جهش چشم‌گیر صنعت پتروشیمی پس‌از تحریم

«فاینانس» شاهبیت فرصتی است که هلدینگهای فعال در زمینه پتروشیمی ایران پس از لغو تحریمهای غرب بهدست میآورد. در فرصت به دست آمده پس از تحریم باید با افزایش ظرفیتهای شرکتهای فعال و معرفی ظرفیتهای موجود در کشور به سایر مجموعههای خارجی زمینههای حضور محصولات نفتی ایرانی و مشتقات آن را به دنیا فراهم کنیم؛ چراکه این فرصتها را در سالهای تحریم از دست دادهایم و بازارهای بینالمللی از توان و ظرفیتهای متنوع و عظیم نفتی و پتروشیمی ایران بیخبرند. «چابکسازی» مولفهای است که نباید در دنیای پس از تحریم مورد بیتوجهی قرار گیرد. افزایش ظرفیت نیروی انسانی بهمنظور چابکسازی بیشتر مجموعهها و بهرهگیری از نیروهای توانمند زمینهساز ورود به بازارهای رقابتی بینالمللی را فراهم میکند. به اعتقاد من شرکتهای بزرگ و هلدینگهای پتروشیمی و سرمایهگذاران در این حوزه باید زمینههای بهرهگیری از فرصتهایی که در سالهای گذشته به دلیل وجود تحریمها از این بخش گرفته شده است را به سرعت فراهم کند. این استراتژیها بر پایه چابکسازی شرکتها و فراهمساختن زیرساختهای جذب سرمایهگذاری، توسعه پروژهها و معرفی محصولات و شرکتها به بازارهای بینالمللی تعریف میشود.

مهمترین اتفاقی که پس از لغو تحریمها برای هلدینگهای بزرگ فعال در کشور که مرتبط با صنعت پتروشیمی هستند، خواهد افتاد این است که سرمایهگذاری خارجی به عرصه داخلی وارد میشود و دروازههای صادرات و واردات محصولات نیز به روی کشورهای خارجی باز خواهد شد. یکی از مهمترین مباحثی که پس از تحریمها رخ خواهد داد بحث جابهجایی پول و ارز در کشور است که در سالهای اخیر به دلیل وجود تحریمها با مشکلات زیادی مواجه بوده است و هزینههای زیادی را نیز به خود اختصاص داده است.همچنین زمینه صادرات محصولات پتروشیمی ایرانی و حتی سایر شرکتهایی که میتوانیم از ظرفیت آنها استفاده کنیم در بخش بازرگانی و تجارت نیز ایجاد خواهد شد. آنچه به نظر، مولفه مهم و تاثیرگذار برای ورود به عرصه پساتحریم است، مطالعه زیرساختهای لازم و اولویتبندی آنها است. به این معنی که با چابکسازی حوزههای مختلف بتوانیم جاذبه بیشتری در زمینههایی که پیش از این در این مطلب مطرح شد، ایجاد کنیم. با لغو تحریمها همچنین وضعیت مبادلات کالا در حوزه پتروشیمی با کشورهای حاشیه خلیجفارس و همچنین کشورهای همسایه نیز افزایش مییابد.

بهعنوان مثال کشورهایی نظیر افغانستان، پاکستان و هند همواره از بزرگترین بازارهای صادرات محصولات پتروشیمی بودند که پس از تحریم میتوان بر این بازارها تمرکز بیشتر کرد و به تقویت آنها پرداخت.

از سوی دیگر «مشارکت با شرکتهای خارجی» از دیگر فرصتهایی است که بلافاصله پس از لغو تحریمها برای شرکتها و هلدینگهای فعال در زمینه پتروشیمی و سرمایهگذاریهای پتروشیمی ایجاد میشود و متعاقب این همکاریهای بینالمللی نهتنها فرصت سرمایهگذاری و ارتقای وضعیت فنی و مهندسی پیش خواهد آمد؛ بلکه زمینه تسریع حضور در بازارهای بینالمللی نیز بیش از پیش فراهم خواهد شد.بر این اساس فضا برای ورود شرکتهای ارائهدهنده خدمات فنی و مهندسی به عرصه ایجاد و اجرای پروژهها، فراهم میشود. آنچه نباید از آن غافل شویم همکاری و هماهنگی میان شرکتهای داخلی که زمینه فعالیت مشترکی دارند، است.

با توجه به فرمایشات مقام معظم رهبری در نامگذاری سال 94 بهعنوان سال «همدلی و همزبانی دولت و ملت» و همچنین احتمال لغو تحریمها، شرکتهایی که زمینه فعالیت مشترکی دارند باید به نوعی به بهرهگیری از ظرفیتهای یکدیگر و همافزایی توان مجموعهها بپردازند. «حذف تعرفهها» نیز موضوعی است که به ناچار پس از لغو تحریمها با آن مواجه خواهیم شد. ما باید برای بازارهای بدون تعرفه آماده باشیم؛ چراکه حرکت به سوی اقتصاد جهانی مصادف است با حذف تعرفهها.

یکی از شرایط اقتصادی جهانی (WTO) این است که تعرفههای وارداتی حذف شود به همین دلیل شرکتهای ایرانی باید از هماکنون بهمنظور رقابت در بازارهای بینالمللی به افزایش کیفیت محصولات خود بپردازند و تنها راه رقابت با رقبای خارجی افزایش کیفیت محصولات و همچنین کیفیسازی خدمات فنی و مهندسی است. ایجاد ظرفیت درون سیستمی، معرفی ظرفیت که در کشور وجود دارد، همگام کردن مجموعههای داخلی با سایر رقبای بینالمللی، تلاش برای عقب نیفتادن از رقبای خارجی و در نهایت ورود به عرصه عملی دوران پس از تحریم گامهایی است که باید یکی پس از دیگری برداشته شود تا به دوران پساتحریم وارد شویم.مبحث دیگری که مجموعهها و هلدینگهای فعال در زمینه پتروشیمی و سرمایهگذاری پتروشیمی با آن مواجه خواهند شد رقابت مثبت میان شرکتهای داخلی فعال در این زمینه است. به این صورت که شرکتهایی که استراتژیهای پس از تحریم را سریعتر عملیاتی کنند نسبت به دیگر شرکتها موفقتر خواهند بود و اکنون مجموعههای این گروه به دنبال این موضوع برای رقابت هستند.پس از آنکه تحریمها لغو شود، دروازههای کشور به یکباره بازمیشود و هر آن کس که سریعتر بتواند استراتژیهایی که در این مدت آماده و مدون کرده است را اجرایی کند میتواند بهره بیشتری از فرصت ایجاد شده ببرد.

از مولفههای آمادگی برای دوران پس از تحریم میتوان به ظرفیتسازی و اخذ مجوزهای لازم از مجموعههای بالادستی اشاره کرد؛ چراکه اگر قرار باشد پس از لغو تحریمها در انتظار اخذ مجوز از مجموعه بالادستی و ایجاد ظرفیت باشیم، فرصت زیادی را از دست دادهایم.آنچه مسلم است اینکه پس از لغو تحریمها، شرکتهای ایرانی فعال در زمینه پتروشیمی بالاخره از وضعیت خامفروشی خارج میشوند و میتوانند بسیاری از محصولاتی را که اکنون وارد میکنند و جزو مشتقات پاییندستی پتروشیمی هستند، در داخل تولید کنند.همچنین ایران میتواند ظرفیتهایی را برای جذب سرمایهگذاریهای خارجی برای توسعه و ایجاد پروژهها فراهم کند؛ چراکه زمینههای لازم برای ایجاد پروژههای پتروشیمی جدید همچون مواد اولیه و خوراک به اندازه کافی در ایران وجود دارد.جلوگیری از خروج بیشتر ارز از کشور از دیگر مواردی است که پس از تحریمها با آن مواجه خواهیم شد؛ چراکه بسیاری از محصولاتی که تا پیش از این وارد میشد حالا از سوی شرکتهای داخلی تولید میشوند که در نهایت به افزایش اشتغالزایی در کشور نیز کمک میشود.

یادمان نرود همه اینها آمادهاند، اما آنچه گام اول برای رسیدن به این فرصتهای پیش آمده خواهد بود، فراهم کردن بسترهای لازم است که در سالهای گذشته به دلیل وجود تحریمها یا کمرنگ شده یا از بین رفته است.یادمان نرود که در فرصت پیش آمده نهتنها میتوانیم به بازسازی فرصتهای از دست رفته و تکمیل پروژههایی که نیمهتمام ماندند بپردازیم؛ بلکه بهسرعت میتوانیم پروژههای جدیدی را تعریف کنیم، زیرا مهمترین مولفهها برای احداث پروژههای جدید پتروشیمی نزدیکی به خوراک و نزدیک بودن به آب است که هر دوی این موارد بهصورت خدادادی در حاشیه خلیجفارس و دریای عمان برای ایرانیان فراهم شده است. تنها باید بهسرعت پس از لغو تحریمها، پروژههای جدید را تعریف کرده و با استفاده از سرمایهگذاری خارجی حداکثر استفاده را از وضعیت پیش آمده ببریم.به اعتقاد من پس از لغو تحریمها صنعت پتروشیمی ایران با جهشی بزرگ مواجه خواهد شد و به اندازه 8 سالی که در تحریمهای شدید قرار داشته و سرعت پروژهها کند شده است، جهش خواهد کرد.حضور شرکتهای خارجی همچون توتال و شل که پیش از این نیز در ایران فعالیت داشتند به این سرعتبخشی ایجاد پروژهها و فازهای جدید و جهش صنعت پتروشیمی ایران کمک میکند.

مجموعههای ایرانی از این پس میتوانند امکانات و تجهیزات سرچاهی و پالایشگاهی را که در 8 سال تحریمها نمیتوانستیم به کشور وارد کنیم، داشته باشند که به رشد صنعت پتروشیمی کمک کنند.

فریدون فدایی دولت
مدیرعامل شرکت سرمایهگذاری صنایع پتروشیمی