مخاطرات ورود «شیر فله‌ای» به سبد مصرف خانوار

اخیرا اتحادیه دامداران از سازمان دامپزشکی کشور درخواست صدور مجوز برای توزیع شیر فلهای را داشته و این سازمان موضوع را بررسی میکند. شیر فلهای در واقع حدود نیمی از شیر تولیدی کشور است که وارد چرخه تولید صنایع مکانیزه لبنی نمیشود، بلکه مستقیما و به خصوص در شهرستانها از گاوداری وارد فروشگاههای محلی و ماست بندیها شده و مصرف میشود. 

تولید شیر خام در کشور بنا به آمار وزارت جهاد کشاروزی سالانه 10 میلیون و 800 هزار تن است که به گفته مسئولان صنایع لبنی تنها 5.5 تا 6 میلیون تن آن وارد چرخه صنایع لبنی کشور میشود.

براساس این آمارها در خوشبینانهترین حالت 4 میلیون و 800 هزار تن شیر خام به صورت خودمصرفی و یا توزیع به صورت فلهای در بازار عرضه میشود.

*ماست بندیها و مشکلات بهداشتی

آمار ماستبندیهایی که قارچگونه طی سالهای گذشته رشد داشتهاند، خود گواه همین مطلب است که با افزایش تولید شیر خام تولیدی کشور و افزایش نیافتن میزان ورود به چرخه صنعت لبنی، کفه ترازو به سمت افزایش ماستبندیها سنگینی کرده است.

در مورد عرضه شیر و فرآوردههای لبنی در ماستبندی به تفصیل از سوی کارشناسان بهداشتی صحبت شده و تاثیر آن را در بیماریهای قابل انتقال از جمله سل و بروسلوز و لپتوسپیروز گوشزد کردهاند.

*توجیه دامداران برای توزیع شیر فلهای

مسئولان اتحادیه دامداران درخواست توزیع شیر فلهای را با هدف پائین آوردن قیمت شیر در بازار عنوان کردهاند.

به گفته آنها شیر خام 930 تومانی که از سوی دامدارا به کارخانههای لبنی فروخته میشود، دوباره با قیمت 1850 تومان به بازار برمیگردد، آنها معتقدند در صورتی که شیر فلهای در بازار توزیع شود، قیمت آن به کیلویی 1200 تومان خواهد رسید.

مسئولان اتحادیه دامداران نگرانی خود را در مورد کاهش سرانه مصرف شیر و محصولات لبنی عنوان میکنند و به عقیده آنها با کاهش قیمت شیر میتوان بخشی از سرانه کاهش مصرف را تامین کرد.

در حال حاضر سرانه مصرف شیر در کشور 85 کیلوگرم است که نصف میانگین جهانی و تا یک ششم برخی کشورهای پیشرفته است و براساس قانون برنامه پنجم توسعه قرار است این رقم به 160 کیلوگرم برسد.

*سازمان دامپزشکی کشور چه میگوید؟

سازمان دامپزشکی کشور میگوید این طرح در دامداریها و گاوداریهایی که از نظر تست سل و بروسلوز پاک باشد و بار میکروبی پائینی داشته باشد، بررسی میشود، تا در صورت تصویب با برچسب ویژه که جوشیدن کافی در آن هشدار داده شده است، عرضه شود.

*ابهامهای توزیع شیر فلهای

اگرچه این طرح هنوز در سازمان دامپزشکی کشور در حال بررسی است و جواب قطعی داده نشده است، اما سوال این است که آیا در صورت تائید موارد بهداشتی گفته شده از سوی دامپزشکی برای یک گاوداری، میتواند این موضوع برای کل ماههای سال صادق باشد؟از سویی آیا آزمایشگاههای کافی برای تستهای مرتب در کشور وجود دارد؟ چه تضمینی دارد که روند بیماری و بار میکروبی در یک دامداری و گاوداری روند ثابتی داشته باشد؟ در مورد بیماریهای که احتمال دارد از انسان به فرآورده لبنی منتقل شود چه پیشبینی شده است؟ زیرا ظاهرا آزمایشها تنها مربوط به دامداریها است.  آیا شیر خام فلهای که با تاخیر در عرضه، بار میکروبی آن چند برابر میشود چه خواهند کرد؟ و چه تضمینی است که دامداران و گاودارانی که به زعم آنها بررسی بهداشتی شدهاند و مجوز فروش به آنها داده شده شیر سایر گاوداریها را در بستهبندیهای خودشان عرضه نکنند؟ همچنین اگر دامداری در طول سال از انواع آنتیبیوتیکها استفاده کند که باقیمانده دارویی ایجاد کند چه باید کرد؟

*صنایع لبنی: توزیع شیر فلهای نقض قانون پاستور

رضا باکری دبیر انجمن صنایع لبنی کشور معتقد است شیر خام علاوه بر بیماریهایی مانند سل، بروسلوز و باکتریهایی مانند استرپتوکوک و استافیلوکوک که میتواند داشته باشد و به انسان منتقل شود حاوی انواع

به گفته باکری موضوع پاستوریزاسیون که توسط دانشمند فرانسوی لویی پاستور در 200 سال پیش اختراع شده به منظور پایان دادن به تلفات و بیماریهایی است که از طریق شیر خام به انسانها وارد شده است.

به گفته دبیر انجمن صنایع لبنی در صورتی که سازمان دامپزشکی کشور بخواهد چنین مجوزی را صادر کند برگشت به دانش 200 سال پیش است که کشورهای دیگر در حال تکمیل آن هستند.

بیماریهایی مانند سل، بروسلوز، لپتو سپیروز و معروفترین آنها تب مالت است که همواره طی سالهای گذشته از شیر و فرآوردههای لبنی انسانها دچار شدهاند.

همچنین انواع باکتری و آفلاتوکسین که سموم قارچها است و نیز باقیمانده دارویی میتواند از شیر خام به انسان منتقل شود.