بنزین وحشی در کمند پتروشیمی‌ها رام می‌شود

پتروشیمیهای خوراک مایع در کشور به شکل عمومی با مشکل کمبود خوراک مواجه هستند و اغلب آنها به دلیل فعالیت زیر ظرفیت تا پیش از تلاطمات ارزی در مرز سود و زیان حرکت میکردند. بسیاری منابع معتقدند به طور متوسط لااقل 30 درصد از ظرفیت این پتروشیمیها به دلیل کمبود خوراک خالی مانده است.

از سوی دیگر اغلب میادین نفتی حاوی ترکیبات هیدروکربوری هستند که به صورت گازهای همراه در هنگام استخراج نفت از این مخازن خارج میشود. این ترکیبات بسیار با ارزش که  Natural Gas Liquids  یا NGL خوانده میشوند، خوراک واحدهای پتروشیمی خوراک مایع مانند پتروشیمی عظیم بندر امام محسوب میشوند.

با این وجود ترکیبات با ارزش NGL  که به دلیل ارزش بسیار بالا به بنزین وحشی معروف شدهاند در اغلب میادین نفتی ایران سوزانده میشوند و به دلیل آنکه در اولویت پروژههای شرکت ملی نفت قرار ندارند، تلاش سازمانیافتهای برای جمع آوری آنها وجود ندارد. 

نکته جالب آن است که در طول سالهای گذشته واحدهای بزرگ پتروشیمی به دلیل مشکلات شدید ناشی از کمبود خوراک در کارکرد اقتصادی آنها به کرات اعلام کردهاند که حاضرند تامین مالی ایجاد واحدهای جمعآوری NGL را خود بر عهده بگیرند اما به دلیل بخشینگری شدید حاکم بر شرکت ملی نفت، این شرکت اجرای واحدهای NGL را وظیفه سازمانی خود فرض کرده و اجازه ورود در این عرصه را به پتروشیمی نداده است. در عین حال به دلیل اینکه اجرای این پروژهها در اولویت کاری شرکت ملی نفت تعریف نشده است، این شرکت اجرای بسیاری از این پروژهها را مدتها به تاخیر انداخته است.

این تاخیر به قدری طولانی بوده است که در بعضی موارد به خصوص در میادین نفتی خلیج فارس به دلیل کاهش فشار میادین و کاهش خروج گازهای همراه ارزش اقتصادی جمعآوری آنها از بین رفته است،البته به تازگی پس از مدتها NGL سیری که گاز میادین نفتی دریایی ایران را جمع آوری میکند در آستانه بهرهبرداری قرار گرفته است و از سوی دیگر پتروشیمی بندر امام موفق شده است مجوز سرمایهگذاری در ایجاد یک واحد NGL را در میادین نفتی خوزستان به دست آورد.برای اطلاع از کم و کیف استفاده از خوراک NGL در پتروشیمیها و ایجاد واحد یاد شده در میادین خوزستان به عنوان تولید کننده اصلی نفت کشور با محمد حسین ظریف کار فرد مدیرعامل پتروشیمی بندر امام به گفتوگو نشستیم.

پتروشیمی بندرامام و اغلب پتروشیمیهای خوراک مایع با کمبود خوراک به خصوص درباره خوراک مایعات گازی و گازهای همراه مواجه هستید. چه بخشی از ظرفیت شما به دلیل کمبود خوراک خالی مانده است؟

ظریف کار: حدودا پیش 40 تا 50 درصد از ظرفیت خالیها به مسئله کمبود خوراک باز میگردد. واحد فرآورش ما با مشکل جدی کمبود خوراک NGL مواجه است.

این مسئله عامل عمده کمبود بقیه تولیدات ما است وقتی فرآورش کار میکند محصول آن خوراک بقیه واحدها میشود.

ظرفیت عمده ما در NGL خالی مانده است. خوشبختانه راهکارهایی برای حل این کمبود یافتهایم.

چه راهکارهایی؟

ظریف کار: میدانید که NGL قابل ذخیرهسازی نیست چرا که اغلب حالت فیزیکی گاز یا گاز مایع دارد. در حال حاضر به دنبال آن هستیم که LPG مطلوبی را بیاییم و مرحله دوم NGL در واقع تبدیل به LPG میشود. اگر بتوانیم خوراک مناسب پیدا کنیم میتوانیم به NGL موجودمان اختصاص دهیم.

در مرحله دوم یک پروژه بسیار سنگین برای تأمین خوراک داریم که در حال طی مراحل فاینانسی آن هستیم. البته این پروژه زودرس نیست.

*اجرای NGL 3200 با فاینانس پتروشیمی بندر امام در شلمچه توسط قرارگاه خاتمالانبیا

ماهیت این پروژه چیست؟

ظریف کار: NGL به طور کل از مخازن و چاههای استخراج نفت گرفته میشود. به هر میزان استخراج نفت بیشتر شود طبعا تولید NGL بیشتر میشود.

این NGL باید در مبادی تولید، جمعآوری شود. ما به دنبال طراحی و ساخت NGL 3200 هستیم که فاینانس اولیه آن تأمین شده است و درصد عمده فاینانس آن توسط ما انجام خواهد شد.

شرکت ملی نفت با سرمایهگذاری پتروشیمی در تولید NGL موافقت کرده است؟ به هر حال در نفت نگاه بخشی به شدت حاکم است و من شنیده بودم پتروشیمیها مدتها است حاضرند در این زمینه سرمایهگذاری کنند، اما نفت چنین اجازهای به آنها نمیدهد و گازهای همراه همچنان میسوزند.

ظریف کار: بله. چنین مجوزی داده شده است. با توصیه وزیر محترم نفت این کار میسر شده است و ما با کمک قرارگاه سازندگی خاتمالانبیا به تدریج وارد عمل میشویم. فاینانس را ما خواهیم آورد و کار اجرایی توسط قرارگاه انجام خواهد شد.

تأسیسات این واحد کجا مستقر خواهد شد؟

ظریف کار: در استان خوزستان و نزدیک به شلمچه بحث مکانیابی تمام شده و ما وارد شدهایم. وزیر نفت هم توجه و محبت ویژهای به این پروژه نشان دادند.

این کار چند ویژگی دارد اول اینکه با توجه به اینکه ما به این گازها نیاز داریم، حساسیت بیشتری به کار در جهت تسریع احداث خواهیم داشت. در عین حال احداث این NGL به کل منطقه ماهشهر و پتروشیمیهای آن کمک میکند.

راههای دیگری را نیز برای تأمین خوراک پیگیری میکنیم که چون نهایی نشده درباره آن صحبت نمیکنیم.

این واحد NGL گاز همراه کدام یک از میادین جنوب را جمعآوری میکند؟ همه این گاز قبلا در فلزها میسوخت این طور نیست؟

ظریف کار: شاید قبلا امکان نداشت کار دیگری درباره آن انجام شود. البته واحدهای NGL پیش از این ساخته شده است. زمانی که ما تنها نفت استخراج میکردیم اگر این گازها خارج نمیشد اصلا امکان استخراج نفت وجود نداشت و یکی از مشکلات استخراج نفت قبل از انقلاب همین گازهای همراه بوده است.

زمانی که ساخت NF  بندر امام شروع شد هدف استفاده از همین گازها و جلوگیری از هدر روی آنها بود.NGL 3200 یک منطقه از کشور و میادین درون آن را در استان خوزستان شامل میشود.

میزان سرمایهگذاری پیشبینی شده برای تأسیس NGL 3200 چقدر است؟

ظریف کار: البته شرایط در حال تغییرات اما ما تلاش میکنیم کل کار به وسیله پیمانکاران ایرانی انجام شود و با امکانات ساخت داخل انجام شود. این کار بسیار بزرگ است و عددهای بزرگی برای سرمایهگذاری نیاز دارد.

پروژه فازبندی شده یا در یک فاز عملیاتی میشود؟

ظریف کار: درباره همه این موارد مطالعه میکنیم برای اجرای هر پروژه در مرحله اول امکانسنجی انجام میشود و تا زمانی که نهایی و قابل ارائه به صورت دقیق شود زمان میبرد. حدود سرمایهگذاری مورد نیاز برای ما مشخص است اما تا قطعی شدن برای اعلام آن صبر میکنیم.

*NGL3200 در کوتاهترین زمان ممکن عملیاتی میشود

ظاهرا یکی از ترینهای (واحدهای) NF بندر امام به دلیل کمبود خوراک به طور کامل مورد استفاده قرار نمیگیرد و دوترین باقی مانده نیز با ظرفیت کامل کار نمیکنند.

ظریفکار: ما 3 ترین NF داریم که دوترین با ظرفیت هر یک 60 هزار بشکه فعالیت میکنند. اخیرا NF سوم راهاندازی شده و در مراحل نهایی بهرهبرداری است که به تنهایی به 100 هزار بشکه در روز خوراک نیاز دارد.

راهاندازی واحد سوم به دو دلیل انجام شده است اول اینکه وقتی NGL 3200 وارد سرویس شد مشکل کمبود NF نداشته باشیم.

در عین حال دو ترین اول به تعمیرات نیاز دارند و با توجه به اینکه امکان ذخیرهسازی NGL وجود ندارد در زمان تعمیرات این گازها سوزانده خواهد شد، بنابراین ارزش دارد یکترین NF جدید داشته باشیم که در زمان تعمیرات NGL با ارزش سوزانده نشود.

بعضی میپرسند وقتی شما خوراک کافی برای NFهای موجود خود ندارید چرا واحد جدید با ظرفیت بالاتر احداث کردهاید، اما این دوستان نمیدانند ارزش یک روز کار یک واحد NF چقدر است.

چقدر است؟

ظریفکار: بسیار زیاد. در عین حال وقتی نتواستید از خوراک NGL در NF استفاده کنید باید آن را بسوزانید که به جز هدر رفتن این نعمت با ارزش خدادادی مشکلات زیست محیطی نیز ایجاد میشود.

دلیل عمده آن هم این است که ما هنوز امکان استحصال بالقوه NGL  از چاهها را داریم و اگر یک روز هم استفاده از آن به تأخیر بیفتد ضرر بسیار زیاد اقتصادی و زیست محیطی دارد.

زمان بهرهبرداری از NGL 3200 مشخص شده است؟

ظریف کار: در حال حاضر در حال مطالعات اولیه هستیم اول بنا داریم به شکل ویژه و با استفاده از امکانات این پروژه را عملیاتی کنیم.

در عین حال رعایت همه استانداردها و کیفیت مدنظر ما است و تلاش میکنیم در کنار رعایت این موارد در کوتاهترین زمان ممکن به عنوان یک پروژه شاخص از نظر مدت زمانی اجرای آن را به یادگار بگذاریم.

درباره اینکه چگونه پروژه را به سرعت پیش ببریم نیز مطالعه کردهایم و بنا داریم قبل از اینکه بسیاری از مراحل مربوط به ساخت تجهیزات آغاز شود کار را در محل آغاز کنیم،اگر از مسائل اصولی اولیه اطمینان پیدا کنیم به طور شبانهروزی آنجا فعالیت خواهیم کرد.

مصوبه شرکت ملی نفت را دریافت کردهاید؟

ظریفکار: همه کارها انجام نشده است و وزیر محترم نفت به این مسئله توجه کردند و شخص آقای بیات هم برای این کار وقت گذاشتند. این کار یک باقیات الصالحات برای کشور است.