حذف یا چگونگی اخذ مالیات از جمله چالش‌های پیش روی تولید کنندگان داخلی است. تولید کنندگانی که عمدتا براین باورند به‌دلیل شفاف نبودن ساختار اقتصادی کشور و فعالیت‌های اقتصادی بسیاری از واحدهای تولیدی یا خدماتی امکان فرارمالیاتی برای بسیاری دیگر از واحدها مهیاست.
اخذ مالیات از واحدهای مختلف تولیدی تا خدماتی با عناوین مختلف با رویه موجود امکان فرار مالیاتی و تبعیض رایج بین واحدهای مختلف را سبب شده است وهمین مهم نیز چندی است باعث گله مندی اهالی تولید داخل کشور شده است و آنها خواستار انجام اصلاحاتی در این زمینه هستند. بسیاری از تولید کنندگان ایرانی بر این باورند درعمده کشورهای توسعه یافته بخش عمده هزینه‌های دولت از طریق مالیات از واحدهای مختلف تولیدی تا خدماتی و رفاهی تامین می‌شود، حال آنکه نقطه تمایز این کشورها با کشورهای در حال توسعه یا توسعه نیافته در تدوین قوانین جامع اقتصادی و شفاف‌بودن عملکرد تمامی بنگاه‌ها یا واحدهای تولیدی و اقتصادی است. چنانچه در کشورهای توسعه یافته امکان فرار مالیاتی نیز برای واحدها نزدیک به صفر است، چرا که فعالیت اقتصادی زیرزمینی در این کشورها وجود ندارد و جملگی موظف به پرداخت مالیات هستند. با این حال نزدیک به یک دهه علاوه بر پرداخت مالیات تولید از واحدهای مختلف تولید، بخش دوم پرداخت‌های مالیاتی با عنوان مالیات بر ارزش افزوده، به دغدغه و چالش مهم تولید کنندگان تبدیل شد.
اجبار دولت و توان تولیدکننده
نحوه محاسبه مالیات ارزش افزوده به گونه‌ای است که تولیدکننده نمی تواند آن را از خریدار دریافت کند، به عبارتی دولت اجبار کرده که تولیدکننده باید مالیات جنس فروخته شده را بپردازد حتی اگر پول را هم دریافت نکرده باشد. در این زمینه آرمان خالقی، عضو هیات‌مدیره خانه صنعت و معدن ایران نبود ساختار درست برای دریافت مالیات ارزش افزوده از خریدار موجب شده تا خرده فروش‌ها نیز از این موضوع فرار کنند، به گونه‌ای که اگر اسم و آدرس خرده فروش در فاکتور بیاید آنها دیگر خرید نمی کنند. او حل این مشکل را الزام استقرار ماشین‌های صندوق در واحدهای مختلف فروش کالا عنوان می‌کند و می‌افزاید: اگر ماشین صندوق در خرده فروشی‌ها الزامی باشد که برای هر فروشی فاکتور ارائه کنند هر فروشی ثبت شده و امکان فرار مالیاتی و فروش اجناس غیرمجاز نیز از بین می‌رود.
حذف مالیات ارزش افزوده
با نام‌گذاری سال جدید با عنوان حمایت از کالای ایرانی بسیاری از کارشناسان بر این باورند که عمده حمایت از تولیدات داخلی می‌تواند در حذف یا اصلاح برخی ساختارهای اقتصادی از جمله ساختار مالیاتی در کشور باشد. در این زمینه محمد رضا پورابراهیمی، رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس دریافت مالیات بر ارزش افزوده از تولیدکننده را مانع جدی پیش روی بخش تولید اعلام کرده و از دو گام اساسی مجلس در سال 97 برای حمایت از تولیدکنندگان خبر می‌دهد. پورابراهیمی درباره آخرین اقدامات کمیسیون اقتصادی مجلس برای اصلاح قانون آزمایشی مالیات بر ارزش افزوده به منظور حمایت از کارفرمایان و تولیدکنندگان در سال «حمایت از کالای ایرانی» به مهر گفت: در ایران نیز همچون سایر کشورها، دو نوع مالیات بر تولید تحت عنوان مالیات بر عملکرد و مالیات بر مصرف تحت عنوان مالیات بر ارزش افزوده، جاری است. وی با بیان اینکه مالیات بر عملکرد، سال‌ها و از زمان تدوین قانون تجارت از تولیدکنندگان دریافت می‌شده و شرایط آن متناسب با مقتضیات زمانی طی شده، افزود: اما مالیات بر ارزش افزوده، مالیات جدیدی در اقتصاد ایران است که طی یک دهه اخیر با تدوین قانون مربوطه، اجرایی شده و در نهایت به‌صورت آزمایشی، تاکنون ادامه دارد. رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس، نقصان در اجرا و عدم وجود زیرساخت‌های اجرایی لازم را ۲ نقطه ضعف مهم قانون آزمایشی مالیات بر ارزش افزوده عنوان کرده و یادآور شده است: یکی از اشکالات قانون مالیات بر ارزش افزوده در اجرا، دریافت این نوع مالیات از تولیدکنندگان است؛ به عبارتی به جای اینکه این قانون، مانند بسیاری از کشورها، مصرف را هدفگذاری کند، در کشور ما به‌دلیل ۲ نقطه ضعف مذکور، بخش تولید را هدفگذاری کرده است. پورابراهیمی در ادامه از پیگیری‌های مجلس درسال گذشته و از تدوین لایحه اصلاح قانون مالیات بر ارزش افزوده خبر داده و عنوان کرد اوایل سال ۹۶ این لایحه از طرف دولت به مجلس ارائه شد و ما بر‌اساس یک برنامه زمانبندی در کمیسیون اقتصادی طی یکسال کامل این لایحه را مورد بررسی و کارشناسی قرار دادیم تا مجموعه تصمیمات مشترک مجلس و دولت، دو ضعف کلید این قانون یعنی نقص در اجرا و عدم وجود زیرساخت اجرایی را پوشش دهد. او تصریح کرد: با دعوت از برخی فعالان اقتصادی ۳۰ محور اشکالات این قانون احصا شد و تک تک آنها را در اصلاحیه لحاظ کردیم. رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس، درباره نتایج بررسی لایحه اصلاح قانون مالیات بر ارزش افزوده گفت: با مشارکت سه تشکل اصلی بخش خصوصی و تعاونی یعنی اتاق بازرگانی، اتاق اصناف و اتاق تعاون همه مواد لایحه در کمیته مالیاتی کمیسیون مورد بررسی قرار گرفت و پیش‌بینی می‌کنیم لایحه اصلاح قانون مالیات بر ارزش افزوده تا اواخر اردیبهشت در کمیسیون اقتصادی مجلس نهایی شود و در نوبت بررسی صحن علنی مجلس قرار گیرد. رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس تاکید کرد: به فعالان اقتصادی قول می‌دهیم در صورت مساعدت مجلس، لایحه اصلاح قانون مالیات بر ارزش افزوده در صحن علنی تا پایان خردادماه در مجلس تصویب و نهایی می‌شود. وی با بیان اینکه با تصویب نهایی لایحه اصلاح قانون مالیات بر ارزش افزوده در مجلس قطعا ۹۰درصد از مشکلات بخش تولید که ناشی از اجرای ناقص این قانون است، برطرف خواهد شد، افزود: اصلاح این قانون یکی از اقدامات مهم دولت و مجلس در جهت حمایت از تولید در سال ۹۷ است.
آرمان