شریک قطب سوم خودروسازی؟

آنطور که اکبر ترکان، مشاور عالی رئیسجمهور در گفتوگو با «دنیایاقتصاد» عنوان میکند، شخص حسن روحانی رئیسجمهور، روی تشکیل قطب سوم صنعت خودرو کشور تاکید دارد و هدف از تاسیس آن نیزخودروسازی رقابتپذیر و دارای قدرت صادرات خواهد بود. وی تاکید میکند که پروژه قطب سوم، تمام و کمال توسط بخش خصوصی به اجرا در میآید و دولت تنها در مقام حمایتکننده، ظاهر میشود و هماکنون نیز نمایندگان بخش خصوصی در حال مذاکره با خودروسازان خارجی برای حضور در این پروژه هستند. ترکان این را هم میگوید که خودروسازان چینی، نیسان ژاپن، هیوندایی و کیا کرهجنوبی و برخی خودروسازان اروپایی، گزینههای اصلی برای شراکت در پروژه قطب سوم خودروسازی ایران بهشمار میروند. در این بین بهنظر میرسد نیسان ژاپن با توجه به سوابق همکاریاش با صنعت خودرو ایران، شانس بیشتری برای حضور در قطب سوم دارد.

گفتوگو با اکبر ترکان درباره قطب سوم خودروسازی ایران
نیسان ژاپن؛ بخت اول حضور در قطب سوم
بحث تشکیل قطب سوم خودروسازی ایران در شرایطی این روزها دوباره مطرح شده که این ایده، در دولت قبل نیز مطرح شد، اما سر انجام خوشی پیدا نکرد. حالا اما دولت یازدهم دوباره ایده قطب سوم خودروسازی را مطرح کرده و گویا در اجرای آن نیز بسیار جدی است. آنطور که اکبر ترکان دبیر شورایعالی مناطق آزاد کشور، در گفتوگو با «دنیای اقتصاد» عنوان میکند تشکیل قطب سوم خودروسازی، نظر شخص رئیسجمهور است؛ زیرا از نظر وی، «قطب سوم» میتواند به ایجاد رقابت در بازار خودرو کشور بینجامد و همچنین سبب رونق قابلتوجه صادرات خودرو شود. به گفته ترکان، پروژه قطب سوم، تمام و کمال توسط بخش خصوصی به اجرا درخواهد آمد و دولت تنها در مقام حمایتکننده، ظاهر میشود.
شما چند هفته پیش خبر از تشکیل «قطب سوم خودروسازی» دادید، آن هم در شرایطی که پیشنهاد راهاندازی این «قطب» پیشتر نیز در دولت دهم مطرح بود، اما به جایی نرسید. میخواهم بدانم این بار دولت یازدهم تا چه حد در این ماجرا جدی است؟
تصمیم آقای رئیسجمهور در مورد تشکیل قطب سوم خودروسازی بسیار جدی بوده و نظرشان این است که خودروسازان در یک فضای کاملا رقابتی کار کنند تا کیفیت براساس رقابت اصلاح شود و همچنین قیمت نیز کاهش یابد. در واقع نظر آقای رئیسجمهور این است که غیر از دو خودروساز بزرگ فعلی، یک خودروسازی دیگر نیز راهاندازی شود تا بتواند هم در بعد صادرات و هم در بعد تامین نیاز داخل، فعالیت کند. ما مکان تاسیس قطب سوم را نیز در منطقه آزاد چابهار در نظر گرفتهایم و میخواهیم با گرایش صادراتی، خودروسازی نیرومند را ایجاد کنیم.
از نظر مردم، ایران خودرو و سایپا صنایع تحت حمایت دولت، به شمار میروند و از همین رو تمایلی ندارند که دولت خودروساز دیگری را ایجاد و آن را مورد حمایتهای مادی و معنوی خود قرار دهد. با این چالش چه خواهید کرد؟
اصلا قرار نیست دولت خودش «قطب سوم» را راه بیندازد؛ این قطب توسط بخش خصوصی به راه خواهد افتاد و ما نیز حمایتهای لازم را در این مورد انجام خواهیم داد. صحبتهای لازم را با بخش خصوصی انجام دادهایم و از آنها خواستهایم که با خودروسازان مختلف دنیا مذاکره کنند و نتایج را در اختیار دولت قرار دهند. مطمئن باشید دولت هیچ سهمی از قطب سوم نخواهد داشت و تنها در مقام حمایتکننده ظاهر خواهد شد.

این «بخش خصوصی» که میگویید، شرکت خاصی است؟
یکی دو تا نیستند؛ ما با چند فعال بخش خصوصی صحبت کردهایم و هر کدام قرار است با خودروسازان مدنظر خود مذاکرات لازم را انجام داده و ماحصل آن را به اطلاع دولت برسانند. دولت نیز به بهترین پیشنهاد پاسخ مثبت خواهد داد و حمایتهای لازم نیز از آن صورت خواهد گرفت.
نامشان را نمیگویید؟ همین شرکتهای خصوصی که در حال مذاکره با خودروسازان خارجی هستند را میگویم.
اجازه بدهید فعلا اسمی از آنها نبرم؛ فقط در همین حد میگویم که مذاکرات شان را با خودروسازان خارجی آغاز کردهاند و نتایج که به دست مان برسد، اطلاعات لازم را رسانهای خواهیم کرد.
حداقل بگویید خودروسازانی که بخش خصوصی در حال مذاکره با آنها هستند، نامشان چیست.
ما از بخش خصوصی خواستهایم با خودروسازان اروپایی و آسیایی مذاکره کنند که در این بین میتوان به خودروسازان چینی و همچنین شرکتهایی مانند نیسان موتورز ژاپن و کیاموتورز کره اشاره کرد.
پس خودروسازان چینی هم جزو گزینهها هستند؛ بهنظر شما بهتر نیست تمرکزمان را روی خودروسازان کرهای و ژاپنی و اروپایی بگذاریم؟
از 78 میلیون خودرویی که سالانه در دنیا به تولید میرسد، 19 میلیون آن را چینیها میسازند؛ یعنی یک چهارم کل خودروهای تولیدی در طول یک سال. به همین دلیل چینیها نیز در لیست گزینههای ما برای تشکیل قطب سوم جای گرفتند. از طرفی همان طور که گفتم، بخش خصوصی در حال مذاکره با خودروسازان مختلف دنیا است و چینیها نیز یکی از گزینهها هستند نه تنها گزینه.

خودتان فکر میکنید با کدام یک از طرفهای مذاکره به نتیجه برسیم؟
هنوز هیچ چیز قطعی و مشخص نیست و فعلا باید صبر کرد، منتها در بین گزینهها، به نظرم «نیسان ژاپن» زمینه مثبتی برای همکاری با ما دارد. طی این سالها، نیسان همکاریهای خوبی با خودروسازی ایران داشته، چه در بخش سواری و چه در بخش وانت؛ بنابراین میتوان روی این شرکت ژاپنی حساب کرد.

تویوتا چطور؟ نمیخواهید با این شرکت هم مذاکره کنید؟
اعتمادی به همکاری تویوتا نیست، چون این شرکت هیچ وقت فعالیت مثبتی با خودروسازی ما نداشته و از همین رو ما روی نیسان حساب باز کردهایم.
در صحبتهایتان به کیاموتورز کره هم اشاره کردید؛ آیا این شرکت تنها گزینه کره برای مشارکت در تشکیل قطب سوم خودروسازی ایران است؟
نه فقط کیا نیست؛ کره، هیوندایی و دوو را هم دارد. البته کرهایها کلا نوسان دارند؛ ولی به هر حال میتوانیم روی دوو و هیوندایی و کیا حساب باز کنیم. اتفاقا دوو و هیوندایی سابقه همکاری با کرمان موتور را نیز دارند این میتواند زمینه خوبی برای شراکت دوباره باشد.
در بین شرکتهایی که نام بردید، کیا در حال حاضر با سایپا همکاری دارد؛ اگر زمانی بخش خصوصی برای ایجاد قطب سوم با این شرکت به توافق برسد، تکلیف سایپاییها چه خواهد شد؟
ما قطعا متعرض قوانین موجود نخواهیم شد و به لحاظ اخلاقی نیز صحیح نیست که بخواهیم بهخاطر قطب سوم، ارتباط خودروسازان داخلی را با خارجیها قطع کنیم.
فکر میکنید خودروسازان اروپایی تا چه حد برای حضور در پروژه قطب سوم خودروسازی ایران ابراز تمایل کنند؟
آنها منتظر مشخص شدن نتایج مذاکرات هستهای ایران و گروه 1+5 هستند.
پس همکاری یا عدم همکاری اروپاییها در ایجاد قطب سوم خودروسازی ایران، بستگی مستقیم به نتایج مذاکرات دارد...
به هر حال آنها میخواهند مطمئن شوند که آیا اجازه سرمایهگذاری در ایران را خواهند داشت و آیا میتوانند به آینده این سرمایهگذاری (با توجه به رابطه ایران و غرب)، اطمینان کنند.
مساله دیگری که در مورد قطب سوم وجود دارد، مخالفت خودروسازان با این موضوع است. گویا آنها حتی با رئیسجمهور نیز نامهنگاری کرده و خواستار تشکیل نشدن قطب سوم خودروسازی در کشور شدهاند. آیا ممکن است این مخالفتها به منتفی شدن پروژه قطب سوم بینجامد؟
تا این لحظه آقای رئیسجمهور هیچ تردیدی در ایجاد قطب سوم خودروسازی کشور به خود راه نداده و مصمم به اجرای آن هستند.

برخی معتقدند دولت میخواهد با ایجاد قطب سوم خودروسازان را تنبیه کند، نه؟
نظر آقای رئیسجمهور ایجاد خودروسازی صادرات محور است، یعنی هم بخشی از نیاز بازار داخل را تامین کند و هم محصولاتش قابلعرضه و رقابت در بازارهای جهانی باشند. در واقع دلیل اصلی تشکیل قطب سوم، رونق صادرات خودرو و همچنین ایجاد رقابت در بازار داخل است. دو خودروساز بزرگ ما در حال حاضر شرکتهایی بدهکار به حساب میآیند و محصولات شان نیز کهنه شده است و در واقع چیز قابلتوجهی برای عرضه در دست ندارند؛ بنابراین در این شرایط میتوان با تشکیل قطب سوم، هم بازار داخل و هم بازار صادراتی را رونق بخشید. قطب سوم خودروسازی قطعا سازماندهی متفاوتی در مقایسه با ایران خودرو و سایپا خواهد داشت، چون نگاه خودروسازان به بازار داخل معطوف شده است، اما این قطب میخواهد شرکتی باشد با ظرفیت بینالمللی و قدرت صادرات.

حالا خواستههای دولت از طرف خارجی شرکتکننده در پروژه قطب سوم چیست؟
اولین خواسته ما داشتن نگاه بینالمللی و صادرات است؛ بهنحویکه 50 درصد خودروهای تولیدی توسط قطب سوم باید صادر شوند. البته تامین بازار داخلی نیز دیگر خواسته دولت است، به این معنی که قطب سوم باید نگاهی توامان به بازار داخل و خارج داشته باشد. موضوع دیگر اما ساخت داخل است، یعنی خودروساز خارجی باید تولید خود را با 51 درصد ساخت داخل آغاز کند، منتها با رعایت معیارهای فنی. در واقع ساخت داخل نباید بهانهای برای افت کیفیت به دست طرف خارجی بدهد، چون خودروهای تولیدی قرار است صادر نیز بشوند؛ بنابراین از نظر کیفی باید محصولاتی قابلقبول و قابلعرضه در بازارهای جهانی باشند.

در مورد تیراژ محصول هم شرط دارید؟
بله، اتفاقا این موضوع نیز از اهمیت زیادی برای دولت برخوردار است، چه آنکه طرف خارجی باید با در نظر گرفتن بازار دو میلیون دستگاهی ایران، در پروژه قطب سوم حضور پیدا کند. الان دیگر 100هزار دستگاه نیز تیراژ مناسبی به حساب نمیآید و هر خودروساز خارجی که میخواهد در پروژه قطب سوم با ما همکاری کند، باید به فکر ظرفیت تولید و تیراژی بالا باشد.

نظر شخصی رئیسجمهور تا چه حد در انتخاب همکار خارجی تاثیرگذار است؟
به هر حال طرف خارجی باید مسائلی را که آقای رئیسجمهور برای تشکیل قطب سوم خودروسازی مدنظر قرار داده، رعایت و خواستههای وی را تامین کند. آقای رئیسجمهور حرفش این است که قطب سوم باید خودروهایی با کیفیت و قیمت مناسب و همچنین صادراتی و دارای قدرت رقابت، تولید و عرضه کند؛ بنابراین وقتی نتایج مذاکرات بخش خصوصی مشخص شود، ما باید رئیسجمهور را قانع کنیم که فلان پیشنهاد، بهترین است و خواستههای وی را تامین میکند.