افزایش چشمگیر تامین ارز در سال جاری با اصلاح یارانه‌ها

علی صالحآبادی رئیسکل بانک مرکزی در یک گفتوگوی تلویزیونی درباره اشکالات سیاست ارز ۴۲۰۰ تومانی گفت: ارز پیش از این به حلقه اول پرداخت میشد و به دلیل آنکه به واردکننده داده شده بود به جای اینکه مردم و مصرفکننده برسد و انحرافهایی داشته است. زمانی که به واردکننده ارز ۴۲۰۰ داده میشد اولاً تفاوت نرخ ارز و سامانه نیما قابل توجه بود و واردات بیش از نیاز کشور بود. ارز ارزان بود واردات بیشتر بود که به قاچاق منجر میشد به تولید هم آسیب جدی وارد شد.

وی افزود: شکل پرداخت یارانه اصلاح شده است و مردم اصلاح این یارانه را میبینند و این شکل جدید بسیار مناسب شده نسبت به قبل چراکه پیش از این به واردات اختصاص یافته بود و سر سفره مردم نبوده است. اصلاح قیمت نیاز به توضیح دارد. ورود به این موضوع جسارت و جرات میخواهد و دولت سیزدهم هم باید برای مردم توضیح دهد.

رئیسکل بانک مرکزی در ادامه گفت: اگر اصلاح یارانهها زودتر اجرایی میشد بهتر بود. با توجه به جنگ اوکراین قیمت جهانی کالاها افزایش پیدا کرد و خیلی از کشورها تعرفه واردات را صفر کردند و انگیزه قاچاق از کشور ما بیشتر هم شد. بنابراین اگر امسال ارز ۴۲۰۰ ادامه پیدا میکرد هدر رفت منابع ارزی بیشتر میشد.

وی در پاسخ به این سؤال که چه مقدار رانت از طریق ارز ۴۲۰۰ صورت میگرفت، بیان کرد: ارز ۴۲۰۰ تومانی رانتهای ایجاد میکرد و این رانتها حجم زیادی از منابع ارزی را اختصاص میداد و مردم ارز ارزان و کالای ارزان را احساس نمیکردند. تمامی حلقههای تولیدکننده و توزیعکننده استفاده میکردند، اما مردم استفاده نمیکردند. اکنون یارانه به اقشار هدف و گروهها پرداخت و به شکل دیگری توزیع میشود.

مشکلی در تأمین ارز کالاهای اساسی نداریم

صالحآبادی درباره تأمین ارز از سوی بانک مرکزی برای کالا و مواد اولیه هم عنوان کرد: ارز مورد نیاز اکنون تأمین با نرخ نیما است که راحتتر تأمین میشود در گذشته چون نرخ ترجیحی بود صرفاً بانک مرکزی تأمین میکرد، اما وقتی ارز نیمایی میشود، بخش خصوصی صادرات غیرنفتی برای کالای اساسی ارز را تأمین میکند بنابراین ارز بهتر تأمین میشود. هیچ مشکلی در تأمین ارز کالاهای اساسی نداریم و خوشبختانه درآمد ارزی به دلیل افزایش قیمت نفت و رشد ظرفیت تولید نفت بیشتر هم شده است بنابراین هیچ مشکلی در این بخش نداریم.

رئیس بانک مرکزی درباره وضعیت در حوزه صادرات با وجود صحبتهای مقامات آمریکایی هم گفت: در حوزه صادرات غیرنفتی وضعیت خوب شده است. امسال از سال گذشته تأمین ارز بیشتر میشود. در حوزه نفت و صادرات نفتی هم قیمت نفت افزایش یافت و ظرفیت تولید افزایش یافته ظرفیت تولید نفت به قبل از تحریمها برگشته است. روابط بانکی ما با کشورهای دوست و همسایه بهتر شده و درحال توسعه است.

صالحآبادی درباره تحولات بینالملل در زمینه دلار زدایی هم گفت: از زمان تحریم روسیه، با سازوکارهای که اجرا شده ثبات خوبی در بازار ارز ایجاد شده است و روسیه به جای استفاده از دلار و یورو از ارز محلی استفاده کرده است و این نشان میدهد که آمریکا ابزار تحریم خود را از دست داده است. کشورهای اروپایی وابستگی زیادی به گاز و نفت روسیه دارند و با ابتکارات جدیدی سازگار جدیدی را به کار گیرند.

وی همچنین از افزایش صادرات نفت خبر داد و گفت: اخیراً به کشورهایی که نفت میفروختیم میزان صادرات افزایش یافته است.

FATF مانع تجارت و تعامل نیست

وی درباره عدم پیوستن به افای تی اف نیز گفت: این موضوع مانع جدی در شرایطی تحریمی نبود. شرایط تحریم سازوکارهای خودش را دارد. با کشورهایی که رابطه همکاری مشخصی داریم، FATF مانع تجارت و تعامل ما نیست.

صالحآبادی درباره برنامه بانک مرکزی برای مقابله با قاچاق ارز هم بیان کرد: موضوع قاچاق مهم بود و در یکی دو هفته گذشته قانون قاچاق ارز اصلاح شد و در قانون جدید بهویژه در بخش ارز مواد مهمی دیده شده است. سازوکارهای مختلفی را انجام دادیم هر ریال در تمامی نقل و انتقالات رصد میشود و هر اقدامی خارج از شبکه صرافی قاچاق محسوب میشود. در نقل و انتقالات اشراف وجود دارد و معاملات خارج از شبکه بررسی میشود و سازمان مالیاتی با وضع مالیات هم در این بخش کمک میکند. عمده پوزها دارای پرونده مالیاتی هستند نقل و انتقال وجوه نیاز به مستندسازی دارد در آینده نزدیک هم تفکیک حسابهای شخصی و تجاری اجرا میشود که میتواند به شفافیت وجوه ریال کمک کند.

صالحآبادی افزود: سامانهها امکانات خوب نظارتی فراهم کردهاند و یکی از مهمترین سامانهها، سامانه جامع تجارت است که اجرایی شده و به شفافسازی در این بخش بسیار کمک میکند و در کنار سامانههای مختلف که جزیرهای بوده و به این موضوع قاچاق کالا بسیار کمک کرده است.

صالحآبادی درباره استفاده از سامانه سمات هم گفت: روند سامانه سمات بسیار خوب است و تعهداتی که بانکها دارند، در این سامانه ثبت میشود. سامانه سمات به مرور در حال تکمیل است و قواعد نظارتی در آن پیادهسازی میشود. در این سامانه قاعدهای در حال وضع است که اگر بانکی بخواهد به شرکتهای تابعه و وابسته به خودش تسهیلات دهد، قواعد نظارتی بانک مرکزی محدودیتهایی دارد که این محدودیتها در زمینه اعطای این تسهیلات، مدنظر است و سامانه سمات اجازه پرداخت این تسهیلات خارج از چارچوب را نمیدهد. سامانه سمات تا پایان سال هوشمند و در بانک مرکزی تمام تراکنشهای افراد رصد خواهد شد.

وی درباره برنامه بانک مرکزی برای اصلاح و کنترل ترازنامه بانکها هم توضیح داد: اصلاح و کنترل ترازنامه بانکها از برنامههای جدی ما در بانک مرکزی است تا رشد خلق پول در شبکه بانکی کنترل شود به زودی با هوشمند سازی نظارت بر سپردهها و تسهیلات و درنتیجه خلق پول بانکها به صورت دقیق و کامل کنترل خواهد شد. استقراض دولت از بانک مرکزی، برداشت بانکها از بانک مرکزی، خالص داراییهای خارجی بانک مرکزی و اوراق منتشرشده توسط دولت از اتفاقاتی است که در رشد پایه پولی و نقدینگی تأثیرگذار است که در حال اصلاح است.

وی افزود: از سوی دیگر به طور قطع اصلاح ارز ۴۲۰۰ هم به کنترل پایه پولی کمک میکند. امسال برای اولین بار در قانون بودجه در نظر گرفته شد که اگر بانکها خط اعتباری درخواست کنند باید وثیقه یا اوراق به بانک مرکزی ارائه دهند و این اقدام در سال گذشته نبوده است. حوزه پایه پولی و رشد آن امسال وضعیت بهتری پیدا کرده است همین اقدامات با انضباط بیشتری در دولت انجام میشود و باعث شده که بدهی دولت در مسیر کاهش حرکت میکند.

صالحآبادی درباره میزان تورم ناشی از یارانهها هم گفت: تورمها محاسبه شده، همه اعداد و ارقام نشان میدهد که کسری بودجه امسال جبران میشود و کمتر از ۱۰ درصد آثار تورمی این طرح را شاهد خواهیم بود.

صالحآبادی درباره عملکرد بانکها نیز اضافه کرد: در گذشته اوراق را صرفاً بانکها خریداری میکردند که امسال صندوقها نیز در این موضوع مشارکت خواهند کرد. همچنین کسری بودجه دولت از طریق انضباط مالی با برنامهها و جلسات منظمی که بین بانک مرکزی، سازمان برنامه و بودجه و وزارت اقتصاد پیش میرود کنترل میشود. امسال همچنین با بهبود درآمدهای ارزی دولت بدهیهای دولت به بانک مرکزی تسویه میشود.

صالحآبادی افزود: در بخش تسهیلات خرد بایستی دسترسی مردم به منابع بانکی و وثایقی که باید به بانکها بدهند تسهیل شود که خوشبختانه انجام و ابلاغ شد. همچنین امکان اعتبارسنجی و افتتاح حساب و امضای الکترونیک برای انجام غیرحضوری کارهای بانکی انجام شد. طبق آخرین بخشنامهای ابلاغ کردیم تا با اعتبارسنجی مناسب و با حداقل وثایق مردم بتوانند تسهیلات خرد تا ۲۰۰ میلیون تومان دریافت کنند که حتماً نتایج خوبی خواهد داشت.

رئیسکل بانک مرکزی درباره زیرساختهای کالابرگ الکترونیکی هم گفت: این موضوع در زمینه نانواییها، به صورت آزمایشی در یکی از استانها در حال انجام است و در صورتی که موفقیتآمیز باشد، میتواند به کالاهای دیگر هم تعلق پیدا کند و شاید در این بستر، بتوان یارانه را پرداخت کرد. در زمان خرید، یک بخشی از قیمت کالا توسط افراد و مابهالتفاوت آن، از محل سازمان هدفمندسازی یارانهها پرداخت خواهد شد که زیرساختهای فنی جدید لازم دارد.

صالحآبادی افزود: متولی آن وزارت امور اقتصادی و دارایی و بانک مرکزی هستند. حدود دو ماه زمان برای تهیه این زیرساختها برآورد اولیه شده که این دو ماه برای سایر کالاها هم هست.