اتفاق دیگری که در پس آزادسازی قیمت خودرو رخ داده، بالا آمدن کف قیمت‌ها در بازار است، به‌نحوی که در حال‌حاضر دیگر هیچ خودروی زیر ۳۳ میلیون تومانی وجود ندارد. به عبارتی کف قیمت در بازار خودرو کشور با جهشی حدودا ۱۲ میلیون تومانی (آن هم در عرض یک هفته) به ۳۳ میلیون تومان رسیده است. این کف قیمت به پراید سایپا مربوط می‌شود، حال آنکه مرور قیمت‌های جدید ایران‌خودرو نشان می‌دهد حداقل قیمت محصولات این شرکت ۳۷ میلیون تومان (برای وانت آریسان) است. البته اگر ملاک را محصولات سواری ایران‌خودرو در نظر بگیریم، کف قیمت در ایران‌خودرو به ۵۳ میلیون تومان می‌رسد.

اعلام قیمت‌های جدید اما بعد از آن انجام شد که دولت پس از چند ماه بررسی و سبک و سنگین کردن، بالاخره رای به قیمت‌گذاری در حاشیه بازار داد. طبق تصمیم دولت، خودروسازان مجاز شدند برای محصولات پیش‌فروشی خود با موعد تحویل ابتدای شهریور امسال تا پایان دی، افزایش قیمت ۳۰ درصدی را اعمال و از اول بهمن نیز قیمت‌گذاری در حاشیه بازار را در دستور کار قرار دهند. ابتدا این سایپایی‌ها بودند که قیمت محصولات خود را مطابق با فرمول جدید اعلام کردند و در پی این اقدام، پراید به‌عنوان ارزان‌ترین محصول خودروسازی کشور تبدیل به خودرویی حداقل ۳۳ میلیون تومانی شد.

در نهایت ایران‌خودرو نیز لیست قیمت محصولاتش را به‌روز کرد تا مشتریان و ثبت‌نام‌کنندگان هر دو خودروساز بزرگ داخلی پس از چند ماه سرگردانی، تکلیف خود را بدانند. طبق تصمیم ستاد تنظیم بازار، هر خودرویی که از ابتدای بهمن پیش‌فروش می‌شود یا موعد تحویل آن، بهمن به بعد است، با قیمت حاشیه بازار محاسبه و تحویل مشتریان خواهد شد. این قاعده البته شامل پیش‌فروش‌های قطعی نمی‌شود و خودروسازان موظف هستند محصولات ثبت‌نام قطعی خود را با همان قیمت مندرج در قرارداد تحویل دهند.

نکته‌ای که این وسط ابهام دارد، چگونگی محاسبه قیمت خودروهای تاخیری است. منظور از تاخیری‌ها، خودروهایی هستند که موعد تحویل آنها گذشته است و ثبت‌نام‌کنندگانشان معتقدند این محصولات نباید شامل افزایش قیمت شوند. در واقع حرف آنها این است که چون خودروسازان در تحویل تاخیر داشته‌اند، باید قیمت محصولات موردنظر را مطابق روز موعد تحویل، تعیین کنند. حال باید منتظر ماند و دید خودروسازان چه سیاستی را در قبال این محصولات در نظر خواهند گرفت و ملاک قیمت‌گذاری را «روز تحویل» لحاظ می‌کنند یا «روز موعد تحویل.»

اما با توجه به اعمال سیاست قیمت‌گذاری خودرو در حاشیه بازار، انتظار می‌رود نقدینگی قابل‌توجهی به‌تدریج نصیب خودروسازان شود و از آن‌سو دولت نیز قصد دارد حدود ۱۲ هزار میلیارد تومان پول در اختیار زنجیره خودروسازی قرار دهد. با توجه به این دو اتفاق، انتظارها از خودروسازان برای افزایش تیراژ بالا رفته است و اگر این اتفاق رخ دهد، امکان کاهش قیمت وجود دارد. البته خودروسازان تعهدات عقب‌افتاده زیادی دارند و بعید به‌نظر می‌رسد به این زودی‌ها توان تنظیم بازار را داشته باشند. مجموعه مشکلات داخلی و خارجی به‌خصوص تحریم‌های سفت و سخت آمریکا، ابتکار عمل را از خودروسازان کشور گرفته، چه آنکه روند تامین مواد اولیه و قطعات از خارج مختل شده است.

بسیاری از شرکت‌هایی که خودروسازان و قطعه‌سازان ایرانی گمان می‌کردند در تحریم‌های جدید امکان همکاری با آنها ادامه خواهد داشت، روابط خود را قطع کرده‌اند، حتی چینی‌های همیشه حاضر و آماده. مشکل بزرگ این است که امکان نقل و انتقال پول بسیار سخت و حتی در مواردی ناممکن شده است و خودروسازان و قطعه‌سازان مجبورند با کلی دردسر و هزینه و پس از دور زدن چند کشور، قطعات و مواد اولیه‌شان را تامین کنند.

در داخل نیز مشکلات نقدینگی و کمبود ارز، فشار سنگینی به زنجیره خودروسازی کشور وارد آورده است. خودروسازان با انبوهی از زیان انباشته و بدهی مواجهند و در این بین، مطالبات عقب‌افتاده قطعه‌سازان که بین ۱۵ تا ۲۰ هزار میلیارد تومان از حجم بدهی صنعت خودرو را تشکیل می‌دهد، روند تامین قطعات داخلی را مختل کرده است. شرایط به شکلی است که خودروسازان نمی‌توانند پول قطعه‌سازها را سر وقت بدهند و به‌تبع آن، واحدهای قطعه‌سازی نیز امکان تولید و تامین قطعات مطابق با نیاز صنعت خودرو را ندارند.

نتیجه این اتفاقات، کاهش شدید تیراژ است که یک نمونه از آن، به افت ۷۲ درصدی تولید خودرو در آذر امسال و نسبت به ماه مشابه سال گذشته مربوط می‌شود. هرچند هنوز آمار تولید دی‌ماه خودروسازان اعلام نشده و مشخص نیست تیراژ در این ماه چه روندی را در پیش گرفته است، با این حال بعید به‌نظر می‌رسد تحول قابل‌توجهی رخ داده باشد، چون نشانی از بهبود شرایط دیده نمی‌شود. هرچه هست، اوضاع کلی صنعت خودرو نشانی از رشد تیراژ ندارد و بنابراین فعلا نمی‌توان انتظار کاهش قیمت داشت. تا وقتی تیراژ در حدی قابل‌توجه بالا نرود و عرضه و تقاضا متناسب با یکدیگر نشوند، نمی‌توان منحنی قیمت خودروها را نزولی کرد و هیچ بعید نیست با تداوم وضع فعلی، افزایش قیمت بیشتری گریبان بازار خودروی کشور را بگیرد.

قیمت حاشیه بازار محصولات ایران‌خودرو

اما ایران‌خودرویی‌ها با توجه به اعمال سیاست قیمت‌گذاری در حاشیه بازار، دیگر محصولی کمتر از ۳۷ میلیون تومان ندارند. طبق لیست اعلامی، قیمت وانت آریسان با توجه به فرمول حاشیه بازار، به ۳۷ میلیون تومان رسیده و این خودرو ارزان‌ترین محصول ایران‌خودرو محسوب می‌شود. در بین محصولات سواری اما کمترین قیمت به پژو ۴۰۵ جی‌ال‌ایکس مربوط می‌شود که ۵۳ میلیون تومان است. ایران‌خودرویی‌ها البته قیمت مدل دوگانه سوز ۴۰۵ را یک و نیم میلیون تومان بالاتر در نظر گرفته‌اند و این محصول در حال‌حاضر ۵۴ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان قیمت دارد. در خانواده پژو ۲۰۶ نیز قیمت تیپ ۲ به ۵۶ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان رسیده و برای تیپ ۵ آن نیز باید ۶۷ میلیون تومان هزینه کرد.

ایران‌خودرو همچنین برای پژو ۲۰۷ دنده‌ای و اتومات نیز به ترتیب قیمت ۸۴ میلیون تومان و ۱۰۶ میلیون تومان را در نظر گرفته است. در خانواده پژوپارس نیز قیمت مدل سال و بنزینی این محصول به ۶۶ میلیون تومان افزایش یافته و برای پارس سال دوگانه‌سوز هم باید ۶۸ میلیون تومان هزینه کرد. پارس در مدل فول (ال‌ایکس اتوماتیک) نیز از این پس قیمتی برابر با ۸۶ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان دارد. ایران‌خودرو اما قیمت سمند را در مدل EF۷ فول به ۶۱ میلیون تومان افزایش داده و سورن ELX هم ۸۰ میلیون و ۶۵۵ هزار تومان به فروش می‌رسد. در خانواده تندر نیز ایران‌خودرو برای مدل E۲ قیمت ۷۹ میلیون و ۴۲۰ هزار تومان را در نظر گرفته و تندر پلاس اتومات هم ۱۰۳ میلیون و ۵۵۰ هزار تومان قیمت دارد.

سری هم به رانا بزنیم، خودرویی که جزو کم‌تیراژهای ایران‌خودرو به‌شمار می‌رود. این محصول با توجه به فرمول حاشیه بازار، قیمتی برابر با ۵۷ میلیون تومان پیدا کرده است. در مورد دنا نیز ایران‌خودرویی‌ها قیمت مدل معمولی این محصول را ۷۵ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان در نظر گرفته‌اند، اما برای مدل پلاس فول دنا باید ۱۰۹ میلیون تومان هزینه کرد. در نهایت قیمت سوزوکی گرندویتارا فول نیز به ۲۷۸ میلیون تومان افزایش یافته و هایما S۷ هم ۱۸۳ میلیون تومان است.