هلدینگ خلیج‌فارس غیردولتی شود

صنعت پتروشیمی ایران در وضعیتی قرار دارد که بیش از هر زمان دیگری نیازمند تعیین خط مشی و افق جدید است. به همین منظور در این شماره قسمتی از یک پژوهش در زمینه افق صنعت پتروشیمی که توسط روابطعمومی و امور بینالملل هلدینگ پتروشیمی خلیجفارس تهیه شده است را منتشر میکنیم. مهمترین نکته این پژوهش تاکید بر این مساله است که «هلدینگ پتروشیمی خلیجفارس» باید از زیر سایه دولتی بودن خارج شده و به عنوان یک هلدینگ کاملا خصوصی خود را معرفی کند.

در این پژوهش با نگاهی به وضعیت پتروشیمی ایران در منطقه نوشته شده است: «با توجه به ضعفها و تهدیدهای عمده کشورهای صاحب پتروشیمی در منطقه خلیجفارس، نقش جمهوری اسلامی ایران با توجه به توان بالقوه خود بیشتر بارز میشود. ویژگیهایی مانند دسترسی آسان به خوراک مورد نیاز، ذخایر گازی قابل اتکا، جمعیت فراوان در کشور، همچنین موقعیت جغرافیایی و تسلط بر تنگه استراتژیک هرمز و امکان توسعه پتروشیمی در مناطقی مانند چابهار که دسترسی به بازارهای هندوستان را آسانتر میکند، شرایط به نسبت مطلوبتر آبوهوایی و گستردگی این صنعت در اکثر مناطق جغرافیایی کشور، همچنین وجود نیروی کار مستعد و تحصیلکرده و عدم اتکا به متخصصان کشورهای صاحب سیاست از جمله عواملی هستند که میتوانند موجب نقش موثرتر پتروشیمی ایران در منطقه خلیجفارس شوند. البته نقاط ضعفی همچون صدمات اقتصادی و مالی، ناشی از ادامه تحریمها و به طبع آن نبود سرمایه کافی جهت اکتشافات نفتی و گازی، احداث واحدهای جدید پتروشیمی و نوسازی واحدهای فعلی باعث شده تا حدود زیادی از سند چشمانداز طراحی شده فاصله بگیریم.

در همین راستا و برای توسعه تکنولوژی نوین در پتروشیمی میتوان در رابطه با موارد زیر اقدام کرد:

حمایت از فعالیتهایی که موجب توسعه تکنولوژی داخلی و افزایش توان شرکتهای داخلی مرتبط با بخشهای مورد نیاز این صنعت میشود. (بهرهگیری از قابلیت همافزایی در بخش نقاطقوت و کنترل عامل ظهور رقبا در بخش تهدیدها)

همکاری با شرکتهای خارجی صاحبنام این صنعت (استفاده از نقطه قوت وجود پتانسیل بالقوه مدیریت تامین و زنجیره ارزش، کنترل نقطهضعف عدم حضور در اتحادیهها و مراکز مهم و بینالمللی، استفاده از فرصت مشارکت و کنترل تهدید تغییرات و تحولات سریع تکنولوژی)

خرید شرکتهای پتروشیمی پیشرفته مرتبط با صنعت پتروشیمی در سطح جهانی (با در نظر داشتن عامل قوت پتانسیل سودآوری، عامل ضعف چابک نبودن سازمان، استفاده از فرصت دورنمای مثبت صنعت پتروشیمی ایران و کنترل عامل تهدید سرمایهگذاری وسیع رقبا)

تشویق فعالیتهای تحقیقاتی داخلی در جهت توسعه صنعت پتروشیمی (استفاده از این ابزار برای برطرف کردن نقطهضعف، نبود فرهنگ جانشینپروری و فقدان مدیریت علمی و تفکر سیستمی)

تعیین سیاست استراتژیک متفاوت در قبال کشورهای منطقه خلیجفارس بر پایه رقابت. همافزایی یا همکاری. (برای بهرهگیری مثبت از عامل تهدید عدم ثبات سیاسی در منطقه برای جلب مشارکت شرکتهای خارجی)

بررسی تجارب کشورهای برتر در صنعت پتروشیمی و استفاده از این تجارب با توجه به شرایط وامکانات داخل و تبدیل آن به یک فرصت (برای رفع عامل ضعف نبود نظام ارزیابی عملکرد، نبود تفکر اقتصادی، فقدان مدیریت هزینه و عدم چابکی سازمان)

نتیجهگیری

صحبت از خصوصیسازیهای نادرست در پتروشیمی، به داستانی تکراری تبدیل شده که دیگر هیچ تاثیرگذاری مثبتی ندارد. توسعه این صنعت امروز با هدایت بخش خصوصی آهنگ پرشتابی گرفته و تحقق اهداف برنامهریزی شده قابل تحقق را نشان میدهد. باید توجه داشته باشیم که لغو تحریمها به خودی خود قرار نیست برای ما معجزهیی به همراه داشته باشد. توافق تنها گشودن برخی درهای بسته شده است بقیه راه را باید خودمان برویم. بعد از توافق تازه خواهیم رسید به سالهای قبل از تحریم. اگر خیلی شانس داشته باشیم، میشویم مانند دهها کشور در حال توسعه و از آن پس توان مدیریتی و روحیه ملی ماست که میتواند سرنوشت ما را تغییر دهد.

حقیقت این است که تشکیل هلدینگ پتروشیمی خلیجفارس، اقدامی بود که در درجه نخست برای جلوگیری از واگذاریهای پراکنده شرکتهای پتروشیمی صورت گرفت و اگرچه طی 2سال اول تشکیل از ساختاری دولتی برخوردار بود اما عملا از سال 1392 حرکت بنیادین و برنامهریزی شده خود، برای ایفای نقش بسیار مهم و تاثیرگذار در بازار بورس و سهام کشور و ایفای مسوولیت به عنوان یکی از مهمترین متولیان توسعه کشور را آغاز کرد تا پس از گذشت تنها یکسال پس از آن با در اختیار داشتن 11درصد از بازار بورس و سهام به عنوان مهمترین شرکت بورسی کشور شناخته شود. ارزش سهام این شرکت که در زمان عرضه 18هزار و 600میلیارد تومان بود در سال 1393 به رقم 40هزار میلیارد تومان رسید.

این شرکت اکنون با در اختیار داشتن حدود 41درصد از ظرفیت تولید محصولات پتروشیمی کشور و برنامهریزی برای انجام 6میلیارد یورو سرمایهگذاری در اجرای طرحهای گاز و پتروشیمی به عنوان یکی از متولیان اصلی توسعه این صنعت شناخته میشود. لذا این شرکت در تدوین برنامه استراتژیک خود باید نقاطقوت، ضعف، تهدید و فرصتها را بسیار عینیتر تدوین و تعریف کند.

مهمترین طرحهایی که هلدینگ خلیجفارس در حال حاضر در دست اجرا و مطالعه دارد، عبارتند از:

طرحهای در دست اجرا:

اوره – آمونیاک شرکت پتروشیمی هنگام به ظرفیت 1072هزارتن در سال اوره و 726هزار تن در سال آمونیاک

اوره – آمونیاک شرکت پتروشیمی هرمز به ظرفیت 1072هزارتن در سال اوره و 726هزار تن در سال آمونیاک

- متانول شرکت پتروشیمی ونیران- آپادانا به ظرفیت یکمیلیون و 650هزار تن در سال متانول.

- طرح پالایش گاز بیدبلند 2: این پروژه با استفاده از گازهای خروجی از چاههای گازی مناطق نفتخیز جنوب تامینکننده خوراک مورد نیاز طرحهای آینده شرکتهای پتروشیمی بندرامام و گچساران خواهد بود. با اجرای این پروژه 46میلیون مترمکعب به حجم گاز تولیدی کشور افزوده خواهد شد و محصولات تولیدی آن شامل سالانه یکمیلیون و 480تن اتان برای تولید اتیلن، یکمیلیون تن پروپان، 500 هزارتن بوتان و 400هزار تن گاز مایع است.

طرح NGL – 2300

طرح تولید MDI- HCL کارون 2

طرحهای در دست بررسی و مطالعه اقتصادی

بازیابی اتان/ الفین دوم/ اتیلن گلایکول بندرامام

طرح توسعه پتروشیمی اروند (PVC/VCM) (دوم)

طرح NGL 2300

طرح GTX در منطقه پارسیان

طرح متانول فجر فارس در چابهار

طرحهای منطقه عملیاتی ایرانشهر

هلدینگ خلیجفارس در حال حاضر سبد سرمایهگذاری خود را از 15 شرکتی که با آنها شکل گرفته بود به بیش از 80شرکت و طرح در دست اجرا افزایش داده است. آهنگ پرشتاب شکل گرفته برای توسعه دوباره پتروشیمی تلاش دارد با نگاهی متفاوت از نگرش دولتی راهی را ادامه دهد که پایان خوش آن بتواند تحقق هدف سرآمدی و توسعه صنعت ارزشآفرین پتروشیمی باشد. اعتماد به بخش خصوصی با چنین قابلیت بالایی میتواند یکی از کلیدهای اصلی ادامه موفق توسعه پتروشیمی کشور باشد. کلیدی که برنامهریزی استراتژیک قابل اجرا در تحقق موفق آن بسیار راهگشا خواهد بود.

چند پیشنهاد مشخص

با توجه به فضای مثبتی که در کل کشور برای حمایت از حضور بخش خصوصی در صنعت پتروشیمی ایجاد شده، هلدینگ خلیجفارس باید تلاش کند از این فضا برای اخذ مصوبههای قانونی مورد نیاز خود بهرهبرداری لازم را انجام دهد. هلدینگ خلیجفارس باید بر خصوصی بودن این مجموعه و استقلال آن در تصمیمگیریهای کلان برای سرمایهگذاری و جلب مشارکت تلاش ویژهیی ارایه کند و این نکته را به سرمایهگذاران، سهامداران و سایر ذینفعان در عمل نشان دهد که سازمانی خصوصی بوده، بر اساس برنامه استراتژیک و چشمانداز طراحی شده برای توسعه و سودآوری بیشتر حرکت میکند. حلقههای وابستگی و تفکیک نشده هلدینگ خلیجفارس به شرکت ملی صنایع پتروشیمی به ویژه در بخش مالی یکی از عواملی است که میتواند در هر مرحلهیی مانعی برای حرکت رو به رشد این شرکت باشد. نهایی کردن و بستن حسابهای سنواتی که پتروشیمی بر اساس نگرش دولتی هنوز اقدام موثری برای پایان دادن به آنها از خود نشان نداده است باید در اولویت این شرکت قرار بگیرد.

تقویت مناسبات بینالمللی از طریق تعامل مستقیم با شرکتهای خارجی فعال در حوزه پتروشیمی و هدایت آنان به بخشهای مسوول در مجموعه هلدینگ خلیجفارس برای انجام هرگونه مذاکره و تعامل جهت همکاری و مشارکت.

حضور مداوم، موثر و برنامهریزی شده در اکثر نمایشگاههای بینالمللی خارج از کشور برای معرفی هلدینگ خلیجفارس به عنوان برندی جدید و معتبر در صنعت پتروشیمی ایران.

حضور موثر در اکثر سمینارهای بینالمللی به ویژه در خارج از کشور و تاکید بر نقش هلدینگ خلیجفارس در آینده صنعت پتروشیمی ایران.

معرفی رسمی هلدینگ خلیجفارس به تمام سفارتخانههای کشورهای صاحب توان و دانش فنی پتروشیمی به عنوان یکی از ابزارهای توسعه ارتباطات بینالمللی.

ارتباط با وزارت امور خارجه و معرفی هلدینگ خلیجفارس به تمام سفارتخانههای ایران در کشورهای مختلف.