کشمش در بورس؛ خرما در مسیر

اکبر میرزاپور درخصوص وضعیت انبارهای خرما به «دنیایاقتصاد» گفت: بورس کالا مراحل اداری لازم برای پذیرش انبارهای خرما را صورت داده و بازدیدهای لازم را به عمل آورده و در حال حاضر چند انبار در مرحله تامین تضامین بانکی قرار دارند که پس از آوردن این تضامین میتوانند نسبت به پذیرش محصول اقدام کنند. باتوجه به حسن نظر بازار سرمایه نسبت به کالاهای کشاورزی، میزان تضامین انبارهای این حوزه در حداقل ممکن است و دیگر امکانی برای کاهش بیشتر تضامین وجود ندارد. میرزاپور همچنین درخصوص معامله گواهی سپرده کشمش نیز افزود: کار اولین انبار کشمش که در خراسان رضوی واقع شده رو به اتمام بوده و در روزهای آتی شاهد گشایش این نماد معاملاتی خواهیم بود. در ادامه متن کامل این گفتوگو را میخوانید.
طرح عرضه اوراق گواهی سپرده خرما در بورس کالا به چه نتیجهای رسید و در حال حاضر این طرح در چه مرحلهای قرار دارد؟

درحال حاضر چند انبار جدید برای پذیرش کالای خرما در شهرستان بم شناسایی شده و نمایندگان بورس کالای ایران بازدیدهای لازم را از این انبارها انجام داده و این انبارها در حال طی مراحل پذیرش هستند. همچنین سازمان مرکزی تعاون روستایی نیز برای انجام معاملات خرما در گواهی سپرده کالایی اعلام آمادگی کرده و تعدادی انبار نیز از این سو در استان کرمان و شهرستان بم شناسایی و به بورس کالا معرفی شده و مراحل پذیرش این انبارها نیز درحال اجرا است.

همانگونه که مستحضرید بورس کالا در دنیا و ایران هیچ نقشی در مالکیت و اداره انبارها برعهده ندارد، درواقع بورس کالا تنها از ظرفیتها و پتانسیلهای هر بخش برای مرتبط کردن تولیدکننده و خریدار استفاده میکند. در همین راستا نیز بورس کالا جلساتی با انجمن خرمای ایران برگزار کرد و با رایزنیهای صورت گرفته اعلام آمادگیهایی برای پذیرش انبار به بورس کالا داده شد که بورس کالا نیز بازدیدهای لازم را از این انبارها صورت داد و مراحل اداری برای پذیرش انبارها در حال انجام بوده و امیدواریم به زودی شاهد آغاز بهکار پذیرش خرما از سوی اولین انبار باشیم.
فرآیند پذیرش انبار چقدر زمانبر است و آیا امکانی برای تسریع در این زمینه وجود دارد؟

هر انبار باید مستندات لازم را به بورس ارائه دهد و این مستندات در بورس بررسی شده و در ادامه انبارها بازدید و مورد تایید مسوولان بورس کالا قرار گیرد. تمامی سعی ما در بورس کالا بر تسریع این روند و اجرای آن در کوتاهترین زمان ممکن است. بنابراین در زمینه انبارهایی که برای پذیرش خرما اعلام آمادگی کردند تمامی این مراحل به سرعت طی شد اما برای آنکه انباری اجازه پذیرش کالا بگیرد باید مراحل دیگری از جمله گرفتن ضمانتنامه بانکی، بیمهنامه و... را نیز بگذراند. انبارهای کالایی امانتدار محصولات مردم هستند و از همین رو باید تمامی مراحل ارائه تضمین و بیمهنامه را به درستی انجام دهند. درحال حاضر حداقل دو انبار خرما در مرحله گرفتن ضمانتنامه بانکی بوده که پس از طی این مرحله، این انبارها امکان پذیرش محصول و آغاز به کار در بورس کالا را پیدا میکنند.
میزان تضامین بانکی هر انبار چقدر است و آیا بالا بودن این تضامین عاملی در جهت کند شدن روند پذیرش انبارها محسوب میشود؟

از آنجا که این انبارها محلی برای نگهداری کالاهای امانی هستند بدیهی است که باید ضمانت کافی از آنها گرفته شود تا در ادامه مشکلی برای افرادی که کالای خود را به آنها میسپارند به وجود نیاید. اما از آنجا که بازار سرمایه کشور اعم از سازمان بورس، شرکت سپردهگذاری مرکزی و بورس کالا دید مثبتی به بخش کشاورزی دارند در تدوین مقررات مربوط به تضامین این بخش نیز با نگاهی مثبت عمل میکنند و همین موضوع باعث شده تا تضامین موردنیاز برای انبارهای بخش کشاورزی در حداقل ممکن باشد. در همین راستا میزان ضمانتنامه بانکی انبارهای بخش کشاورزی معادل ۲۰ درصد ارزش ظرفیت انبار تعیین شده است. مابقی تضامین این انبارها نیز شامل چک، تعهدنامه بانکی و بیمهنامه کامل است که اگرچه تعهدآور است اما هزینهزا نیست. به این ترتیب از سویی کمترین هزینه برای صاحبان انبارها ایجاد میشود و از طرف دیگر صاحبان کالا ترسی از سپردن محصول خود به این انبارها ندارند. بنابراین کندی فرآیند پذیرش انبارهای خرما ارتباط چندانی با تضامین بانکی ندارد، بلکه عدمآشنایی کامل با طرح و مزیتهای آن علت اصلی کندی پیشرفت این طرح به شمار میرود. بنابراین بحث فرهنگسازی در ترویج و راهاندازی این بازار اهمیت بسزایی دارد. بورس کالا در حد توان در زمینه این فرهنگسازی تلاش کرده و امیدواریم به زودی شاهد پذیرش اولین انبار خرما باشیم.
از عرضه گواهی سپرده کشمش در بورس کالا چه خبر؟

سابقه ورود خرما به بازار گواهی سپرده کالایی به حدود یک سال قبل بازمیگردد. سال گذشته بورس کالا، نشستهایی تحت عنوان میزهای کالایی را ابتدا با حضور فعالان و نمایندگان جهاد کشاورزی و سپس با نمایندگان تولیدکنندگان کشمش در کشور برگزار کرده و درنهایت در این جلسات به این نتیجه رسیدیم که کشمش نیز پتانسیل عرضه در بورس کالا را دارد. در ادامه مسیر اداری برای عرضه گواهی سپرده کشمش طی شد. به تازگی مراحل اداری اولین انبار کشمش به اتمام رسیده و این انبار که در استان خراسان رضوی واقع شده نسبت به پذیرش کالا نیز اقدام کرده و در مرحله نهایی پذیرش است و به زودی و در روزهای آتی شاهد بازگشایی نماد معاملات کشمش خواهیم بود.
حداقل خرید در گواهی سپرده کشمش چه میزان تعیین شده است؟

حداقل میزان خرید در بازار گواهی سپرده کالایی براساس نیاز فعالان بازار شکل میگیرد، بهعنوان مثال در کالاهایی همچون زعفران، هر اوراق سپرده کالایی ۱۰ گرم تعیین شده است اما برای آنکه هر فرد بتواند محصول خود را از انبار دریافت کند باید برابر ۵۰۰ گرم اوراق گواهی زعفران داشته باشد. البته بازار گواهی سپرده کالایی از نوع پیوسته بوده و افرادی که نسبت به خرید گواهی کالا اقدام میکنند این امکان را دارند که پیش از سررسید گواهی نسبت به فروش آن در این بازار اقدام کنند. کشمش نیز از قاعدهای مشابه خرما تبعیت میکند. اندازه قراردادها در حد یک کیلوگرم بوده اما میزان حداقلی تحویل توسط انبارها مشخص میشود چراکه تحویل کالا باید توجیه فنی و اقتصادی باشد و بر همین اساس میزان حداقل تحویل تعیین میشود.