سلب رقابت‌پذیری پتروشیمی ایران با کاهش قیمت نفت

صنعت پتروشیمی یکی از صنایع زیربنایی کشور است که نقشی عمده در رشد اقتصادی کشور بازی میکند و به عنوان یکی از کلیدیترین بخشها در صادرات غیرنفتی، به طولانیتر شدن فرآیند ایجاد ارزشافزوده در کشور کمک میکند. ایران همواره تلاش در توسعه پتروشیمیها و افزایش قدرت صادرات در این حوزه داشته است تا از صدور هرچه بیشتر مواد خام جلوگیری کند.

هماکنون محصولات پتروشیمی ایران به 60 کشور مختلف صادر میشوند به گونهیی که شبهقاره هند 13درصد، آسیای جنوبشرقی 23درصد، چین 22درصد، خاور دور 18درصد، کشورهای اروپایی 5درصد و خاورمیانه 19درصد از سهم صادرات ایران را به خود اختصاص دادهاند. اما روند صادرات محصولات پتروشیمی در سالهای گذشته با مشکلاتی مواجه شده است که این مشکلات به تازگی رنگ و بوی جدیتری به خود گرفتهاند.

این مساله کارد را به استخوان برخی تولیدکنندگان ایرانی رسانده و به تازگی واکنش بدنه دولتی پتروشیمی نسبت به سیاستهای وزارت صنعت را نیز در پی داشته است. فعالان صنعت پتروشیمی اعتقاد دارند که اتخاذ چنین سیاستهایی باعث شده است که دیگر کشورها جای صادرات ایران را در کشورهای همسایه گرفته و از طرفی نیز ایران خود به واردکننده محصولات پتروشیمی تبدیل شود. این تا جایی پیش رفته که یکی از مقامات بدنه دولتی شرکت ملی صنایع پتروشیمی که زیرمجموعه وزارت نفت است علنا از سیاستهای وزارت صنعت درخصوص واردات صنایع پتروشیمی انتقاد کرده است.

رضا محتشمیپور رییس دفتر توسعه صنایع پاییندستی پتروشیمی بیان کرده است که افزایش واردات از ترکیه پس از ابلاغ مصوبه تعرفه ترجیحی که از سوی وزارت صنعت و معدن و تجارت مصوب شد، کاهش تولید در واحدهای پاییندستی و بهتبع آن کاهش شدید تقاضای محصولات پتروشیمی را در پی داشته باشد. این در حالی است که صادرات محصولات پتروشیمی قریب به یکچهارم کل صادرات غیرنفتی ایران را به خود اختصاص میدهد و نقش عمدهیی در میزان رشد اقتصاد بازی میکند و کاهش ظرفیت صادراتی میتواند هزینه زیادی را بر اقتصاد کشور تحمیل کند که شاید جبرانناپذیر باشد.

نگرانی محتشمیپور از این اتفاق به این مساله بازمیگردد که او معتقد است چنین روندی «مزیت رقابتی» پتروشیمیهای ایرانی در بازارهای صادراتی را سلب میکند. محتشمیپور اعتقاد دارد روند کاهشی قیمت نفت در جهان باعث شده است تولیدکنندگان جهانی پتروشیمی به بازاری رقابتی دست پیدا کنند، اما در ایران به واسطه نبود رقابت، تولیدکنندگان پتروشیمی از بازارهای جهانی عقب افتادهاند. در واقع اظهارنظر رییس دفتر توسعه صنایع پاییندستی پتروشیمی به این معنا است که محصولات پتروشیمی ایران متاثر از کاهش قیمت نفت ارزانتر از قبل ارائه نشدهاند و همین مساله رقابتپذیر بودن این محصولات در جهان را خدشهدار کرده است.