اتفاقاتی عجیب اما واقعی در بورس

معاملات بازار سرمایه در آخرین روز معاملاتی هفته گذشته در حالی در ساعت 12:30 به پایان رسید که با وجود عدم دسترسی معاملهگران خرد و حقیقی به هسته مرکزی معاملات، سهامداران شاهد چینش صفهای خرید و فروش در نمادهای گوناگون بازار بهویژه نمادهای تاثیرپذیر از روند مذاکرات بودند تا در صورت رسیدن به توافق یا عدم توافق، کسانی که به هسته مرکزی معاملات دسترسی دارند در اول صف خرید یا فروش سهام باشند.

البته این اتفاق برای بازار سرمایه موضوع تازهای نیست؛ چرا که یکبار دیگر هم در دهمین روز فروردین امسال و یک روز پیش از زمان مشخص شده برای رسیدن به توافق سیاسی در مذاکرات لوزان، در حالیکه زمان پایانی معاملات در بورس اورق بهادار تهران ساعت 12:30 به پایان رسید اتفاق عجیبی در بورس تهران رقم خورد و بر اساس آن در برخی نمادهای معاملاتی خودروییها و بانکیها از جمله نمادهای معاملاتی خودرو، خزامیاد، خساپا، خپارس، وبملت و وبصادر سفارش خرید به قیمت بالاترین مبلغ تقاضا برای روز سه شنبه(11 فروردین) درج و ثبت سفارش شد.

بر این اساس نیز محمودرضا خواجه نصیری، مدیر اداره نظارت بر بورسهای آن روزهای سازمان بورس در این خصوص معتقد بود مطابق قانون، این امکان برای کارگزاران وجود دارد که پس از پایان زمان معاملات در ساعت 12:30 باز هم بتوانند در سامانه معاملات درج سفارش خرید یا فروش کنند؛ البته این امکان تنها برای کارگزاران فراهم است و معاملهگران آنلاین نمیتوانند پس از این زمان، اقدام به درج سفارش کنند. بهعلاوه این که هیچ الزامی هم برای کارگزاران جهت برنداشتن سفارشهای درج شده وجود ندارد و اگر کارگزاران بنابر خبرهای منتشرشده و شرایط موجود، صبح روز بعد اقدام به حذف سفارش خود کنند متخلف نیستند مگر این که با ثبت سفارش خرید یا فروش بخواهند در بازار سرمایه شرایطی خاص را القا کنند و وانمود کنند که مثلا وضعیت سهام شرکتی خاص در بورس خوب یا بد است.

با این وجود برخی کارشناسان بر این باورند با توجه به قوانین موجود و در شرایط خاص، امکان دسترسی به سیستم اصلی و هسته مرکزی معاملات تنها برای کارگزارن بورسی فراهم است و دسترسی به این سیستم برای معاملهگران آنلاین در ساعت 12:30 هر روز پایان مییابد، بهعلاوه این که این امکان برای کارگزاران بورسی فراهم است که تا ساعت 14:30 هر روز سفارشهای خرید و فروش را در سیستم معاملات برای دادوستدهای روز بعد به ثبت برسانند.

همچنین عدم امکان دسترسی معاملهگران آنلاین و حقیقیها به ثبت سفارش پس از ساعت 12:30 نوعی بیعدالتی در حق آنها محسوب میشود و دسترسی به ثبت سفارش برای کارگزاران پس از این زمان در شرایط خاص مزیتی برای آنها محسوب میشود که با  توجه به قانون فعلی منعی برای آن وجود ندارد که البته این موضوع از جمله خلاءهای قانونی در معاملات بورس است که باید برای حل آن چارهای بیندیشیم.

با این وجود رئیس آمار و اطلاعات شرکت بورس چندی پیش گفته بود در صورتی که پیش از شروع معاملات این سفارشات حذف شوند، کارگزاران دچار تخلف شدهاند و باید در کمیته تخلفات پاسخگو باشند. بهعلاوه این که این اتفاق به این دلیل تخلف محسوب میشود که به نوعی میتوان از آن به عنوان سفارش چینی بدون پشتوانه یاد کرد.

با این حال معاملات هفته گذشته در آستانه اعلام نتیجه دور نهایی مذاکرات هسته ای در وین در حالی به پایان رسید که پس از پایان ساعات معاملاتی در برخی نمادها دستورهای خرید و فروش سهام بر مبنای قیمهای روز شنبه وارد سامانه معاملات شد تا هر اتفاقی در جهت مثبت و یا منفی بورس در مذاکرات روی دهد این گروه از سرمایهگذاران بتوانند در ابتدای صف های احتمالی روز شنبه باشند.

در این ارتباط نیز علی صحرایی به عنوان ناظر بازار بورس معتقد است در حال حاضر نمیتوان پیرامون این اقدام اظهارنظر دقیقی داشت؛ چرا که باید مواردی مانند این که سهامدار خرد در این امر حضور داشته یا سهامداران عمده، و اینکه حجم و ابعاد آن به چه میزان بوده است، مورد بررسی قرار گیرد. بهعلاوه اینکه بر اساس مقررات هر اقدامی که گمراهکننده و بدون پشتوانه باشد یا ظاهری گمراهکننده را به سرمایهگذاران القا کند، تخلف محسوب شده و طبق مقررات انضباطی با متخلفان برخورد خواهد شد.

به هرحال روشن است که دلیل اتفاقاتی این چنینی در روزهای گذشته پیشبینی مثبت کارگزاران از نتیجه مذاکرات هستهای است تا در صورت رسیدن به توافق در ابتدای صف های خرید باشند و از این رهگذر نفعی ببرند؛ اتفاقی که در برخی موارد رسانهای میشود و در برخی موارد و نمادها و روزهای خاص نیز به چشم نمیآید. با این حال هر چه هست، رویدادهایی این چنینی در بازار سرمایه کشور بوی عدالت و شفافیت نمیدهند و اتفاقاتی هستند "عجیب، اما باور کردنی در بورس ما" ...!