کاهش تقاضا و اقدامات بانک مرکزی عوامل اصلی آرامش در بازار ارز

شمشیر آمریکایی ها هر چند طی چهل سال گذشته هرگز در برابر مردم ایران غلاف نشد اما مدتی است که کاخ سفید شیوه جنگ را تغییر داده و این بار نقش تروریست اقتصادی را بازی می کند و به دنبال تحت فشار گذاشتن مردم از طریق ایجاد تنش اقتصادی است.

پس از خروج آمریکا از برجام با بهانه های واهی، هراس از آینده اقتصادی کشور سیل نقدینگی را به سمت بازار ارز کشاند. افزایش تقاضا هم در نبود عرضه باعث افزایش قیمت ارز شد. البته که جریانی از این آشفتگی بازار حمایت کرد و حتی در مقطعی دلالان قیمت دلار را حتی به بیش از ۱۸ هزار تومان رساندند و سعی داشتند این روند افزایشی نرخ ارز در بازار ادامه پیدا کند به طوری که این باور بین عوام ایجاد شد که حتی دلار به ۳۰ هزار تومان هم می رسد.

میانه های پارسال بود که اقتصاد ایران دلار ۱۸ هزار تومانی را پس زد و ارزش ریال بالا کشید. از آن روزهایی که عده ای با انتشار اخباری مبنی بر بریدن ترمز قیمت دلار قصد متشنج کردن فضای اقتصادی را داشتند حدود یک سال می گذرد و امروز قیمت دلار در بازار آزاد در کانال ۱۱ هزار تومان می چرخد و در مقاطعی به ۱۰ هزار تومان هم رسید.

در این مدت مردان اقتصادی دولت برای مهار افزایش قیمت ارز و از همه مهم تر پیش بینی پذیری بازار و رفع التهابات اقداماتی را به اجرا رساندند که مهم ترین آن محدود کردن فعالیت دلالان در بازار، برخورد با مفسدان ارزی، راه اندازی ارز نیمایی و کاهش تقاضای وارداتی، برگرداندن ارز صادراتی، مدیریت تقاضای ارز و اخیرا هم تشکیل بازار متشکل ارزی بوده است.

چندی پیش «فرهاد دژپسند» وزیر اقتصاد هم از ادامه دار بودن ریزش نرخ دلار در بازار خبر و داد و گفت اگر همین روند و شرایط اقتصادی و سیاسی برقرار باشد، احتمال استمرار کاهش قیمت ارز در بازار وجود دارد. هر چند هنوز تهدیدات بازار ارز از بین نرفته است اما کارشناسان معتقدند که هم افق سیاسی و هم اقتصادی برای بازار ارز روشن است و انتظاری برای جهش قیمت نیست.

انکار اقدامات دولت برای کنترل بازار ارز بی انصافی است

«مجید صامتی» کارشناس اقتصادی در گفت وگو با پژوهشگر ایرنا درباره عوامل تاثیرگذار در بازار ارز که باعث کاهش قیمت ها شد و دلار را به کانال ۱۱ هزار تومان رساند، گفت: دو عامل بسیار مهم باعث ایجاد ثبات در بازار ارز و کاهش قیمت ها شد. اقدامات دولت به ویژه بانک مرکزی و کاهش تقاضا در طول یک سال گذشته موثرترین عوامل کاهش نرخ ارز و ایجاد آرامش در بازار بودند.

وی ادامه داد: تجربه نشان داده بازار ارز پس از سکون در دولت های اول، با جهش قیمت در دولت های دوم روسای جمهوری مواجه می شود. تحرکات اخیر بازار ارز از ابتدای سال ۹۷ آغاز شد که البته امروز پس از گذشت یک سال می توان گفت بازار به ثبات نسبی رسیده است.

صامتی با بیان اینکه فعلا دلار در کانال ۱۱ هزار تومان حرکت می کند، اظهار داشت: اگر اتفاق خاصی از جمله افزایش تنش های سیاسی یا تحولات عمیق اقتصادی رخ ندهد می توان گفت قیمت ارز جهشی نخواهد داشت.

این کارشناس اقتصادی با اشاره به اقدامات دولت برای ساماندهی بازار ارز پس از جهش قیمت ها گفت: در این مدت بانک مرکزی توانست به خوبی بازارگردانی و تقاضای دلار در بازار را کنترل کند.

صامتی با اشاره به مقررات بانک مرکزی برای برگشت ارز صادراتی و تاثیر آن در بازار ارز تاکید کرد: با برگشت ارز صادراتی دولت توانست امر بازارگردانی را انجام دهد که سیاست درستی بود و قدرت عرضه را افزایش داد.

وی با اشاره به کاهش تقاضا در بازار ارز ادامه داد: از آنجایی که فعالیت های اقتصادی رو به کاهش رفته و واردات کمتر شده، تقاضای ارز هم در بازار افت کرده است. عامل اصلی کاهش تقاضا در بازار کنترل واردات از طریق مقررات گمرکی و برخی از ممنوعیت های وارداتی است.

صامتی تصریح داشت: البته به طور کلی در فصول اول و دوم سال در بازار ارز شاهد جمود هستیم و در فصل های سوم و چهارم تقاضا در بازار افزایش می یابد اما اگر در دو فصل نیمه دوم سال اتفاق خاصی که منجر به افزایش قیمت ارز می شود، رخ ندهد ثبات نسبی در بازار حفظ می شود.

این کارشناس اقتصادی درباره عاملی که می تواند بازار ارز را تهدید کند، گفت: موضوعی که می تواند تهدیدی برای بازار ارز محسوب شود پرداخت نشدن به موقع سودهای بانکی است. اگر بهره سپرده های بانکی مطابق قرارداد پرداخت شود مشکلی پیش نمی آید اما در غیر این صورت، ممکن است این نقدینگی از بانک ها خارج و به سمت سایر بازارها از جمله بازار ارز حرکت کند.

صامتی در پاسخ به این پرسش که در شرایط بهبود روابط سیاسی با کشورهای اروپایی و بهبود وضعیت اقتصادی امکان ادامه دار بودن ریزش قیمت دلار وجود دارد، گفت: در این شرایط امکان کاهش قیمت دلار و ورود آن به کانال های کمتر از ۱۱ هزار تومان وجود دارد اما به طور قطع به معنای برگشت قیمت ارز در سال های ۹۶ و قبل از آن نیست.

وی تاکید کرد: عاملی که می تواند بازار ارز را تحت تاثیر قرار دهد و به بازار ثبات بخشد، موضوع اشتغال و تولید است که باعث تقویت قدرت برابری پول کشورمان با کشور های دیگر می شود.

این کارشناس اقتصادی با اشاره به برخی از اظهارات مبنی بر اینکه تنها عامل کاهش قیمت ارز کاهش قدرت خرید و نبود تقاضا در بازار بوده و دولت برنامه ای برای ساماندهی بازار نداشت، گفت:بی انصافی است که اقدامات دولت در کنترل بازار ارز را نادیده بگیریم و منکر سیاست های موثر دولت در مهار قیمت ارز باشیم.

خطر ارز پاشی در آستانه انتخابات

واقعیت این است در مقاطعی رویدادهای سیاسی بیشتر از تحولات اقتصادی بر بازارهای کشورمان اثر می گذارند و این موضوع قابل انکار نیست. یکی از مهم ترین رویدادهای سیاسی کشورمان برگزاری انتخابات مجلس شورای اسلامی است. بنابراین بعید نیست عده ای برای افزایش مشارکت مردم در انتخابات متوسل به دخالت در بازارها از جمله بازار ارز شوند.

در حالی که به تازگی بازار ارز به ثبات نسبی رسیده است این اقدام برای افزایش جلب رضایت مردم مانند سم عمل می کند و اتفاقا نارضایتی بیشتر مردم را به دنبال خواهد داشت. توصیه اکید اهل فن هم این است که دولت با روش های علمی مبتنی بر اصول اقتصاد به دنبال واقعی سازی نرخ ارز باشد و تزریق ارز به بازار برای کاهش مصنوعی قیمت ها نه تنها کمکی به بازار نمی کند بلکه ذخایر ارزی کشور را تحت تاثیر می گذارد و اثر منفی در بازار می گذارد.