کاهش قیمت محصولات پتروشیمی‌ منطقی است؟

در میان مواد شیمیایی بالاترین نرخ کاهش قیمت از آن محصول دیاتیلن گلایکول (DEG) با 414تومان کاهش در هر کیلو بود و پس از آن پارازایلین با 362تومان، زایلین مخلوط با 312، بنزن با 300، استایرن منومر با 276، آروماتیک سنگین با 255، اورتوزایلین با 227 و منومر وینیل استات با 218تومان کاهش قیمت روبهرو شدند.

در میان کالاهای شیمیایی پرتقاضا در بازار نیز تنها کالاهای بنزن خطی (LAB) با 62تومان افزایش قیمت در هر کیلو و کریستال ملامین با 52تومان افزایش قیمت پایه روبهرو شدند.

همچنین در بین کالاهای پلیاتیلنی بیشترین کاهش قیمت مربوط به کالای SBR1502 و SBR1712 با 247تومان افت نرخ بود، بعد از آن کالای پلیاتیلن ترفتالات گرید بطری با 160تومان و آمورف با 149تومان کاهش قیمت روبهرو شدند، اما گریدهای پرطرفدار بازار مانند پلیاتیلنهای سبک و سنگین و پلیپروپیلنها با کاهش قیمت بسیار اندک مواجه شدند و در بین کالاهای پلیاتیلنی پرطرفدار در بازار تنها کالاهای 7240 با 70تومان افزایش قیمت در هر کیلو و EX3 با 56تومان افزایش قیمت در قیمت پایه مواجه شدند. حال پرسش بیشتر فعالان بازار این است که باوجود کاهش شدید قیمت نفت چرا کالاهای پلیاتیلنی به همان نسبت کاهش قیمت را تجربه نمیکنند؟

برای پاسخ به این پرسش میتوان به نکات زیر اشاره کرد:

1- در مباحث اقتصادی درمورد یکی از عوامل موثر بر تقاضای کالاها داریم که هرگاه انتظارات مصرفکنندگان در بازار در جهت کاهش قیمت باشد، تقاضا برای آن محصول کمتر خواهد شد. البته انتظارات بیشتر روی تقاضای سفتهبازی اثر دارد و روی تقاضای مصرفی اثر کمتری میگذارد. در حال حاضر نیز در بازار داخلی محصولات پتروشیمی، باتوجه به کاهش قیمت جهانی نفت انتظار کاهش قیمت محصولات پتروشیمی وجود دارد اما این انتظار باید بجا باشد و قیمتهای مواد پلیاتیلنی در سطح جهانی به هیچ عنوان با همان سرعت کاهش قیمت نفت پایین نخواهد آمد.

2- خوراک اغلب واحدهای پتروشیمی به دو دسته تقسیم میشود: 1- گاز اتیلن 2- نفتا

باید توجه داشت که قیمت نفتخام همبستگی شدیدی با قیمت نفتا دارد و با کاهش قیمت نفت، قیمت نفتا نیز تقریبا با روند مشابه و بهسرعت کاهش مییابد، اما همبستگی میان قیمت نفتخام و قیمت اتیلن وجود ندارد بهطوریکه در چند ماه گذشته باوجود کاهش شدید قیمت نفت، قیمت اتیلن همچنان با روند ثابت و کاهش بسیار اندک روبهرو است؛ همبستگی قیمت اتیلن بیشتر با قیمت گاز طبیعی است.

از طرفی یکی از روشهای تولید اتیلن از خود نفتا است ولی در برهه زمانی گذشته بهخاطر افزایش قیمت نفتخام و عدم ثبات قیمتی آن، بسیاری از واحدهای تولیدکننده اتیلن از نفتا بسته شدند و مخصوصا برجهای بخارشکن در اقصی نقاط جهان همچون اروپای غربی یا آسیای جنوب شرقی که از نفتا، اتیلن تولید میکردند نیز تعطیل کردند. باتوجه به اینکه زمان میبرد تا برخی از این واحدهای تولیدی دوباره شیفت لازم را انجام دهند و دوباره شروع به تولید اتیلن از نفتای ارزان شده کنند، پس قیمت اتیلن با شیب بسیار ملایمی کاهش خواهد یافت.

3- با کاهش قیمت نفتخام هزینههای حملونقل نیز کاهش یافته و در آینده این کاهش هزینهها نیز به رونق بازار کمک خواهد کرد.

4- در بسیاری از مواد پلیاتیلنی عرضه و تقاضای آن کالا تعیینکننده قیمت خواهد بود. همانطور که در کشورمان نیز این وضعیت وجود دارد و با کاهش عرضه و افزایش تقاضای مصرفی و فصلی امکان افزایش قیمت محصولات پتروشیمی وجود دارد. در سطح جهان نیز این روند مشاهده میشود تنها تفاوت در این است که در بازار جهانی عدم عرضه ازسوی یک واحد پتروشیمی باتوجه به ضریب تولید و ضریب تاثیر آن واحد پتروشیمی درمورد تولید آن محصول، بر قیمتها اثر خواهد گذاشت و معمولا این تاثیر اندک خواهد بود.

در کل باید فعالان بازار توجه داشته باشند که کاهش قیمتهای پایه محصولات پتروشیمی با یک شیب ملایم و با تاخیر زمانی صورت خواهد گرفت و این موضوع درمورد محصولات پتروشیمی با ساختار پیشرفته و پیچیدهتر بهعلت انحصارات بیشتر در تولید با شیب بسیار کمتر خواهد بود و چهبسا ممکن است درمورد یکسری از محصولات نیز حتی قیمتها با افزایش همراه شود. موضوع دیگری که در این روزها به یک معضل در بازار پتروشیمی تبدیل شده، غیرشفاف بودن نحوه محاسبه قیمتهای پایه اعلامی ازسوی دفتر توسعه صنایع تکمیلی پتروشیمی است. در قیمتهای اعلامی ماخذ تعیین قیمتها بهدرستی مشخص نیست و NPC نیز بهطور رسمی اعلام نمیکند که قیمتها از کدام نشریات اخذ میشود؟ براساس بالاترین قیمتهاست یا پایینترین قیمتها؟ یا اگر براساس میانگین قیمتی است، میانگین قیمتی هفته آخر ماه قبل است یا میانگین قیمتی در کل ماه قبل؟

اما در پایان چند پیشنهاد برای بهبود وضعیت بازار داخلی محصولات پتروشیمی در بورس کالا:

1- ارایه تخفیف کلی در قیمتها و اعلام رسمی آن به خریداران درمورد محصولات پتروشیمی. میتوان بالاترین قیمتها در سطح جهانی را اخذ کرد اما قیمتهای پایه جهانی را با میانگین قیمت دلار آزاد و دلار اتاق مبادلات به معادل ریالی تبدیل یا تخفیف 10درصدی درمورد قیمتهای پایه را اعمال کرد؛ البته با اعلام رسمی به خریداران و امکان بازگشت دوباره به وضعیت قبلی.

2- باتوجه به کاهش قیمت شدید نفتا، محصولات تولیدی پتروشیمیهایی که از این خوراک استفاده میکنند را با قیمتهای پایینتر و با ارایه تخفیفات عرضه کرد.

3- تشویق پتروشیمیها به کاهش قیمتهای پایه در تالار معاملات بورس کالا و امکان رقابت پتروشیمیها در جهت فروش با قیمتهای پایینتر.

4- شفافیت درمورد فرمول محاسبه قیمتهای پایه محصولات توسط NPC