معاونت بررسی های اقتصادی اتاق بازرگانی تهران در گزارشی به روند نفوذ رقبای ایران در بازارهای صادراتی اروپا پرداخته و نوشته است: روند صادرات ایران به اتحادیه اروپا طی سال های ۲۰۰۷ تا ۲۰۱۸ با وجود نوساناتی که داشته، در مجموع با کاهش حدود ۵ میلیارد یورویی طی ۱۲ سال همراه بوده است.

در سال ۲۰۰۷ صادرات کالایی عراق به اتحادیه اروپا به لحاظ ارزشی کمتر از یک دوم صادرات ایران بوده است. این در حالی است که اکنون صادراتش به این اتحادیه بیش از ۱.۵ برابر صادرات ایران به اتحادیه اروپاست و در سال ۲۰۱۸ نیز حدود ۱۶.۴ میلیارد یورو کالا به این منطقه صادر کرده است.

از سوی دیگر صادرات کالایی عربستان سعودی به اتحادیه اروپا که طی سال های متوالی روند نزولی را دنبال کرده بود، از سال ۲۰۱۶ روند معکوسی یافته و به حدود ۳۱ میلیارد یورو در سال ۲۰۱۸ رسیده است که در حقیقت بیش از ۳ برابر صادرات کالایی ایران به اتحادیه اروپاست.

بعد از بحران مالی جهانی، صادرات کالایی کشور ترکیه به اتحادیه اروپا شروع به افزایش کرد و طی یک دهه به روند صعودی خود ادامه داد. این کشور توانسته طی دوازده سال صادرات کالایی خود را به اتحادیه اروپا حدود ۱.۶ برابر افزایش دهد و به رقم ۷۶ میلیارد یورو در سال ۲۰۱۸ برساند.

صادرات ۹.۵ میلیارد یورویی کالا از ایران به اتحادیه اروپا و واردات حدود ۹ میلیارد یورویی ایران از این منطقه، تراز بازرگانی ۰.۵ میلیارد یورویی ایران و اتحادیه اروپا را در سال ۲۰۱۸ رقم زده است. در حالی که کشور عراق با ۱۶.۴ میلیارد یورو صادرات کالا به اتحادیه اروپا و ۳.۶ میلیارد یورو واردات کالا از این منطقه در سال ۲۰۱۸ تراز بازرگانی ۱۲.۷ میلیارد یورویی با اتحادیه اروپا داشته است.

تراز بازرگانی ایران با اتحادیه اروپا طی سال های ۲۰۰۷ تا ۲۰۱۸ حدود ۳.۴ میلیارد یورو کاهش یافته؛ در حالی که طی این مدت تراز بازرگانی عراق با اتحادیه اروپا حدود ۷.۳ میلیارد یورو به نفع عراق افزایش داشته است. شیب تند بهبود تراز بازرگانی عراق طی سه سال اخیر می تواند بازتاب تلاش عراق برای توسعه روابط تجاری خود با کشورهای اروپایی باشد.

بهبود قابل توجه تراز بازرگانی عراق با اتحادیه اروپا عمدتا به دلیل افزایش صادرات کالایی عراق به این منطقه بوده است. به نظر می رسد سهم عراق در میزان وارداتی که اتحادیه اروپا از کشورهای خارج از منطقه خود دارد، به طور قابل ملاحظه ای در حال افزایش است؛ به طوری که این سهم در سال ۲۰۱۸ به حدود ۰.۸ درصد رسیده است.

در حالی که در سال ۲۰۱۸ سهم ایران در واردات اتحادیه اروپا از کشورهای خارج از منطقه حدود ۰.۵ درصد برآورد می شود که با احتساب نفت محاسبه شده است.

براساس این گزارش، کالاهای صادراتی عراق در سال ۲۰۱۸ عمدتا به کشورهای یونان، ایتالیا، هلند، اسپانیا و آلمان صادر شده است. بررسی مقاصد عمده صادراتی عراق در بین کشورهای عضو اتحادیه اروپا طی سال ۲۰۱۸ گویای تغییرات معنادار صادرات عراق به کشور یونان است.

صادرات کالایی عراق به یونان طی سال های ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۸ حدود ۴.۵ میلیارد یورو افزایش یافته و به عبارتی بیش از ۶۳ درصد تغییر ارزش صادرات عراق به اتحادیه اروپا طی این مدت به علت افزایش صادرات کشور به یونان بوده است.

معاونت بررسی های اقتصادی اتاق بازرگانی تهران نوشته است که کاهش ۱.۲ میلیارد یورویی صادرات کالایی ایران به یونان طی ده ساله ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۸ چنین افت ارزش صادراتی از سمت ایران و صعود ارزش صادراتی از سمت عراق به کشور یونان می تواند به معنای نفوذ کشور رقیب در بازار هدف صادراتی ایران و از دست دادن این بازار باشد.

چنین رویدادی در رابطه با کشور اسپانیا نیز تا حدی به چشم می خورد. کاهش یک میلیارد یورویی صادرات ایران در مدت مذکور، همزمان با افزایش ۶۰۰ میلیون یورویی صادرات عراق به این کشور رخ داده است.

بنابراین ضمن اینکه به نظر می رسد کشور عراق طی یک دهه گذشته در توسعه روابط تجاری خود با یونان موفق بوده و توانسته سهم بازار ایران را در کشور یونان به دست آورد. نگرانی جایگزین شدن عراق با ایران در سایر مقاصد صادراتی عضو اتحادیه اروپا نیز وجود دارد. از جمله این مقاصد، می توان به کشور اسپانیا اشاره کرد که در حال حاضر دومین مقصد عمده صادراتی ایران به اتحادیه اروپاست.