در واقع بازار جهانی پیش از این به دلیل اتفاقات و حوادث مختلف روند هیجانی رو به بالایی را در پیش گرفته بود؛ این عوامل زیر سایه حادثه‌های پی در پی تخریب سد باطله در برزیل و آتش‌سوزی در ترمینال بارگیری واله در مالزی به بار نشسته بود اما در ادامه بازار جهانی با استفاده از سه اهرم، اثر عوامل پیشین را در کوتاه‌مدت خنثی کرده است.؛ این سه عامل عبارتند از:

۱- افزایش بارندگی و‌ کاهش فعالیت‌های ساختمانی در چین

۲- کاهش حاشیه سود فولاد‌سازان؛ این عامل مانع افزایش قیمت مواد خام از جمله سنگ‌آهن و گندله می‌شود به دلیل اینکه قیمت فولاد به اندازه سنگ‌آهن افزایش پیدا نکرد.

۳- تمایل بیشتر فولادسازان چینی به خرید سنگ‌آهن عیار متوسط به‌جای کم‌عیار؛ در توضیح این گزاره باید گفت سنگ‌آهن کم‌عیار، سنگ‌آهن زیر ۵۸ درصد را شامل می‌شود، سنگ‌آهن عیار متوسط هم، به عیار حدود ۶۱ درصد می‌گویند. در حال حاضر با توجه به شرایط ملایم بازار و اینکه تمایل به خرید در میان متقاضیان سنگ‌آهن کم شده و از سوی دیگر به دلیل روند کاهشی هر روزه قیمت‌ها خریداران خرید سنگ‌آهن عیار متوسط به جای کم‌عیار را ترجیح می‌دهند.

کیوان جعفری‌طهرانی کارشناس ارشد بازارهای جهانی سنگ‌آهن و فولاد که میهمان ویژه کنفرانس متال بولتن بوده در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» در توضیح روند بازار و فرآیندهای مختلف آن و نتیجه‌گیری‌های این کنفرانس گفت: هفته گذشته شاهد آن بودیم که قیمت سنگ‌آهن طی یک هفته به میزان یک دلار و نیم کاهش پیدا کرد و از آن سو طی هفته جاری هم قیمت سنگ‌آهن روند کاهشی را طی کرد و باز هم به اندازه یک و نیم تا ۲ دلار کاهش قیمت را از سر گذراند. نیمه اول ماه مارس نیز مانند هر سال نشست سران حزب کمونیست چین برگزار و تصمیمات مهمی در این نشست گرفته خواهد شد که می‌تواند تاثیرات مهمی بر بازارهای کالایی از جمله فولاد و سنگ‌آهن بر جای بگذارد. وی در ادامه به موضوع جنگ تجاری بین چین و آمریکا که شرایط ملایم‌تری به خود گرفته اشاره کرد و گفت: در واقع روند کنونی ارتباط تجاری میان آمریکا و چین فعلا روند مثبتی دارد و پیش‌بینی می‌شود موضع‌گیری که شی جین پینگ رئیس‌جمهور چین در قبال آمریکا خواهد داشت باعث افزایش سرانه تولید فولاد شود. این کارشناس ارشد بازارهای جهانی سنگ‌آهن در ادامه گفت: پیش‌بینی می‌شود سیاستی که رئیس‌جمهور چین در پیش می‌گیرد باعث افزایش تولید ناخالص داخلی در سه ماه دوم سال ۲۰۱۹ شود که این امر در چارچوب معرفی پروژه‌های جدید در این کشور رخ خواهد داد.

سمت و سوی روند قیمتی بازار

طهرانی در ادامه با اشاره به روند قیمتی بازار گفت: گندله طی هفته گذشته به میزان ۴ دلار افت قیمت داشته است، طی هفته پیش رو هم پیش‌بینی‌ها از روند قیمتی سنگ‌آهن جهانی کاهشی است، به این دلیل که محموله‌های گندله زیادی در دریا وجود دارد که از این میزان محموله‌های زیادی از ایران هم صادر شده که همچنان بدون مشتری است. وی در ادامه با ذکر این نکته که اتفاق جالبی که در برزیل رخ داده این است که قیمت سنگ‌آهن برزیل از سنگ‌آهن استرالیا پایین‌تر است در ارتباط با دلایل این موضوع گفت: در واقع دلیل این موضوع را باید در سیاست برزیل برای حفظ حضور خود در بازار و تقویت عملکرد شرکت سنگ‌آهن واله جست‌وجو کرد که به این دلیل، برزیل قیمت محصولات لامپ (سنگ‌آهن دانه درشت) شرکت واله را در استرالیا کاهش داده است.

بازار آرام و منتظر

بازار سنگ‌آهن آرام است و کاهش قیمت‌ها از زمانی که ضعف تقاضای موثر مشهود شده تاکنون ادامه یافته است. شاخص قیمت سنگ‌آهن دانه‌بندی شده (ریزدانه موسوم به فاین) با مبدأ استرالیا و البته عیار ۶۲ درصد با یک دلار کاهش به ۵/ ۸۳ دلار در هر تن (خشک) رسیده است. این در حالی است که متوسط قیمت این نوع سنگ‌آهن در یک‌ماه اخیر ۸۷ دلار و ۴ سنت است که نشان می‌دهد این نرخ با عقب‌نشینی قیمتی همراه شده است. در بندر چیندائو شاخص قیمتی سنگ‌آهن استرالیایی ۶۲ درصد در بازار نقدی (موسوم به اسپات) به ۶۲۳ یوآن در هر تن رسیده که به نسبت متوسط ماه جاری و نرخ ۲/ ۶۵۲ یوآن، باز هم کاهش نرخ را نشان می‌دهد.

بر اساس پایین بودن سود اقتصادی در فرآیند تولید فولاد، برخی واحدهای فولادی یا همان مصرف‌کنندگان نهایی سنگ‌آهن در تلاش هستند تا هزینه تولید خود را پایین آورند که یکی از راه‌های مهم برای رسیدن به این هدف، استفاده از سنگ‌آهن‌های غیررایج است. به‌صورت دقیق‌تر هم‌اکنون فرصتی فراهم شده تا جذابیت خرید سنگ‌آهن با عیار پایین‌تر تقویت شود؛ اگرچه فرآیندهای تولیدی اما‌و‌اگرهای خاص خود را دارد ولی در کل در این شرایط استفاده از این رویکرد تجاری متداول بوده و است. اگر به وضعیت بازار توجه کنیم سنگ‌آهن با عیار پایین همیشه قیمت‌های بسیار کمتری از انواع رایج دارد، زیرا در فاز اول به دلیل پایین‌تر بودن محتوی آهن (‌خالص) آن ناخودآگاه قیمت‌ کمتری دارند و در فاز دوم با توجه به پایین‌تر بودن جذابیت خرید این گریدها، قیمت‌ها در فرآیندهای تجاری و بازاریابی به سمت افت نرخ متمایل می‌شود تا توانمندی بازاریابی فروشندگان را افزایش دهند.

چیزی که هم‌اکنون در بازار قابل مشاهده است توجه خریداران به سمت گریدهای متوسط است؛ یعنی گرایش به سمت گونه‌هایی با عیار متوسط افزایش یافته و به سمت عیار پایین یا عناصر مزاحم متمایل نشده است. از سوی دیگر تمایل به خرید سنگ‌آهن دانه‌درشت برزیلی هم به نسبت همین کالا با مقصد استرالیا افزایش یافته که دلیل اصلی آن هم کاهش هزینه‌ها عنوان شده است. مباحث مربوط به حفاظت از محیط زیست هم به قوت خود پایدار است و به معنی عدم آزادی‌عمل جدی واحدهای تولیدی در انتخاب سنگ‌آهن و فرآیندهای تولیدی خواهد بود. البته تمایل به خرید سنگ‌آهن برزیلی در شرایطی که فاصله جغرافیایی بین استرالیا تا چین کمتر است هم خود به بررسی‌های دقیق‌تری نیاز دارد.

سنگ‌آهن برزیلی به‌صورت مرسوم کانی مگنتیت ببشتری دارد و سنگ‌آهن استرالیایی از هماتیت بیشتری برخوردار است. مگنتیت از جذابیت بالاتری برخوردار است زیرا در ترکیب کانی‌شناسی آن درصد FeO بالاتر بوده و این ترکیب در فرآیند ذوب در کوره بلند از بخش‌های دیگر سنگ‌آهن جدا شده و خود محرکی برای آزادشدن عنصر آهن از ترکیبات و ناخالصی‌های احتمالی است. همین ویژگی فنی به معنی بالاتر بودن جذابیت خرید این کالاست که البته در شرایط فعلی به کاهش مخاطرات زیست‌محیطی و تقلیل هزینه تولید در فرآیند ذوب آهن کمک می‌کند. البته همین واقعیت یکی از دلایل اصلی تداوم جذابیت خرید سنگ‌آهن مگنتیتی از ایران بوده و هست.

توجه به ویژگی‌های زیست‌محیطی تولید سنگ‌آهن مدتی است که به یک روال اجرایی در چین تبدیل شده است. به‌عنوان مثال در فاصله زمانی ژانویه تا سپتامبر ۲۰۱۸؛ میزان مصرف قراضه سنگ‌آهن در چین با ۳۹ درصد رشد به نسبت مدت مشابه سال قبل از آن به 140/6 میلیون تن افزایش یافته است. با توجه به سختگیری‌های دولتی در چین میزان تزریق قراضه به واحدهای فولادی هم‌اکنون به ۲۵ تا ۳۰ درصد در واحدهای مختلف افزایش یافته است؛ یعنی این میزان از تولید فولاد خام به‌صورت مستقیم از قراضه تولید می‌شود. در سال‌های آینده میزان حجم تولید فولاد خام در چین بر پایه فرآیند قوس الکتریکی افزایش می‌یابد.