ایران با دارابودن 9.3 درصد از ذخایر نفتی و 18 درصد از ذخایر گازی در جهان و شرایط مساعد تامین خوراک و سوخت و نیز بازار مصرف بالفعل قدرتمند داخلی یا در کشورهای همسایه و صنایع تکمیلی قابل توجه شاید یکی از جذاب‌ترین کشورها برای سرمایه‌گذاری در صنعت پتروشیمی باشد. براساس این گزارش؛ در جریان تشدید تحریم‌ها علیه کشورمان، بیشترین محدودیت‌ها پس از تبادلات بانکی در مورد صنعت پتروشیمی اعمال شد. طی یک سال اخیر اما پس از توافق ژنو، صنعت پتروشیمی در کانون توجه سرمایه‌گذاران خارجی قرار گرفته است.
این وضعیت باعث شده تا در شرایط تحریمی شاهد ایجاد یک رقابت چندگانه و معکوس برای فتح بازارهای هدف با ابزارهای مختلف همچون کاهش قیمت‌های پیشنهادی در کنار افزایش همکاری با کشورهای همسایه و تولیدکنندگان بزرگ منطقه‌ای، تلاش برای افزایش استفاده از ذخایر زیرزمینی مشترک، عقب افتادن نسبی صنعت پتروشیمی کشور در سال‌های اخیر با کاهش راندمان تولید در کنار افت سرمایه‌گذاری‌ها، عدم توجه جدی به صنایع تبدیلی و زنجیره ارزش، توجه به تولیداتی با فرآیند تولید ساده‌تر و قیمت کمتر و بسیاری داده‌های متفاوت در این صنعت باشیم.
** جهش انقلابی در صنعت پتروشیمی
هم‌اکنون و با امید به رفع تحریم‌ها می‌توان صنعت پتروشیمی را در برابر یک جهش انقلاب‌گونه دید که اعلام تمایل شرکت‌های بزرگ جهانی، انتظار برای افزایش حجم سرمایه‌گذاری‌ها و افزایش راندمان تولید، امید به بهبود فرآیند واردات قطعات و مواد مورد نیاز و کسب سهم بیشتر از بازارهای جهانی را می‌توان بخشی از ویژگی‌های آن برشمرد. این موارد در حالی خواهد بود که تلاش برای جذب شرکت‌های بزرگ جهانی در کنار اعلام تمایل آنها به حضور در ایران و نهایتا نیاز به دیپلماسی فعال اقتصادی در کنار افزایش تولید و تزریق خوراک را می‌طلبد.
براساس این گزارش؛ ظرفیت نصب شده در صنعت پتروشیمی معادل 60 میلیون تن در سال است که البته در سال گذشته به‌صورت کلی انتظار بر آن بود تا حجم تولید با راندمان بیش از 66 درصد اجرایی شود اما نهایتا شاهد آن بودیم که در سال گذشته 43 میلیون تن محصولات مختلف پتروشیمی در کشور تولید شد که از افزایش راندمان تولید تا 6. 71 درصد در سال حکایت می‌کند. البته بخش بزرگی از این ظرفیت بلااستفاده به دلیل عدم تامین خوراک بوده که در شرایط فعلی و افزایش روزشمار حجم تولید از میدان گازی پارس جنوبی، می‌تواند به سرعت مورد استفاده قرار بگیرد.
**افزایش ظرفیت تولید پتروشیمی به 120 میلیون تن تا 5 سال آینده
تمامی این موارد در حالی است که هم اکنون 60 میلیون تن ظرفیت جدید در دست احداث است که می‌تواند ظرفیت تولید کشور را تا 5 سال آینده به 120 میلیون تن در سال افزایش دهد. این در حالی است که در افق 1404 برنامه‌ریزی‌ها برای دست یافتن به ظرفیت 180 میلیون تن قرار گرفته که به نظر می‌رسد این انتظار محقق شود.
** 60 طرح نیمه تمام در پتروشیمی
هم‌اکنون تکمیل 60 طرح نیمه تمام باقیمانده از دولت‌های گذشته که 10 تا 90 درصد پیشرفت دارند، می تواند ظرفیت کنونی تولید سالانه محصولات پتروشیمی را به 120میلیون تن در سال افزایش دهد. از سوی دیگر با اجرای 36 طرح جدید که به 41 میلیارد دلار سرمایه نیاز دارد.
**سرمایه‌گذاری 7میلیارد دلاری برای اتمام طرح‌ها
ظرفیت تولید سالانه از 180 میلیون تن در سال فراتر خواهد رفت. بر همین اساس پیش‌بینی می‌شود صنعت پتروشیمی ایران سالانه به حدود 7 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری نیاز دارد. تأمین این مقدار سرمایه بدون شک تنها با اتکا به منابع داخلی ممکن نیست و باید سهم ویژه‌ای نیز برای سرمایه‌گذاری‌های خارجی در نظر گرفت. خوشبختانه پس از گشایش‌هایی که طی یک سال اخیر در مذاکرات هسته‌ای اتفاق افتاده است، کشورها و کمپانی‌های اروپایی به شدت مشتاق حضور در حوزه پتروشیمی ایران هستند و در همین راستا نیز تا به حال چندین کشور اروپائی علاقه خود را برای حضور دوباره در ایران عملا نشان داده اند. شرکت‌های صاحب نامی از آلمان، ایتالیا، فرانسه و روسیه طی 2 ماه گذشته در دیدار با مقام‌های ایران آمادگی خود را به طور رسمی برای حضور در صنعت پتروشیمی ایران اعلام کرده‌اند.
**مذاکره با کشورهای اروپایی
عباس شعری‌مقدم مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران با تایید مذاکره اولیه با اروپائی‌ها برای دوران پس از تحریم گفت: صنعت پتروشیمی ایران آمادگی دارد در دوران پس از تحریم، با کشورهای صاحب نام در این صنعت همکاری کند و در این مسیر تاکنون چند کشور اروپائی که پیشتر نیز در کشورمان حضور داشتند برای حضور دوباره اعلام آمادگی کرده‌اند. کشورهای زیادی تاکنون ابراز علاقه خود را برای حضور دوباره درصنعت پتروشیمی اعلام کرده‌اند و در صورتی که تحریم‌ها پایان یابد می‌توان از سرمایه‌گذاری و انتقال دانش فنی این کشورها در طرح‌های توسعه‌ای استفاده کرد.
می‌توان گفت: این تمایل و آمادگی یک سویه نیست و طی ماه‌های اخیر رفت و آمد نمایندگان کشورهای صاحب فناوری در صنعت پتروشیمی به کشورمان به شدت افزایش یافته است تا جایی که تهران ماه گذشته میزبان دو هیأت از کارشناسان ارشد و بازارگانان آلمانی و فرانسوی بود. به گفته کارشناسان اروپائی حضور دوباره در ایران برای کشورهای صاحب فناوری در صنعت پتروشیمی یک مزیت دو طرفه است و هم ایران و هم کشورهائی که به این کشور می آیند از منافع همکاری بهره‌مند می‌شوند. صرف نظر از حضور در طرح‌های توسعه‌ای، با توجه به بیشینه همکاری ایران با کشورهائی مانند آلمان، فرانسه، دانمارک، سوئد، ایتالیا و اتریش این کشورها می‌توانند در تامین کاتالیست و دانش فنی روز اروپا با ایران همکاری‌های گسترده‌ای داشته باشند که پیامد آن افزایش ظرفیت تولید مجتمع‌های پتروشیمی ایران خواهد بود.
** پتروشیمی مرکز ثقل توسعه اقتصاد کشور بعد از نفت
احمد مهدوی دبیر انجمن صنفی کارفرمایان صنعت پتروشیمی در خصوص دوران پساتحریم اظهار داشت: صنعت پتروشیمی یکی از صنایع برتر و مرکز ثقل توسعه کشور بعد از نفت است. وی تصریح کرد: بعد از لغو تحریم‌ها با مشارکت کشورهای سرمایه‌گذار و صاحبان تکنولوژی مواجه شدیم بنابراین مسولان ذیربط با استفاده از تجارب صاحبان تکنولوژی می‌تواند عرصه را برای رسیدن به اهداف توسعه در این صنعت فراهم نمایند تا این صنعت به جایگاه واقعی خود که به گفته مسولان رتبه نخست در منطقه خواهد بود برسد.
**درخواست روسیه برای تهاتر محصولات پتروشیمی
دبیرکل انجمن صنفی کارفرمایی صنعت پتروشیمی ایران با اعلام اینکه روسیه اخیرا در خواستی برای آغاز تهاتر انواع کالاهای مورد نیاز ایران با محصولات پتروشیمیایی شده است، تصریح کرد: شرکت‌های روسی برای واردات انواع محصولات پتروشیمی همچون اوره، متانول و اکثر فرآورده‌های پلیمری از ایران اعلام نیاز کرده‌اند.
**صادرات پتروشیمی به سادگی امکانپذیر نیست
علی محمد بساق‌زاده هم در همین خصوص گفت؛ در خصوص جایگاه آمریکا و اروپا در صنعت پتروشیمی ایران در دوران پساتحریم، افزود: آمریکا، یکی از بزرگترین تولیدکنندگان محصولات پتروشیمی دنیاست، ضمن آنکه با توسعه صنعت شیل گس، واحدهای پتروشیمی برخوردار از گاز اتان در آن کشور افزایش یافته اند؛ بنابراین صادرات پتروشیمی به سادگی امکان پذیر نیست.
**احیای دوباره صنعت پتروشیمی با رفع کامل تحریم‌ها
مدیر کنترل تولید شرکت ملی صنایع پتروشیمی با اشاره به مشکلات صادرات محصولات پتروشیمی به آمریکا، گفت: برای ما آنچه بیشتر از صادرات محصولات به آمریکا و اروپا اهمیت دارد، استفاده از تکنولوژی و فناوری‌های جدید در حوزه صنعت پتروشیمی است؛ در واقع، مجتمع‌های پتروشیمی کشور، با استفاده از تکنولوژی‌های جدید اروپا و آمریکا می‌توانند به سرعت تکمیل شده و واحدهای جدید را راه اندازی کنند. وی خاطرنشان کرد: تا پیش از دوران تحریم 7 درصد صادرات محصولات پتروشیمی به آمریکا انجام می شد، که با رفع تحریم‌ها می‌توانیم این بازار را دوباره احیا کنیم، اما در شرایط جدید رقابت در این بازار به سختی امکان دارد. گفتنی است پس از موفقیت مذاکرات ایران و 1+5، شرکت‌های معتبر صنعت پتروشیمی خواستار حضور در ایران شده اند و حتی چند شرکت معتبر آلمانی و هلندی، لایسنس برخی واحدهای پتروشیمی کشورمان را تامین کرده اند.
باشگاه خبرنگاران