آمریکا به فاصله دو روز مانده به آغاز تحریم‌های نفتی علیه ایران که براساس آن، هیچکدام از مشتریان نفت ایران حق ادامه خرید از ایران را نداشتند، اعلام کرد به هشت مشتری نفت ایران معافیت شش ماه برای ادامه واردات از ایران می‌دهد، به شرطی که این کشورها به مرور و طی شش ماه وابستگی خود به نفت ایران را کاهش دهند.

تصمیم آمریکا درحالی از ابتدای سال نوی میلادی به اجرا درآمده که پیش از سال نو و طی چند ماه گذشته، میزان صادرات نفت ایران کاهش یافته است. زیرا مشتریان میزان خرید نفت از ایران را کاهش دادند و برخی از آن‌ها از جمله کره جنوبی به صفر رساندند.

کاهش صادرات نفت ایران به آسیایی‌ها

اما طبق آخرین آمار واردات نفت خریداران بزرگ آسیایی در ماه نوامبر که تحریم‌های آمریکا علیه تهران آغاز شد، ۱۲.۷ درصد نسبت به مدت مشابه سال گذشته کاهش یافت. آمار رهگیری کشتی و دولتی نشان داد چین، هند، ژاپن و کره جنوبی ماه گذشته حدود ۶۶۴ هزار و ۸۰۰ بشکه در روز نفت از ایران وارد کردند که در مقایسه با نوامبر سال ۲۰۱۷ به میزان ۱۲.۷ درصد کاهش داشت.

واردات کره جنوبی در ماه نوامبر برای سومین ماه متوالی صفر ماند و ژاپن نیز مانند کره جنوبی وارداتی از ایران نداشت، در حالی که واردات هند در نوامبر حدود ۴۰ درصد در مقایسه با ماه اکتبر کاهش پیدا کرد.

اما کارشناسان بر این باورند که واردات نفت آسیا از ایران از ماه دسامبر رو به رشد خواهد گذاشت زیرا آمریکا به هشت خریدار بزرگ نفت ایران برای ادامه واردات به مدت ۱۸۰ روز معافیت داده است. واردات نفت چین از ایران هم در نوامبر به حدود ۳۹۰ هزار بشکه در روز رسید که بالاتر از حدود ۲۴۷ هزار بشکه در روز در اکتبر بود.

سینوپک که بزرگ‌ترین خریدار چینی نفت ایران است، خرید نفت ایران را مدت کوتاهی پس از این که چین از تحریم‌های آمریکا معافیت گرفت، آغاز کرد و شرکت ملی نفت چین (CNPC) نیز تولید نفت ایران را در دسامبر بالا برد. ژاپن و کره جنوبی آماده از سرگیری واردات نفت ایران در اوایل سال ۲۰۱۹ می‌شوند. انتظار می‌رود هند نیز ماهانه ۱.۲۵ میلیون تن یا ۹ میلیون بشکه نفت از ایران خریداری کند.

میزان صادرات ایران به شرایط بازار بستگی دارد

در این باره، مرتضی بهروزی‌فر در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به معافیت آمریکا به هشت مشتری نفت ایران، اظهار کرد: معافیتی که آمریکا به هشت مشتری نفت ایران داده، باعث افزایش میزان صادرات نفت ایران در سال میلادی جدید خواهد شد اما با توجه به این‌که برخی معتقدند این معافیت در آینده کم خواهد شد، بعید می‌دانم سطح صادرات نفت ایران به قبل برسد.

وی افزود: سقف معافیت حدود یک میلیون و ۷۰۰ هزار بشکه است که برخی واردکننده‌ها هم ترجیح می‌دهند خود را با وضعیت کنونی سازگار کنند تا بعدا دچار مشکل نشوند. یک مشکل حجم صادرات و مشکل بعدی مساله انتقال پول است که بعید می‌دانم به راحتی قابل حل باشد.

این کارشناس حوزه انرژی درباره احتمال تمدید معافیت‌های آمریکا نیز گفت: این موضوع به وضعیت بازار بستگی دارد؛ اوپک و غیراوپک توافق کردند یک میلیون ۲۰۰ هزار بشکه از تولید خود کم کنند. اگر بازار بخواهد طبق روال پیش برود و افزایش تقاضا طبق پیش‌بینی‌های انجام شده، صورت بگیرد، سال آینده صادرات ایران کاهش خواهد یافت. اما اگر اقتصاد جهان در سال ۲۰۱۹ اقتصاد پویایی باشد که افزایش تقاضای نفت بیش از حد معمول باشد، بازار به نفت ایران هم نیاز خواهد داشت و حذف نفت ایران سخت‌تر خواهد شد.