چرا قیمت ارز افزایش یافته بود؟

بازار ارز ظرف دو هفته اخیر، نوسانات بسیاری را تجربه کرده است. با این وجود، بعد از بخشنامه بانک مرکزی مبنی بر محدودیت جدید تراکنشهای بین بانکی، قیمت رو به کاهش است و اجرای این بخشنامه و محدودیت سیستمی انجام نقل و انتقالات، تحرک دلالان را نقش بر آب کرد.

چرا قیمت ارز افزایش یافت؟

بانک مرکزی شش عامل را برای این نوسانات برمیشمرد و معتقد است که این شش عامل، از جمله مباحث تعیین کنندهای هستند که نوسانات نرخ طی روزهای گذشته را رقم زدهاند. آنگونه که عبدالناصر همتی، رئیس کل بانک مرکزی میگوید، شوک قیمتی بنزین و فضای روانی که از داخل و خارج از کشور بر اقتصاد حاکم شده است، در کنار برخی فضاسازی ها درباره لایحه بودجه سال آینده توانسته بازار ارز را ملتهب سازد.

او البته برخی شوکهایی که طرفداران بالا بردن نرخ ارز، آن را ایجاد کرده اند را در کنار مواردی همچون بیثباتی در عراق و اختلال در میزان صادرات، تشدید تسویه حساب شرکتها با طرف های خارجی در پایان سال میلادی و تلاش برخی شبکه های خارج از کشور برای ایجاد نوسانات نرخ ارز را هم از جمله دلایل دیگر میداند.

بازهم پای کارتخوان در میان است

با این وجود، با برنامهریزیهای صورت گرفته از سوی بانک مرکزی، نوسانات قیمت ظرف دو روز گذشته تا حدودی مهار شده است. قیمت دلار که در برخی روزهای میانی هفته گذشته، وارد کانال ۱۳ هزار تومانی هم شده بود، دیروز (۲۱ آذر ۹۸) مجدد به کانال ۱۲ هزار تومانی بازگشت و روند کاهشی خود را در مبادی عرضه ارز با سرعت بیشتری ادامه داد.

بسیاری از فعالان بازار ارز بر این باورند که بانک مرکزی درست در روزهایی که دلالان و سفتهبازان احساس پیروزی بسیاری در بازار ارز داشته و روند رو به رشد قیمت را بسیار معقول و مطلوب عنوان میکردند، وارد عمل شده و بخشنامهای صادر کرده است که بساط بسیاری از دلالانی که گوشه به گوشه خیابان فردوسی و چهارراه استانبول میایستادند، را جمع کرده است؛ چراکه آنها نقل و انتقالات مالی خود را با استفاده از دستگاههای کارتخوان انجام میدادهاند و همین بخشنامه آنها را محدودتر کرده است.

نقل و انتقال از درگاههای غیرحضوری؛ هر ۲۴ ساعت فقط ۱۰۰ میلیون تومان

در واقع، بانک مرکزی در بخشنامهای اعلام کرده است که در ادامه اجرای الزامات مبارزه با پولشویی و مدیریت جریان وجوه در کشور، از چهارشنبه (بیست آذرماه ۹۸)، تراکنشهای تمامی سامانههای بین بانکی را محدود کرده است؛ به این معنا که این تراکنشها به ازای هر شخص در ۲۴ ساعت از درگاههای غیرحضوری، با سقف ۱۰۰ میلیون تومانی مواجه است.

این بخشنامه اعلام کرده است که تمامی بانک ها و موسسات اعتباری نیز موظفند این محدودیت را برای تراکنشهای درون بانکی و در درگاههای غیرحضوری خود اعمال کنند. این گونه است که مشتریان بانکها فقط میتوانند برای انجام تراکنش های بالاتر از این مبلغ کماکان به شعب بانک ها مراجعه کنند. همین بخشنامه کافی بود که بخشی از دلالیها و سفتهبازیها در بازار ارز محدود شده و بساط برخی خرید و فروشهای سفتهبازانه جمع شود.

در این میان، رئیس کل بانک مرکزی البته بار دیگر به عدم دخالت و دستکاری قیمتی در بازار ارز هم اشاره میکند و معتقد است که برخی تحرکات سفتهبازانه باعث شده تا قیمت در بازار بالا رود و این تحرکات، سهم بیشتری نسبت به سایر عوامل داشتهاند. او میگوید که هدف از حضور بانک مرکزی در بازار ارز، ایجاد ثبات است و به هیچوجه هدف تعیین نرخ ارز را دنبال نمیکند، بلکه هدف این بانک ایجاد ثبات در بازار است و اگر هم در بازار حضور پیدا می کند، ناشی از آن است که تقاضا را زیاد، غیرواقعی و یا ناشی از سفته بازی میبیند، پس باید بازار را کنترل کند.

وی به این نکته هم اشاره میکند که بانک مرکزی در چنین شرایط تحریمی، اجازه سفته بازی در بازار را نمی دهد، چراکه معتقد است سفته بازی ابزار دشمن است؛ به خصوص اینکه در حال حاضر هیچ تقاضای واقعی وجود ندارد که تأمین نشود و تمام تقاضاهای واقعی در نیما تامین میشود.

همتی همچنین میگوید که در بازار ثانویه یا نیما نیز، قیمت بر اساس عرضه و تقاضا تعیین میشود و بانک مرکزی از بروز نوسانات در این بازار جلوگیری میکند، چراکه ثبات اقتصادی هدف این بانک است.

افزایش فروشندهها در خیابان فردوسی تهران

بررسیهای میدانی حکایت از آن دارد دیروز فروشنده در بازار ارز زیاده بود. یکی از صرافان چهاراه استانبول تهران گفت: با کاهش نرخ ارز طی دو روز گذشته که و بازگشت دلار به کانال ۱۲ هزار تومان، کسانی که تصور میکردند روند افزایشی نرخ ارز ادامه خواهد داشت و رویای جهش را در اعداد و ارقام بالا در سر میپروراندند، طی این یکی دو روز فروشنده شدهاند و همین به کاهش بیشتر قیمت کمک کرده است.

البته هنوز هم تلاشهای سفتهبازان ادامه دارد ولی بانک مرکزی نیز با برنامهریزیهای صورت گرفته به خصوص در حوزه تراکنشهای بانکی، اجازه مانور به آنها نمیدهد؛ به خصوص اینکه آنها بسیاری از نقل و انتقالات ریالی برای معامله ارز را با استفاده از کارتخوانها یا سامانههای غیرحضوری بانکها انجام میدهند که به هر حال وضعیت کنونی مواجهه بانک مرکزی با این سناریوهای فروشندگان و خریداران سفتهباز، حرکات آنها را محدود و محدودتر کرده است.