روسیه بازار نفت چین را از چنگ ایران درخواهد آورد؟

در روزهای اخیر اوپک پلاس کاهش ۲ میلیون بشکهای تولید خود را به تصویب رساند، اقدامی که از سال ۲۰۲۰ بیسابقه بوده است. با این اقدام اوپک پلاس روند قیمتها دوباره در بازار نفت صعودی شد و کارشناسان انرژی پیشبینیهای خود را برای قیمت نفت در پایان سال ۲۰۲۲ و سال ۲۰۲۳ بالا بردند.

در چنین شرایطی که قیمتها در بازار نفت بالا رفته است و ابرتولیدکنندگان نفت دنیا مانند عربستان سعودی سود چشمگیری از این گرانیها به دست میآورند، روسیه به عنوان دومین تولیدکننده بزرگ نفت غیر اوپک از سبد انرژی کشورهای غربی حذف شده است و این کشورها برای تامین تقاضا به هر دستاویزی چنگ میزنند.

یدالله سبوحی، کارشناس اقتصاد انرژی، و در پاسخ به این پرسش که تا بازگشت ایران به بازار نفت ممکن است قیمتها بالا بماند و ایران سودی از بالا بودن قیمتها ببرد یا خیر؛ گفت: نفت و زغال سنگ به دلایل تغییرات اقلیمی و مسائل پیرامون آن به تدریج از سبد انرژی دنیا در حال خارج شدن است و در دنیا علاقهای برای بکارگیری نفت در بخشهای مختلف وجود ندارد و ظرفیت تولیدی که در حال حاضر وجود دارد تقریبا تقاضا را کاملا پوشش میدهد.

ونزوئلا رقیب جدی برای ایران نیست

سبوحی در ادامه افزود: پایین آمدن صادرات روسیه را عربستان سعودی و ونزوئلا میتوانند پوشش دهند؛ نفت ونزوئلا خیلی سنگین است و به تغییرات زیادی در پالایشگاهها نیاز دارد و علاوه بر آن تولیدات ونزوئلا نیز پایین است در نتیجه ونزوئلا رقیب جدی برای ایران نیست اما ایران خیلی از بازارهای خود را به کشورهایی مانند عربستان سعودی و کشورهای حوزه خلیج فارس و شمال آفریقا داده است و برای اینکه این سهمها را پس بگیرد نیاز دارد که در وهله اول تحریمها برداشته شود و سپس افایتیاف توسط ایران پذیرفته شود تا ایران بتواند درآمدهای حاصل از صادرات نفت را دریافت کند اما اینکار بسیار دشوار است.

درآمدهای نفتی ایران با عدم قطعیتهای زیادی مواجه است

این کارشناس اقتصاد انرژی در ادامه افزود: پیشبینی میشود که در آینده سهم نفت از بازار انرژی جهانی کاهش پیدا کند و به احتمال زیاد در سالهای پس از بازه زمانی ۲۰۳۵ تا ۲۰۴۰ نفت رقم ناچیزی در سبد انرژی دنیا خواهد داشت و در نتیجه درآمدهای نفتی ایران با عدم قطعیتهای زیادی مواجه است و برای ایران این موضوع که بتواند تولید خود را به ۴ و نیم میلیون بشکه در روز برساند بسیار دشوار است و در حال حاضر نیز در وزارت نفت و شرکتهای نفتی صحبت از تولید ۷ میلیارد بشکه نفت است و برنامهها به این سمت است که برای برنامه هفتم توسعه افزایش تولید نفت صورت گیرد که این کار بسیار دشوار است و با توجه به کمبود سرمایه در کشور و تحریمها و نبود تکنولوژیهای مناسب و دشوار بودن استخراج نفت به دلیل نیمه دوم عمق میدانهای نفتی ما بسیار سخت است و اگر تحریم ها امروز برداشته شود و از نظر سیاسی و سرمایه گذاری موقعیت آرامی به وجود آید حدود ۲ تا ۳ سال دیگر میتوان انتظار داشت که تکنولوژیها به ایران وارد شود و از طرفی اگر وضعیت کشور برای سرمایه گذاری امن نباشد به این سادگیها سرمایهگذاری در این حوزه صورت نخواهد گرفت.

ایران به هیچ عنوان نباید بر روی درآمدهای نفتی حساب بازکند

این کارشناس اقتصادی انرژی در ادامه افزود: سرمایهگذاران خارجی بیشتر شرکتهای خصوصی هستند و دولت در این زمینه کارهای نیست و با توجه به ناآرامی که در کشور وجود دارد و نامشخص بودن سیاستهای تولید به خصوص در بخش انرژی اینکه در ۳ تا ۵ سال آینده سرمایه گذاران خارجی در کشور ما وارد شوند و این صنعت را توسعه دهند دور از نظرات کارشناسی و حرفهای است و ایران برای توسعه خود به هیچ عنوان نباید بر روی درآمدهای نفتی تکیه کند و این درآمدهای نفتی هر آنچه که هست باید صرف توسعه بلند مدت شود و تبدیل به سرمایه مولد شود.

روسیه بازار نفت چین را از ایران خواهد گرفت

سبوحی در ادامه با اشاره به اینکه فرصت بسیار گرانقیمت برای ایران مسئله گاز است؛ افزود: پس از جنگ اوکراین ایران میتوانست موقعیت خیلی مناسبی به ویژه در اروپا به دست آورد و امکانات و زیرساختهای خوبی دارد اما متاسفانه این فرصت را از دست دادهاست.

این کارشناس اقتصاد انرژی در واکنش به کارتل جهانی گاز که توسط ایران و روسیه در دست راهاندازی است؛ گفت: راهاندازی این کارتل اصلا امکان پذیر نیست چراکه اتحادیه اروپا بعید است که برای تامین گاز خود از روسیه استفاده کند و مسئله مهمتر آنکه بهینه سازی انرژی را در دستور کار خود قرار دادهاست و کاهش وابستگی به واردات انرژی و گاز نیز در دستور کار قرار گرفتهاند و میتواند گاز خود را از کشورهای نروژ، بریتانیا و یا آمریکا تامین کند و این کشورها سرمایهگذاری زیادی در حوزه گاز کردهاند و میتوانند فقدان گاز روسیه را پوشش دهند.

سبوحی در ادامه گفت: روسیه تلاش می کند بازار گاز چین را به دست آورد و درخصوص نفت نیز در تلاش است تا بازار چین را بگیرد و این فرصت را از دست ایران میگیرد و در خصوص گاز نیز تلاش میکند تا به سمت شرق برود چراکه غرب برنامهریزیهای خود را انجام داده است و در تلاش است تا به تدریج وابستگی خود را از روسیه کم کند.

قطر با استفاده از میدان پارس جنوبی تولید گاز خود را ۴۰ درصد افزایش خواهد داد

این کارشناس اقتصاد انرژی در ادامه در پاسخ به این پرسش که ایران در چه صورت میتواند از بالا بودن قیمت انرژی سود ببرد؛ گفت: ایران در صورتی میتواند از این جریانات سود ببرد که در وهله اول تحریمها برداشته شود و ایران بتواند تکنولوژیهای خارجی که در حال حاضر در اختیار ندارد را به دست آورد و سرمایه گذاران را به کشور جذب کند و با کشورهایی مانند قطر به رقابت بپردازد. در حال حاضر قطر تا سال ۲۰۲۶ برنامه دارد که تولید گاز خود را ۴۰ درصد افزایش دهد و این افزایش تولید ناشی از همان میدان پارس جنوبی ما است. اما ایران چنین فرصتی را در اختیار ندارد و حتی قادر نیست تقاضا در داخل کشور را در فصلهای سرد به راحتی تامین کند و حتی در تابستان نیز دچار مشکل شده است، همان طور که می بینیم نیروگاهها از فراوردههای نفتی به عنوان سوخت استفاده میکنند، فرایندی که در زمستان شدت بیشتری میگیرد.

هیچ سیاستی برای بهینهسازی انرژی در کشور وجود ندارد

سبوحی در ادامه با اشاره به اینکه رشد تقاضا در کشور به سرعت درحال شکلگیری است؛ گفت: علیرغم رکود اقتصادی تقاضا برای انرژی در کشور بالا رفتهاست و هیچ سیاستی نیز در خصوص بهینه سازی انرژی وجود ندارد و تنها راهی که برای ایران باقی مانده این است که در وهله اول ارتباطات بینالمللی برای تسهیل مبادلات اقتصادی و انرژی را اصلاح کند و بهینه سازی انرژی را در داخل جدی بگیرد و گاز صرفهجویی شده را صادر کند.

کشور با مشکلات جدیتر و اساسیتری مواجه خواهد شد

سبوحی در آخر افزود: فرصتهای خیلی اندکی برای کشور باقی ماندهاست تا بتواند از منابع خود استفاده کند و در غیر این صورت کشور بامشکلات جدیتر و اساسیتر آن هم نه در بلند مدت بلکه از امسال و سال آینده مواجه خواهد شد؛ مشکلاتی از قبیل تامین بودجه، تورم افسارگسیخته که اگر تاکنون در محدوده ۴۰ درصد باقی مانده است تا پایان سال از ۶۰ درصد گذر خواهد کرد و اوج تورم را ما از آذر ماه به بعد شاهد خواهیم بود.