از ابتدای امسال بازار ارز ایران روزهای سختی را گذرانده است. این بازار طی ماههای گذشته با نرخ های چندگانه ای مواجه بود که گاه به پنج نرخ هم می رسید؛ مساله فقط نرخ های چندگانه نبود، مساله اصلی، رانت هایی بود که با این تعدد نرخ، دست به دست می شد.

نرخ های چندگانه، زمینه ای را فراهم کرده بود که عده ای با دسترسی به منابع ارزی ارزانتر، سود بیشتری ببرند و عده ای هم روزها پشت در بسته تامین ارز باقی بمانند. و این نقطه شروع دردسر و فساد بود.

رخدادهایی که نرخ بازار را به نیما نزدیک کرد

اکنون چند هفته ای است که با چند اتفاق، بازار ارز روی آرامش دیده است. اولین اتفاق حضور بازارساز بانک مرکزی بوده که سبب شده علاوه بر خروج تدریجی دلالان و معامله گران سوداگر، نرخ های درج شده بر صفحه صرافی های بانکی، بازار را جهت دهد و چشم ها را در اولین دقایق معاملات هر روز بازار به خود جلب کند.

اتفاق بعدی زمانی رقم خورد که مقاومت صرافی های غیربانکی در غیاب دلالان برای از بین بردن فاصله قیمتی با نرخ صرافی های بانکی در هم شکست و آنها نه تنها نرخ گذاری های خود را منطبق بر نرخ صرافی های بانکی و با اختلاف نه چندان زیاد اعلام کردند بلکه دیگر فضایی برای نقش آفرینی در نرخ سازی نمی بینند؛ چراکه فروش ارز از سمت آنها قرار و قانون خاص خود را دارد و در تک تک بخشنامه های بانک مرکزی، چارچوب برای حرکت آنها کاملا مشخص شده است.

رخداد سوم آن بود که نرخ صرافی های غیربانکی در برخی روزها و ساعات معاملاتی، به زیر نرخ تعیین شده از سوی صرافی های بانکی سقوط می کند چرا که صرافی های غیربانکی به دلیل عدم جذابیت در خرید ارز دارندگان منابع ارزی، نرخ خرید را کاهش می دهند تا فروشندگان را به سمت فروش ارز به صرافی های بانکی هدایت کنند.

اکنون سیاستگذاری ها به نحوی پیش رفته که نرخ صرافی های بانکی با نرخ صرافی های غیربانکی یکسان شده و نزدیکی شدیدی به نرخ های درج شده در سامانه نیما پیدا کرده است. اینجا را شاید بتوان نقطه طلایی مدیریت بازار ارز دانست؛ چراکه از بین رفتن چند نرخی بودن ارز، می تواند زمینه ساز تحولات مثبتی در اقتصاد و تجارت خارجی ایران شود.

مزایای نزدیکی نرخ نیما و بازار

واقعیت آن است که اگر نرخ ها یکسان شده و چندگانگی آن در بازار از بین برود، علاوه بر اینکه واردکنندگان با معطلی کمتری از ارز موجود در سامانه نیما استفاده می کنند، می توانند ارز خود را از صرافی ها نیز تامین کرده و آنگاه، مکانیزم طبیعی کارکرد بازار بر اساس عرضه و تقاضا شکل می گیرد، از سوی دیگر، صادرکنندگان نیز رغبت بیشتری به چرخش ارز خود در بازار دارند؛ چراکه صرافی ها نیز با رغبت بیشتری ارز را از آنها خریداری می کنند تا به واردکنندگان متقاضی اختصاص دهند.

نکته مهمتر آنکه بساط رانت و فساد که همواره در بازار چندنرخی وجود داشته برداشته می شود و دولت نظارت دقیق تری بر بازار خواهد داشت. پس بهتر است سیاستگذار ارزی در تداوم اجرای سیاست نزدیک کردن هر چه بهتر این دو نرخ تاثیرگذار در بازار اهتمام ورزیده و چشم از نظارت بر بازار برندارد.

رییس کل از بازار ارز می گوید

در این میان، عبدالناصر همتی، می گوید: روند تعدیل تدریجی قیمت ارز در مسیر واقعی شدن ادامه داردو آنچه امروز در بازار ارز شاهد آن هستیم روند طبیعی تعدیل تدریجی قیمت ارز در مسیر واقعی شدن آن است . وی می افزاید: بانک مرکزی به دور از هیجانات غیر ضروری و با تدبیر لازم بازار را مدیریت و هدایت می کند.

وی در ادامه با اشاره به عوامل ایجاد تعادل در بازار ارز اشاره می کند و می گوید: اقدامات بانک مرکزی در تامین و تسهیل عرضه اسکناس و حواله توسط فعالین بازار و نیز گشایش تدریجی کانال های مالی با کشورهای هشتگانه و اتحادیه اروپا ثبات لازم در بازار ارز در مسیر هدف تعیین شده را به وجود خواهد آورد.