بازگشت مجدد تحریم‌های نفتی و کاهش میزان صادرات نفت کشور در مدل سنتی فروش نفت تبعات منفی برای اقتصاد کشور در پی خواهد داشت. با توجه به وابستگی بودجه دولت به درآمدهای نفتی ضرورت چاره‌اندیشی جهت اجرای راهکارهایی برای مقابله با تحریم‌های نفتی آمریکا بیش از گذشته ضرورت می‌یابد. کاهش صادرات نفت این ابهام را برای کارشناسان به‌وجود آورده که بودجه سال آینده با توجه به روند فعلی تحقق نخواهد یافت.

در بودجه سال آینده میزان فروش نفت کشور به طور متوسط 1.5 میلیون بشکه در روز در نظر گرفته شده است. در این راستا مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی با عنوان "بررسی لایحه بودجه سال 1398 کل کشور" با زیر سوال بردن کل محاسبات بودجه سال 98 ، عنوان کرده: «اگر تصور کنیم که رقم صادرات نفت به احتمال زیاد مثلاً بین 1 الی 1.2 میلیون بشکه در روز خواهد بود، آنهم اگر همه این رقم محقق یا به طور مناسبی تهاتر شود و تخفیفی هم در کار نباشد؛ نتیجه این خواهد شد که تمام محاسبات فوق باید نادیده گرفته شوند و محاسبات دیگری انجام شود. تازه این با این فرض است که قیمت نفت در همان حدود 54 دلار در بشکه باقی بماند».

همچنین اسدالله قره‌خانی، سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس در گفت‌وگویی با اشاره به کسری بودجه سال آینده گفت: « با توجه به تحولات بازار نفت و تحریم ها این احتمال هست که میزان درآمدهای نفتی از 143 هزار میلیارد تومان به 100 هزار میلیارد تومان برسد و اگر این اتفاق رخ دهد، ما هم باید تدابیر لازم را اتخاذ کنیم.»

همچنین مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارش دیگری با عنوان "بررسی لایحه بودجه سال 1398 کل کشور" مجموع صادرات نفت خام و میعانات گازی ایران در سال 98، را حدود 925 هزار بشکه در روز پیش‌بینی کرد که در نتیجه آن میزان تحقق درآمدهای نفتی حدود 76 هزار و 500 میلیارد تومان خواهد شد که این مقدار به معنای کسری بودجه 66 هزار میلیارد تومانی سال آینده خواهد بود.

در این بین به نظر میرسد که مدل سنتی فروش نفت ایران دیگر کارآیی لازم برای صادرات نفت کشور در زمان تحریم‌ها را نداشته و لازم است از بسترهای دیگر برای بی‌اثرکردن تحریم‌های نفتی و افزایش صادرات نفت کشور استفاده کرد. عرضه نفت در بورس و استفاده از مشارکت بخش خصوصی در صادرات نفت که در عرضه آزمایشی با موفقیت اجرا شد یکی از سازوکارهای مناسب برای جلوگیری از شناسایی و تحریم‌پذیری محموله‌های نفتی کشور توسط آمریکا است که متاسفانه این راهکار ضدتحریمی با توقف دو ماهه روبرو شد. اما علیرغم سستی‌ها برای مقابله با تحریم‌های آمریکا، کمیسیون تلفیق مجلس شورای اسلامی در اقدامی مناسب طرح عرضه نفت خام و میعانات گازی در بورس را به تصویب رساند تا بدین ترتیب صادرات نفت کشور از بسترهای مناسب‌تری پیگیری شود.

طبق این مصوبه وزارت نفت مکلف شد تا ماهانه حداقل دو میلیون بشکه نفت خام سبک ایران، دو میلیون بشکه نفت خام سنگین ایران و یک میلیون بشکه میعانات گازی پارس جنوبی را به صورت مداوم و منظم با امکان تصویه صد در صد ریالی در رینگ صادراتی بورس انرژی عرضه کرده و گزارش عملکرد خود را هر سه ماه به کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی ارسال کند. در این راستا حجت‌الاسلام نصرالله پژمان‌فر عضو کمیسیون تلفیق بودجه 98 کل کشور معتقد است که ما برای دور زدن تحریم‌ها باید از تمام ابزارها استفاده کنیم و اتفاقا بسیاری از کشورها هستند که به شکل‌های مختلف آمادگی دارند تا نفت ما را از طریق بورس خریداری کنند.

عرضه نفت در بورس یکی از راهکارهای جدی برای دور زدن تحریم‌های نفتی آمریکا است که باعث میشود نفت کشور در قالب محموله‌های کوچک و به صورت مویرگی در بازارهای خاکستری منطقه به فروش برسد. عرضه ماهانه حداقل 6 میلیون بشکه نفت خام و میعانات گازی زمینه را برای جذب تجار و سرمایه‌گذاران خارجی در بورس انرژی کشور فراهم میکند و بدین ترتیب میتوان نفت را در بستری غیرقابل شناسایی برای آمریکا به فروش رساند.

همچنین یکی دیگر از مصوبات کمیسیون تلفیق بودجه 98 در رابطه با فروش نفت در بورس مربوط به تسویه بدهی‌های دولت با تحویل نفت خام است که این اقدام نیز به طور قابل ملاحظه‌ای بار بدهی‌های موجود را از دوش دولت برمیدارد. طبق این مصوبه دولت مجاز شد؛ خالص بدهی قطعی خود را به اشخاص حقیقی، حقوقی، تعاونی و خصوصی در چارچوب مقررات مربوطه -که تا پایان سال 97 ایجاد شده باشد- را تا مبلغ 20هزار میلیارد تومان از محل تحویل نفت خام براساس قیمت بورس انرژی تسویه کند مقدار نفت تحویلی مازاد بر سقف تعیین شده به منابع عمومی دولت اختصاص می‌یابد.

در مجموع به نظر می‌رسد مجلس شورای اسلامی این بار گام‌های اساسی برای بی‌اثرکردن تحریم‌های آمریکا برداشته و در صدد است با فروش نفت در بورس مانع کسری بودجه دولت در سال 98 شود، اقدامی که به اعتقاد بسیاری از کارشناسان در صورت تداوم موثر خواهد بود.