تویوتا یک شرکت خودروساز ژاپنی و یکی از بزرگترین تولیدکنندگان خودرو در جهان است. تولیدات تویوتا انواع خودرو و کامیونت (دینا)، کامیون (هینو)، کوچک شهری (دایهاتسو) و لوکس (لکسوس) است. اولین خودروی سواری این شرکت نیز، تویوتا ای‌ای نام داشت.
این شرکت در سال ۲۰۰۸ میلادی توانست در فروش اتومبیل بر جنرال موتورز پیشی بگیرد و بر سلطهٔ ۷۷ سالهٔ شرکت جنرال موتورز به عنوان بزرگترین شرکت خودروسازی جهان پایان بدهد. اما در سالهای بعد، بحران کیفیت و وقوع زلزله و سونامی بی‌سابقه در ژاپن و سیل شدید در تایلند تاثیر منفی شدیدی بر تولید تویوتا داشت و باعث شد که فروشش به کمتر از ۷.۹ میلیون خودرو در سال ۲۰۱۱ برسد در حالی که جنرال موتورز فروشی بالغ بر ۹ میلیون دستگاه خودرو صدرنشین بود.
شمار کارکنان شرکت تویوتا در سال ۲۰۱۰ بیش از ۳۰۰٫۷۳۴ نفر اعلام شد و در سال ۲۰۱۱ پس از جنرال موتورز و گروه فولکس‌واگن، به‌عنوان سومین شرکت خودروسازی جهان از نظر میزان فروش شناخته شد.
اولین خط تولید شرکت تویوتا در سال ۱۹۳۷ توسط کیشیرو تویودا و در کارخانه ریسندگی پدرش راه‌اندازی شد. اولین خودروی سواری این شرکت نیز، تویوتا ای‌ای نام داشت.
شرکت تویوتا مالک برندهای دینا، دایهاتسو، سایون، لکسوس و هینو موتورز می‌باشد.
تاریخچه شرکت
تویوتا در ابتدای قرن بیستم به عنوان یک کارخانه ریسندگی وجود داشت. ساکیشی تویودا که سالها در راه شغل پدر خود، یعنی فروش فرش فعالیت می‌کرد این کارخانه را راه انداخته بود و در سال ۱۸۹۴ باهوش سرشار خود یک ماشین بافندگی صنعتی ابداع کرده و ساخته بود. او در سال ۱۹۲۴ نوع تمام اتوماتیک آن را ساخت و دو سال بعد کارخانه اتوماتیک ریسندگی تویوتا، پابه عرصه وجود نهاد.
پسر کنجکاو و مستعد او، کیشیرو که در رشته مهندسی مکانیک از دانشگاه توکیو فارغ التحصیل شده بود درکارخانه پدر مشغول به کار شد اما همه توجه و همت او صرف تولید موتور خودرو شد. در سال ۱۹۳۰ کیشیرو تحقیق بر روی موتورهای گازوئیلی را آغاز کرد و سه سال بعد بخش خودرو را در قسمت کوچکی از کارخانه ریسندگی پدر راه انداخت.
در سال ۱۹۳۵ اولین کارخانه خودرو تویوتا آغاز به کار کرد و سال بعد لوگوی تویودا به تویوتا تغییر یافت. یک سال بعد یعنی سال ۱۹۳۷ شرکت تویوتاموتور به طور رسمی افتتاح شد. بدین ترتیب یکی ازموفق‌ترین کارخانجات ریسندگی ژاپن در بین دو جنگ جهانی با تغییر گرایش، به کارخانه خودروسازی تبدیل شد.
تلاش و همت کیشیرو تویودا باعث شد که از دل کارخانه پدر، کارخانه جدید تأسیس شود. در ابتدا خود کیشیرو به عنوان قائم مقام شرکت جدید عمل می‌کرد و در سال ۱۹۴۱ به عنوان مدیرعامل مشغول به کار شد. بلافاصله پس از راه افتادن شرکت جدید، اصول مدیریتی نوینی در اداره کارخانه به کار گرفته شد. در سال ۱۹۳۸ سیستم JIT به کار گرفته شد. دو سال بعد مؤسسه تحقیقاتی تویوتا افتتاح شد. سال ۱۹۵۱ سیستم پیشنهاد ایده‌های خلاق در تویوتا فعال شد. سال ۱۹۷۳ مرکز طراحی و سال بعد مرکز آموزش افتتاح شد. اولین محصول تجاری شرکت تویوتا، کامیون ۱٫۵ تنی G۱ بود.
در طی جنگ جهانی دوم تمام کارخانه دراختیار جنگ بود و برای ارتش کامیون تولید می‌کرد. تاچند سال بعد از اتمام جنگ نیز، اشغالگران اجازه تولید خودرو به تویوتا ندادند. در سال ۱۹۵۲ با مرگ کیشیرو، مسئولیت شرکت برعهده ایجی تویودا پسر عموی او قرار گرفت. ایجی به همراه پسر کیشیرو، شوئی شیرو تویودا و طی سالهای بعد تویوتا را به یکی از شرکتهای بزرگ خودروسازی جهان تبدیل کردند. در سال ۱۹۷۷ مرکز فنی تویوتا در آمریکا افتتاح شد و سال ۱۹۸۴ همکاری تویوتا با جنرال موتورز در آمریکا صورت گرفت. پس از ایجی، تایچی اونو مسئولیت شرکت را به عهده داشت و در استقرار سیستم تولید تویوتا بسیار همت گماشت و اصول راهنمای تویوتا را در سال ۱۹۹۲ منتشر کرد.
سیستم تولید تویوتا
تویوتا یک شرکت معمولی تولید خودرو نیست. از همان آغاز راه‌اندازی شرکت، اصول و مبانی بکر مدیریتی در شرکت به کار گرفته شد. این همان وقتی بود، که کیشیرو جوان در کارخانه ریسندگی پدر خود، با ایده‌گیری استفاده از نوار نقاله، خط مونتاژ تولید موتور گازوئیلی کوچکی را، با کمک مهندسان جوان دیگر راه‌انداخت.
پدر کیشیرو معتقد بود، هیچ فرایندی را نمی‌توان کامل نامید و همیشه جایی برای بهبود وجود دارد و همین اندیشه بهبود بود، که فرایند کایزن یا بهبود مستمر را در تویوتا نهادینه کرد.
ماجرای تولد شرکت جدید تولید خودرو در گوشه کوچکی از کارخانه ریسندگی پدر، اندیشه ساده و جمع و جور کارکردن و بی‌ریخت و پاش بودن و آراسته بودن محیط کار را، در ذهن و دل کارکنان شرکت جدید، جای داد و بدین ترتیب شرکت خودروسازی تویوتا، مدل سیستم تولیدی خاص خود را، به دنیا عرضه کرد.
بنیان سیستم تولید تویوتا، فلسفه حذف کامل اتلافهاست! کیشیرو معتقد بود، شرایط ایده‌آل برای تولید وقتی است، که ماشین آلات و افراد با هم کار کنند، تا بدون هیچگونه اتلافی ارزش افزوده ایجاد شود. اونوتایشی مهندس جوانی که در سال ۱۹۳۲ به تویوتا پیوست در توسعه اندیشه کایزن در تویوتا نقش مهمی داشت. او با ابداع سیستم کانبان، بُعد دیگری از سیستم تولید تویوتا را عرضه کرد و با دمینگ و ایشیکاوا همکاری نزدیکی داشت.
تایچی اونو پیشتاز سیستم تولید تویوتا در دهه ۵۰، براین باور بود، که بزرگترین مشکل وقتی است، که هیچگونه مشکلی وجود نداشته باشد. او به طور مستمر به کارکنان می‌گفت به هر موضوعی که برخورد می کنید، پنج بار بپرسید «چرا؟» مثالی که خود او می‌زد؛ یک روبوت جوشکاری بود، که در وسط کار متوقف می‌شود و با این پنج پرسش، ریشه مشکل به دست می‌آید. چرا روبوت متوقف شد؟ زیرا مدار آن بیش از حد بار کشید و فیوز سوخت. چرا مدار بیش از حد بار کشید؟ زیرا یاتاقان‌ها به خوبی روانکاری نشده بودند. چرا یاتاقان‌ها خوب روانکاری نشده بودند؟ زیرا گردش پمپ روغن ناقص صورت می‌گیرد. چرا گردش روغن به خوبی صورت نمی‌گیرد؟ زیرا خروجی آن با آشغال‌های فلزی مسدود شده است. چرا خروجی آن مسدود شده است؟ زیرا فیلتری روی پمپ وجود ندارد. بدین ترتیب پاسخ مشکل پیدا می‌شود. اونو معتقد بود، علت ریشه‌ای مشکلات را کشف کردن، خود عامل و کلید حل مشکلات بعدی است... داده‌ها در تولید مهم است، اما واقعیت، مهم‌تر است. پس باید عمیق نگاه کرد و به ریشه رسید...!
میزان تولید، فروش و صادرات تویوتا بر اساس مناطق مختلف جهان
(برای مشاهده تصویر در سایز واقعی کلیک کنید)
مدیرعامل
بنیانگذار اولیه شرکت، ساکیشی تویوداست که اولین کارخانه ریسندگی اتوماتیک را در ژاپن به راه انداخت. بسیاری از ایده‌های خوب مدیریتی مانند بهبود مستمر که بعدها در تویوتا به کار گرفته شد، از اوست. ساکیشی می‌گفت: پنجره را بازکن، دنیای بزرگی در بیرون وجود دارد.
کیشیرو تویودا پسر ساکیشی، در گوشه‌ای از کارخانه پدر، خط تولید موتور گازوئیلی راه انداخت و در سال ۱۹۳۵ با تولید اولین خودرو مدل A۱ و سال بعد مدل AA رؤیای تولید یک خودرو شخصی را تحقق بخشید.
برخی از شعارهای تویوتا در طی این سالها که از زبان مدیران عامل بیان شده چنین است:
- مشتری حرف اول را می‌زند، سپس نوبت فروشنده است و در آخر سازنده قرار دارد
- راه کسب تجربه، مواجهه با چالشهاست
- کیفیت را ازطریق کار تیمی نگه دار
- خودت، با تلاش خود، از حرمت خود دفاع کن
- ما دستاوردهای بزرگ را با زحمات خود به دست آورده‌ایم
- کیفیت درحین فرایند ساخته می‌شود
هم اکنون آکیو تویودا مدیرعامل تویوتاست.