پایان پر‌ماجرای پراید

پراید پس از پیکان، قدیمیترین خودروی در حال تولید ایران تلقی میشود. ماجرا با اعلام این نکته که پراید در سال آینده شمارهگذاری نخواهد شد، آغاز شد و کم کم مقامات مسئول در وزارت صنعت، معدن و تجارت و شخص وزیر تاکید کردند پراید به پایان راه رسیده است.

خودرویی که در سال ۱۳۷۲، تولیدش در ایران آغاز شد تا جای پیکان را از آن خود کند، حالا آماده خداحافظی از صنعت خودروی ایران می شود، در شرایطی که بحرانهای جدی خودروسازی در کشور همچنان پابرجاست و صنعت دردانه دولتی نتوانسته است اهداف از قبل پیش بینی شده را جامه عمل بپوشاند.

هر چند پراید هشت میلیونی برای مدتهای طولانی جای پای خود را در بازار خودروی ایران سفت کرد اما بررسیها نشان میدهد اولین نمونههای این خودرو در بازار، در اوایل دهه هفتاد قیمتی بین یک میلیون و ۸۷۰ هزار تا ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان داشتند. پرایدهای فول صندوقدار البته به قیمتی برابر با ۲ میلیون و سیصد هزار تومان فروخته شدند.

از نماد ثروت تا...

پراید خیلی زودتر از آنچه تصور می شد، در دهه هفتاد به نماد ثروت و تجمل تبدیل شده بود، طبقهای برای تفاخر به دارایی اش پراید را بر میگزید، درست در شرایطی که واردات خودرو به کشور ممنوع بود.

در وضعیتی که پیکان نماد عقب ماندگی صنعت شده بود و عبارت "مدیریت پیکانی" عبارتی برای تشریح ناکارامدیها، پراید با روی خوش بازار مواجه بود. سال ۱۳۷۳ این خودرو روی ۳ میلیون و ۶۰۰ هزار تومان را دید و با افزایش گام به گام مدتی طولانی در محدوده ۵ میلیون تومان در بازار فرمانروایی کرد. خیلی زود با خداحافظی پیکان از خط تولید در ایران درسال ۱۳۸۳، پراید سلطان بی بدیل جادهها شد اما تفاوت پیکان و پراید تفاوتی غیر قابل چشمپوشی بود.

پیکان هر چند در سالیان پایانی عمرش از نفس افتاده بود اما دورهای به نماد تولید ملی بدل شد و نوستالژیای نسلی از ایرانیان پیکان بود، در مدل های گوناگونی که به بازار عرضه می شد. پراید اما هیچ گاه در حافظه تاریخی ایرانیان جای باز نکرده است، اتفاقا در دورهای، اواخر دهه هشتاد تا میانه دهه نود، با انتقادات تند و تیزی روبرو شد، ارابه مرگ و ... صفتهایی بود که پس از اعلام سهم بالای خودروی پراید در تصادفهای جاده ای به این خودرو داده شد.

این اما همه ماجرای پراید نیست، اتفاقا این خودرو از مرزهای ایران عبور کرد و در سوریه و عراق طرفداران ویژهای داشت هر چند همواره تفاوت قیمتهای صادراتی با قیمت فروش داخل به دغدغهای جدی برای افکار عمومی بدل میشد.

پراید از نفس افتاد

اولین قهر تاریخی افکار عمومی با پراید اوایل دهه نود، در بحران ارزی رخ داد؛ وقتی پراید ناگهانی مرز قیمتی ۸ تا ۱۸میلیون را در نوردید و در طنزهای کلامی ایرانیان جایگاه ویژه ای را از آن خود کرد. پراید ۱۸ میلیونی نماد لاکچری تقلبی ناشی از تورم نامیده می شد، پراید و پسته در روزهای سخت سال ۱۳۹۱ دستمایه بسیاری از طنزهای کلامی بودند؛ "جایتان خالی در پراید نشسته بودیم و پسته می خوردیم"؛ عبارتی بود که ابتدای بسیاری از جوکها قرار داشت.

هنوز بازار ایران و افکار عمومی با پراید بیست و چند میلیونی کنار نیامده بود که بحران ارزی سال ۱۳۹۷، تیر خلاص را به بازار ارزانترین خودروی داخلی زد؛ پراید ۵۰ میلیونی و پراید شصت میلیونی این بار دیگر دستمایه شوخیهای اینستاگرامی و تلگرامی نبود، نشانهای بود از عصبیت مصرفکنندگانی که این قیمت را برای خودرویی ۲۶ ساله بر نمی تافتند.

در حالی که اعتراضات نسبت به قیمت بالای این خودرو ادامه داشت، قیمتهای متفاوتی به عنوان قیمت تمام شده پراید اعلام میشد، از ۳۶ میلیون تومان تا ۴۳ میلیون اما رحمانی وزیر صنعت، معدن و تجارت قیمت تمام شده پراید ۱۱۱ را حدود ۳۵ تا ۳۶ میلیون تومان اعلام کرد.

صورتهای مالی سایپا در سال گذشته نشان می داد تولید تمام محصولات این شرکت در سال ۹۷ توام با زیان بوده که بیشترین آن نیز به پراید تعلق دارد و در این بین، تولید پراید، ۸۵۰ میلیارد تومان زیان برای سایپا به همراه داشته است.

خودرویی که با یک میلیون و هشتصد هزار تومان به بازار ایران سلام کرد، در آستانه ۵۰ یملیون تومان قرار است از بازار خداحافظی کند، این بار اما کسی از رفتن پراید هیجان زده نیست، تجربه خداحافظی پیکان این را میگوید؛ پیش بینی درست از آب در نیامده را هنوز می توان در مزوه خودرو یافت، بر پیکانی که جهانگیری بر آن نوشت؛ "پیکان ارابهای بود که صنعت خودرو بر دوش آن شکل گرفت و امروز به موزه می رود تا نظاره گر اعتلای این صنعت باشد. " اما تقدیر چنین نبود. خودروها میآیند و میروند، مشکلات در صنعت دولتی خودروسازی اما پابرجاست.