در نشست «چیستی ایران، روابط خارجی و سیاست منطقه‌ای»، عباس آخوندی، وزیر پیشین راه و شهرسازی، با طرح اظهاراتی جنجالی اعلام کرد که ایران در وضعیت کنونی فاقد «دولت واقعی» است و تمرکز قدرت از دولت واحد به سمت مراجع متعدد رفته است. او هشدار داد که بدون بازسازی ساختار دولت ـ ملت، دیپلماسی و امنیت ایران در منطقه به‌شدت تضعیف خواهد شد.

آخوندی در این نشست که به همت پژوهشکده مطالعات استراتژیک خاورمیانه برگزار شد، گفت: «وقتی مراجع قانون‌گذاری متعدد باشد، یعنی دولت به طور واقعی وجود ندارد.» او افزود که کشورهای منطقه هنگام تعامل با ایران به این نتیجه رسیده‌اند که دولت-ملت ایران دیگر موجودیت آشکاری ندارد و این مسئله مانع از شکل‌گیری توافقات قابل اتکا شده است.

به گفته وی، در سال‌های اخیر به جای تقویت هویت ملی، جریان‌های سیاسی و تصمیم‌گیر به «غیریت‌سازی» دامن زده‌اند. او ضمن اشاره به تمایزهای مذهبی، منطقه‌ای و سیاسی، تأکید کرد که این روند موجب شکاف در انسجام ملی شده و زمینه سوءاستفاده قدرت‌های خارجی را فراهم می‌کند.

آخوندی تصریح کرد که در ساختار کنونی کشور، تضاد میان نهادها و سردرگمی در تصمیم‌گیری، شفافیت و انسجام حکمرانی را تضعیف کرده است. وی افزود: «نظام تصمیم‌گیری ما به‌شدت دچار ناهماهنگی است و این وضعیت نه‌تنها اعتماد داخلی بلکه موقعیت بین‌المللی ایران را نیز تحت تأثیر قرار داده است.»

او در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به تحولات جهانی، از جمله شکل‌گیری نظم چندقطبی، گسترش فناوری و تغییر نقش قدرت‌ها، تأکید کرد که ایران باید جایگاه خود را در محیط جدید بین‌المللی بازتعریف کند. به باور وی، تقویت نهاد دولت مرکزی و ایجاد هماهنگی میان ساختارهای موازی از ضرورت‌های راهبردی کشور در دوره کنونی است.

آخوندی همچنین پیشنهاد کرد که بازسازی ساختار دولت ـ ملت، کاهش موازی‌کاری میان نهادها و بازتعریف نقش دولت مرکزی، می‌تواند به افزایش انسجام در سیاست‌گذاری داخلی و ارتقای اعتبار بین‌المللی ایران کمک کند.

به گفته این وزیر پیشین، آینده ایران در گرو آن است که میان استقلال داخلی و تعامل منطقه‌ای توازن برقرار شود و سیاست‌گذاری‌ها در قالب یک دولت واحد و مقتدر دنبال شود، نه مجموعه‌ای از مراکز تصمیم‌گیر موازی.