی این تصمیم نیز بیان کرد این تصمیم تنها زمانی بر قیمت‌ نفت اثر خواهد گذاشت که قطر تولید یا عرضه نفت را متوقف کرده یا تغییراتی در شیوه تولید اعمال کند، ولی نفس این تصمیم تأثیری بر بازارها نخواهد گذاشت.

وی درباره اهمیت استفاده از منابع گازی برای قطر گفت: این منابع، قطر را که به لحاظ وسعت جغرافیایی و جمعیت، کشور کوچکی به شمار می‌رود، به بزرگ‌ترین کشور تولیدکننده گاز که ثروت قابل توجهی از این تولید به دست می‌آورد تبدیل کرده است. اکثر این تولید گاز این کشور نیز از مخزن مشترک با ایران صورت می‌گیرد و سال‌هاست که قطر از این مخزن برداشت می‌کند. در صورتی که ایران به‌تازگی میزان برداشت خود را به قطر نزدیک کرده است. بخش قابل توجهی از تولید نفت قطر نیز از لایه نفتی پارس جنوبی است که ما حتی در حال حاضر نیز برداشت چندانی از لایه نفتی‌ خود نداریم.

بهروزی‌فر در همین رابطه اظهار کرد: هر آنچه که قطر را به موقعیت کنونی رسانده بر مبنای حوزه مشترک با ایران و حضور نداشتن ما در بازارها بوده، به‌طوری که جایگاه خود را در بازار جهانی گاز تثبیت کرده و در حال حاضر یک بازیگر تأثیرگذار در این زمینه است.