اوضاع امنیت غذایی بدتر کرد

افزایش واردات محصولات کشاورزی تا 22 میلیون تن در سال 93 باعث افت امنیت غذایی شد. عددی که با واردات 21 میلیون تنی کشاورزی و مواد غذایی برای سال 91 محاسبه شده است، سهم تولید داخل در عرضه سرانه انرژی جامعه را 58 درصد نشان میدهد؛ حال آنکه در سال 1382 امنیت غذایی کشور بیش از 80 درصد برآورد شده است.

امنیت غذایی در واقع از ابتدای دهه 80 شروع به افزایش کرد. سهم تولید داخل در عرضه سرانه انرژی در سال 1379 از 57 درصد فعلی کمتر بوده و در محدوده 54 درصد گزارش شده است اما از ابتدای دهه 80 این سرانه شروع به رشد کرد و در سال 1382 به بالاترین سطح خود یعنی 80 درصد رسید. این عدد برای سال بعد از آن نیز ثبت شد.

از سال 1384 اما این عدد کمی افت کرد و در سال 1385 امنیت غذایی یکباره به 69 درصد رسید. اگرچه در سال بعد از آن دوباره سهم تولید داخل از عرضه سرانه انرژی تا محدوده 78 درصد بالا رفت ولی از سال 1387 با وقوع خشکسالی این سهم تا 53 درصد کاهش یافت و در سالهای بعد از آن نیز این عدد جبران نشد.

اگرچه افت تولید در سال 1387 به دلیل خشکسالی اتفاق افتاد اما در سالهای بعد با وجود بارندگی های مناسب ولی سهم تولید داخل ارتقا نیافت که علت آن را باید در سیاستهای تجاری کشور جستجو کرد.

درحالی که واردات کشاورزی و مواد غذایی از بیش از 2.5 میلیارد دلار در برنامه اول توسعه فراتر نرفت این عدد در برنامه پنجم به 12 میلیارد دلار رسیده است.

نشانههایی از تضعیف بخش کشاورزی وقتی بیشتر آشکار میشود که این رقم را با صادرات صورت گرفته در طول این مدت مقایسه کنیم. اگرچه تراز منف تجارت کشاورزی م مواد غذایی روندی نوسانی داشته اما این تراز در طول برنامههای یاد شده همواره منفی بوده است.

با وجود اینکه در فاصله سالهای 1382 تا 1384 کمترین وابستگی به واردات وجود داشته است، در سال 1391 تراز تجارت کشاورزی به رقم منفی 18 میلیون تن رسید.

مجموعه تحولات مورد اشاره منجر به افزایش درجه وابستگی کشور به دنیای خارج در زمینه محصولات کشاورزی و مواد غذایی بع ویژه در سالهای اخیر شده است به گونهای که سهم تولید داخل از کل سرانه انرژی غذایی عرضه شده در کشور در سال 1391 به حدود 58 درصد رسیده است.

رشد ارزش واردات کشاورزی در طول برنامه چهارم توسعه بسیار زیاد بوده و از سه میلیارد و 64 میلیون دلار در ابتدای برنامه به هشت میلیارد و 464 میلیون دلار یعنی با حدود رشد 175 درصدی در انتهای برنامه افزایش یافته است. همچنین رشد ارزش واردات کشاورزی و مواد غذایی در طول برنامه پنجم توسعه ادامه یافته و به ارقام 14 میلیارد و 270 میلیون دلار و 13 میلیارد و 214 میلیون دلار در سالهای 1391 و 1393 رسیده است.