صعود لاک‌پشتی نرخ بهره بین بانکی/ دخالت‌های بانک مرکزی چه عواقبی دارد؟

امروز بانک مرکزی جدیدترین بهروزرسانی خود از آمار نرخ بهره بین بانکی و حداقل نرخ توافق بازخرید یا ریپو را منتشر کرد. مطابق گزارش این هفته، نرخ بهره بین بانکی با وجود دخالتهای گسترده بانک مرکزی در این بازار، برای سومین هفته متوالی به روند صعودی خود ادامه داد و رشد اندکی را تجربه کرد. با این حال، حداقل نرخ توافق بازخرید در این هفته نیز تغییری را ثبت نکرد.

بر اساس گزارش امروز بانک مرکزی، نرخ بهره بین بانکی در نخستین هفته بهمن ماه سال ۱۴۰۱ با کاهش ناچیز ۰.۰۱ واحد درصدی مواجه شد. بنابراین با احتساب این هفته، نرخ بهره بین بانکی برای چهارمین هفته متوالی با تغییرات ۰.۰۱ واحد درصدی مواجه شده است.

بانکهایی که در فعالیت روزمره خود با کمبود نقدینگی مواجه میشوند، میتوانند در بازار بین بانکی، منابع نقدی موردنیاز خود را از بانکهایی با مازاد منابع قرض بگیرند. از آنجایی که این استقراضها به طور معمول یک روزه هستند، به آنها وام شبانه نیز میگویند.

همچنین بانکهای مقروض باید در تاریخ سررسید، مبلغ قرض گرفته شده را به علاوه بهرهای از قبل معین شده که همان نرخ بهره بین بانکی است، به بانکی که از آن وام گرفتهاند بازگرداند.

با این وجود بانک مرکزی در راستای سیاستهای خود در قبال نرخ بهره بین بانکی، در این بازار دخالت کرده و نرخ مذکور را مهار میکند. دخالتی که به عقیده بسیاری از کارشناسان اقتصادی، اهداف دیگری به جز حفظ ارزش پول ملی را در پیش دارد و تورمزاست.

قطع شدن بازوی مهم مهار تورم

با وجود افزایش قابل توجه نیاز بانکها به نقدینگی در ماههای گذشته، اگر نرخ بهره بین بانکی به صورت طبیعی رفتار میکرد، باید در این مدت صعود قدرتمندی را تجریه میکرد. با این حال بانک مرکزی برای جلوگیری از این اتفاق، منابع خود را در این بازار عرضه کرده و خود، بخشی از نیازهای بانکها را برطرف میکند.

سیاستی که با افزایش پایه پولی و نقدینگی به عنوان مهمترین موتورهای محرک تورم، بر خلاف وظیفه اصلی بانک مرکزی که همان حفظ ارزش پول ملی است عمل میکند.

از طرف دیگر، افزایش نرخ بهره بین بانک مرکزی بهخودیخود یکی از مکانیزمهای مهم برای مهار تورم به شمار میرود. چراکه علاوه بر کاهش عرضه نقدینگی به عنوان عامل اصلی تورم، باعث میشود که انگیزه مردم برای سرمایهگذاری در داراییهایی مثل مسکن، خودرو، ارز، طلا و سهام کاهش یافته و تورم را کنترل کند. با این حال بانک مرکزی با دخالتهای خود، این بازوی مهم کنترل تورم را قطع کرده است.

نرخ ریپو میخکوب شد

از سویی دیگر، حداقل نرخ ریپو نیز که همان نرخ استقراض بانکها از بانک مرکزی در عملیات بازار باز محسوب میشود، این هفته نیز در رقم ۲۱ درصد ثابت باقی ماند. گفتنی است که این نرخ در ۵ ماه گذشته تنها برای یک هفته رقمی به جز ۲۱ درصد را ثبت کرده و در باقی هفتهها در نرخ مذکور ایستاده است.

این در حالی است که آمار استقراض بانکها از بانک مرکزی در بازار باز در این مدت افزایش چشمگیری داشته اما با وجود این افزایش تقاضا برای نقدینگی، بانک مرکزی همچنان نرخ ریپو را در ۲۱ درصد ثابت نگه داشته است.